---------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------

• Turli sanoat korxonalarining ikkilamchi chiqindi mahsulotlari iste’molchi tarmog‘ining sanoat chiqiidilari xisoblanib, ular ko‘proq qurilish metariallarini ishlab chiqarishda xom ashyo sifatida foydalaniladi. Qurilishdagi materiallar uchun ketadigan sarf-xarajat smetaning 55% dan ortig‘ini tashkil etishini inobatga olinsa, sanoatdagi ikkilamchi maxsulotlardan foydalanilish qurilish materiallarini ishlab chiqarish samaradorligini oshirish yo‘llaridan biri ekanligini e’tirof etish mumkin

---------------------------------------------------------------------

• Shuningdek, sanoat chiqindilaridan samarali foydalanib, bino va inshootlarni qurishga mo‘ljallangan turli hildagi qurilish materiallarini ishlab chiqarishimiz mumkin. Sanoat chiqindilari tarkibli qurilish materialllari ishlab chiqarishiqtisodiy samardorlik va tabiiy resurslar zaxirasining tejalishiga sabab bo‘ladi.. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Uy-joy qurilishini va qurilish materiallari sanoatini qo‘llab-quvvatlashning qo‘shimcha chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2022 yil 21 fevraldagi PQ-139-son qaroriga asosan qurilish sohasini va qurilish materiallari kompleksini yanada rivojlantirishning ustuvor yo‘nalishlari belgilab berilgan. Mazkur qarorga asosan, Respublikaning 8 ta, jumladan Forish tumanida qurilish materiallari klasterlari tashkil etiladi va boshqa hududlar bilan sanoat kooperatsiyasini tashkil qilish orqali qurilish materiallarini ishlab chiqarish rivojlantiriladi.”[1] Shuningdek aytish joizli, Rossiyaning tog‘- qazilma hududlarida milliardlab m3konlarni ochish va yo‘lakay chiqindi mahsulotlar yig‘ilib qolgan.

---------------------------------------------------------------------

• Ushbu chiqindilarning faqat 5-6 % turli tarmoqlarda utilizatsiya qilinmoqda. Url tog‘lari hududida 5 mlrd m3 chiqindilar minglab gektar hosildor yerlarni egallab yotibdi. Faqat asbest konlari chiqindilarining o‘zi 1 mlrd. m3 tashkil qiladi. Krivoy Rog basseynida yiliga 50 mln. xarsang jinslari yigilib qolmoqda. Kursk magnit anomaliyasi (KMA) temir rudasi konlari ochish va yo-lakay chiqindilari yiliga 100 mln. m3 tashkil qiladi.
• . KMA tog‘-ruda korxonalari sement, ohak zavodlari va boshqa tashkilotlarga yiliga 7-8 mln.tonna bo'r, 1,5 mln. m3 qum, 1 mln. m3 chaqiq tosh va 120 ming m3 atrofida yuqori glinozemli gultuproq jinslarini yetkazib beradi. KMA ochish va yo‘lakay chiqindilarni ishlatish 8-10 % ni tashkil qiladi; bu hajmda chiqindilami ishlatish. millionlab rubl iqtisodiy samara beradi va ekologik sistemani turg'unlashtiradi. KMA Smolensk konlari chiqindilari asosida 5 mln. tonna atrofida chaqiq tosh va qum tayyorlash imkoni mavjud.