|
Esse Qimmatli qogʻozlar
|
| bet | 1/3 | | Sana | 30.05.2024 | | Hajmi | 18,3 Kb. | | #257906 |
Bog'liq Qimmatli qogʻozlar
Esse
Qimmatli qogʻozlar - oʻz egasiga mulkka egalik huquqini va daromad koʻrinishida muayyan pul summasini olish huquqini beradigan pul yoki tovar hujjatlari (aksiya, obligatsiya, akkreditiv, veksel, chek va boshqalar). Qimmatli qogʻozlar taqdim etuvchi yoki egasining ayrim huquqlari qayd etilgan maxsus tarzda rasmiylashtirilgan moliyaviy hujjat. Qimmatli qogʻozlar maʼlum shaxs nomiga yozilgan (ismli), dastlab sotib olgan shaxs nomiga yozilgan va uning roziligi bilan boshqa shaxsga oʻtkaziladigan orderli va egasi yozilmaydigan (egasi koʻrsatilmaydigan) turlarga boʻlinadi.
Korxonalarning aksiya, obligatsiyalari va davlat obligatsiyalari Qimmatli qogʻozlarning asosiy turlari hisoblanadi. Qimmatli qogʻozlar korxona kapitalida qatnashish yoki pulni ssudaga taqdim etish va dividend yoki foiz tarzida daromad olish huquqini beradi. Qimmatli qogʻozlar oʻz egasiga daromad keltirgani uchun fond birjasida maʼlum kurs boʻyicha oldi-sotdi qilinadi.
Qimmatli qog‘ozlar bozori kredit munosabatlari bilan birgalikda, o‘z qiymatiga ega bo‘lgan, sotish, sotib olish va to‘lovini amalga oshirish mumkin bo‘lgan maxsus hujjatlar (qimmatli qog‘ozlar)ga egalik qilish bilan ham bevosita bog‘liq. Qimmatli qog‘ozlar o‘zida mulkchilik huquqini mujassamlashtirgan bozorda erkin aylanadigan, sotib olish-sotish va boshqa bitimlarning ob’ekti bo‘ladigan, doimiy va bir martalik daromad olish manbai bo‘lib xizmat qiladigan, pul kapitalining bir ko‘rinishidagi hujjatdir. Qimmatli qog‘ozlar turli sub’ektlar tomonidan chiqarilishi mumkin. Umumiy holda bu emitentlar 5 guruhga bo‘linadi:
1. hukumat;
2. davlat korxonalari;
3. xususiy sektor;
4. Markaziy bank;
5. chet el sub’ektlari.
Hamma qimmatli qog‘ozlarni davlat, xususiy yoki xalqaro qimmatli qog‘ozlarga ajratish mumkin. Xususiy sektor tomonidan chiqarilayotgan qimmatli qog‘ozlar tarkibiga turli ishlab chiqarish korxonalari, tijorat banklari, investitsion banklar, investitsion fondlar va boshqalarning qimmatli qog‘ozlari alohida o‘rin tutadi. Xalqaro qimmatli qog‘ozlar ularning hisoblanadigan valyuta va emitentlari bo‘yicha bo‘linadi.
Qimmatli qog'ozlar sizni davlat korporatsiyasining bir qismiga ega bo'lishga imkon beradi. Aktsionerlar kompaniyani rivojlantirish uchun qo'shimcha mablag' to'plash uchun aktsiyadorlarga kompaniya boshqaruvini sotadilar. Bunga boshlang'ich savdogar deb ataladi. IPO dan so'ng aktsionerlar fond bozoridagi aktsiyalarni qayta sotishlari mumkin .
Aktsiyalar bahosi korporativ daromadlar yoki daromadlar kutilmoqda . Agar savdogarlarning kompaniyaning daromadlari yuqori deb hisoblasa yoki ular ortib boradigan bo'lsa, ular aktsiya bahosini taklif qiladilar.
Aksiyadorlar investitsiyalariga daromad olishning bir usuli - bu fond birjani sotib olish va uni yuqori narxda sotishdir. Agar kompaniya yaxshi ish qilmasa va aktsiyalar qiymatini pasaytirsa, aks holda aktsionerlar sotish vaqtida investitsiyalarning bir qismini yoki hatto ularning hammasini yo'qotadi.
Aksiyadorlarning foydasi kompaniyaning dividend to'lashi bilan bog'liq. Bu odatda uch oylik to'lovlar aktsiyadorlar uchun har bir hissa bo'yicha taqsimlanadi. Kompaniyaning direktorlar kengashi daromaddan dividendlar to'laydi. Bu o'zlarining investitsiyalari uchun kompaniyaning haqiqiy egalari bo'lgan aktsiyadorlarni mukofotlashning bir yo'li. Ayniqsa, daromadli kompaniyalar uchun juda muhim, ammo tez o'sib chiqmasligi mumkin.
Qimmatli qog'ozlarning turlari
Ikki xil zaxiralar mavjud: umumiy va afzal . Dow Jones ortalamalari va S & P 500 tomonidan kuzatilgan aktsiyalar keng tarqalgan. Ushbu qimmatbaho qog'ozlarning qiymati ular savdoga qo'yilgan vaqtga bog'liq. Aksariyat aktsionerlar korporatsiya ishlarini ovoz berishlari mumkin, masalan, direktorlar kengashi, birlashish va sotib olish va sotib olish.
Korxonalar imtiyozli qimmatli qog'ozlarni chiqarishi mumkin. Ular oddiy aktsiyalar va obligatsiyalarning xususiyatlarini birlashtiradi. Ularning qadriyatlari kompaniya aksiyalarining narxi bilan birga ko'tariladi va kamayadi. Ular har doim sobit to'lovni amalga oshiradigan munosabatlarga o'xshaydilar. Shuning uchun ko'pchilik odamlar o'zlarining qimmatli qog'ozlarini sotishmaydi.
Ikki turdagi aktsiyalarga qo'shimcha ravishda, aksariyat turdagi zahiralar guruhlari ham bor. Qimmatli qog'ozlar ularni chiqargan kompaniyalarning xususiyatlariga ko'ra guruhlangan. Ushbu turli guruhlar aktsiyadorlarning turli ehtiyojlariga javob beradi.
|
| |
