Elektrotexnikaning asosiy qonunlari

Tog’ daryolarda qurilgan GRES larda eng arzon elektr energiya ishlab chiqariladi. O’zbekitonda suv quvvati manbalarining mavjudligi va ayni vaqtda issiqlik stansiyasida ishlatishga yoqilg’i bo’lmaganidan dastlab asosan GRES lar qurilgan. Mamlakatimizda birinchi Gidro Elektr Stansiyasi 1926-yili Bo’zsuv kanalida qurilgan. Keyinchalik qurilgan Xishrav, Tuyamo’min, Farxod, Xo’jakent GRES lari mamlakat sa’noatining rivojlanishida muhim ahamiyat kasb etgan. O’zbekitonda GRES qurish bilan bir qatorda elektr energiya ishlab ciqarish, yerlarni sug’orish, xo’jaliklarni suv bilan taminlash, baliqchilikni rivojantirish imkoniyatlarini yaratdi. Tez oqar daryolarda GRES larni bir biriga yaqin qurish mumkun. Natijada Chirchiq-Bo’zsuv energetika inshoatidagi singari GRES lar kaskadi shaklida bukaskad GRES lar soniga ko’ra jahonda birinchi o’rinni egallaydi. Mamlakatdagi IES lar bilan GRES lar soni 37 ta bo’lib umumiy quvvati 11.2 mln kvt dan ortadi.

• Tog’ daryolarda qurilgan GRES larda eng arzon elektr energiya ishlab chiqariladi. O’zbekitonda suv quvvati manbalarining mavjudligi va ayni vaqtda issiqlik stansiyasida ishlatishga yoqilg’i bo’lmaganidan dastlab asosan GRES lar qurilgan. Mamlakatimizda birinchi Gidro Elektr Stansiyasi 1926-yili Bo’zsuv kanalida qurilgan. Keyinchalik qurilgan Xishrav, Tuyamo’min, Farxod, Xo’jakent GRES lari mamlakat sa’noatining rivojlanishida muhim ahamiyat kasb etgan. O’zbekitonda GRES qurish bilan bir qatorda elektr energiya ishlab ciqarish, yerlarni sug’orish, xo’jaliklarni suv bilan taminlash, baliqchilikni rivojantirish imkoniyatlarini yaratdi. Tez oqar daryolarda GRES larni bir biriga yaqin qurish mumkun. Natijada Chirchiq-Bo’zsuv energetika inshoatidagi singari GRES lar kaskadi shaklida bukaskad GRES lar soniga ko’ra jahonda birinchi o’rinni egallaydi. Mamlakatdagi IES lar bilan GRES lar soni 37 ta bo’lib umumiy quvvati 11.2 mln kvt dan ortadi.

Hozirgi kunda quyosh energetika stansiyalari AQSH va Isroilda mavjuddir. Quyosh barcha energiya manba’lari bilan taqqoslanganda yangilanadigan bitmas-tuganmas energiya manbai sifatida ajralib turadi. Quyoshda elektr energiyasi olishning ham bir necha usullarisinovdan o’tkazilgan. Bulardan iqtisodiy jihatdan eng qulayi quyosh issiqlik elektr stansiyalari. Bunda qo’rgon tepasiga o’rnatilgan qabul qiluvchiga qator gleostad oynalar to’plangan quyosh energiyasini uzatadi. Quyosh energiyasi suvni qizdiradi, hosil bo’lgan bug’ esa oddiy bug’ trubinasiga jo’natiladi. Bu qurilmalar joyning iqlim sharoitiga hamda kecha va kunduz sikliga bevosita bog’liqdir. O’rta Osiyo Respublikalari teretoriyalarining 37-42 kengliklarida joylashgan shu joylarda quyosh energiyasidan amaliy maqsadlarda foydalanish mumkin. Surhondaryo viloyati 37 kenglikda joylashganligi quyosh energiyasidan turli soxalar masalan suvni isitish, geliotiplitsalar, meva quritish, elktr energiyasi, uylarni isitish va boshqa maqsadlarda foydalanish yaxshi natija beradi. Termiz sharoitida qurilgan passiv sistemali quyosh uylaridan olingan natijalar shuni ko’rsatadiki uyni isitish mavsumida 60-65% energiyani tejash mumkun. Bahor, yoz, kuz paytlari ehtiyoj uchun uyni issiq suv bilan taminlash mumkunligi aniqlandi.

• Hozirgi kunda quyosh energetika stansiyalari AQSH va Isroilda mavjuddir. Quyosh barcha energiya manba’lari bilan taqqoslanganda yangilanadigan bitmas-tuganmas energiya manbai sifatida ajralib turadi. Quyoshda elektr energiyasi olishning ham bir necha usullarisinovdan o’tkazilgan. Bulardan iqtisodiy jihatdan eng qulayi quyosh issiqlik elektr stansiyalari. Bunda qo’rgon tepasiga o’rnatilgan qabul qiluvchiga qator gleostad oynalar to’plangan quyosh energiyasini uzatadi. Quyosh energiyasi suvni qizdiradi, hosil bo’lgan bug’ esa oddiy bug’ trubinasiga jo’natiladi. Bu qurilmalar joyning iqlim sharoitiga hamda kecha va kunduz sikliga bevosita bog’liqdir. O’rta Osiyo Respublikalari teretoriyalarining 37-42 kengliklarida joylashgan shu joylarda quyosh energiyasidan amaliy maqsadlarda foydalanish mumkin. Surhondaryo viloyati 37 kenglikda joylashganligi quyosh energiyasidan turli soxalar masalan suvni isitish, geliotiplitsalar, meva quritish, elktr energiyasi, uylarni isitish va boshqa maqsadlarda foydalanish yaxshi natija beradi. Termiz sharoitida qurilgan passiv sistemali quyosh uylaridan olingan natijalar shuni ko’rsatadiki uyni isitish mavsumida 60-65% energiyani tejash mumkun. Bahor, yoz, kuz paytlari ehtiyoj uchun uyni issiq suv bilan taminlash mumkunligi aniqlandi.
• Demak quyosh energiyasidan foydalanganda atrof-muhit atmosferaning tozaligini saqlsh mumkun.