30
2-BOB. MARKETINGNI RIVOJLANISH EVOLYUSIYASI VA
KONSEPSIYASI
2.1.Marketingni vujudga kelishi va rivojlanishining asosiy bosqichlari
Marketingni asosiy elementlarini tashkil topishi – bozorni tadqiq qilish va tahlil
etish, narxni tuzilishi tamoyili; servis siyosati –Sayrus
Makkormek nomi bilan
bog‘lanadi. 1902 yildan boshlab AQSHning (Michigan, Kaliforniya, Illinoys)
universitetlarida
marketing
muammolari bo‘yicha («Tovarlar marketingi»,
«Marketing uslublari» fanlari va boshqalar)
fanlar kiritilib, ma’ruzalar o‘qitila
boshladi.
1926 yilda AQSHda marketing va reklama milliy uyushmasi tashkil topdi,
keyinchalik uning negizida Amerika marketing jamiyati barpo etildi, bu jamiyat 1973
yilda Amerika marketing uyushmasi nomini oldi. Bir
oz keyinroq bunday uyushma
va tashkilotlar G‘arbiy Evropa mamlakatlari va Yaponiyada ham paydo bo‘ldi.
Xalqaro marketing tashkilotlari - Evropa marketing va ijtimoiy fikr tadqiqotlari
jamiyati, Xalqaro
marketing federatsiyasi, Evropa Akademiyasi va shunga
o‘xshashlar yuzaga keldi.
O‘tgan
asrning
60-yillar o‘rtasida eng yirik Amerika korporatsiyalarining
barchasi o‘z xo‘jalik faoliyatida marketingning asosiy talablarini qo‘llay boshladi.
G‘arbiy Evropa va Yaponiyada marketing g‘oyalari AQSHga qaraganda sustroq joriy
qilindi. Ammo 60-yillarning oxiriga kelib ular marketing
amaliyotini tezkorlik bilan
o‘zlashtirishga kirishdilar va bunda muhim yutuqlarga erishdilar.
Amerika modeli bo‘yicha marketing faoliyati birinchi navbatda korxonani
maqsad va vazifalariga erishishga qaratiladi
hamda ikkinchi navbatda esa
iste’molchilarni ehtiyojini qondirishga qaratiladi.
Yapon modeli bo‘yicha marketing faoliyati eng avvalo iste’molchilarni hohish –
ehtiyojini qondirishi kerak.
Yapon marketingining asosiy maqsadi – iste’molchiga xizmat qilish,
Amerika
marketingi uchun esa, maqsadga erishish uchun hamma
vositalardan foydalanish
mumkin.
31
Bular haqida 2.1-jadvalda to‘liq tanishib chiqish mumkin.
