Fan: Ma’lumotlar bazasi Bajardi: Elmurodov Mahmud Tekshirdi: Boboqulov Abbos

Muhammad Al-Xorazmiy 
Nomidagi Toshkent Axborot 
Texnologiyalari Universiteti 
 
 
 
Fan:Ma’lumotlar bazasi 
Bajardi: Elmurodov Mahmud 
Tekshirdi: Boboqulov Abbos
 
Toshkent 2024 
 
 

14-shaxsiy topshiriq 
Mavzu: SQLda protsedura
va funksiya yaratish 
 
Ishdan
maqsad:
Berilgan predmet soha ma’lumotlar bazasi uchun 
protsedura yaratish. 
Masalani qo‘yilishi:
Predmet soha ma’lumotlar bazasi shakllantirilgandan 
so‘ng ob’yektlarda proseduralarni yaratish va ulardan foydalanish.
 
Uslubiy
ko‘rsatmalar
:
 
Protsedura bu ma'lumotlar bazasida saqlanadigan oddiy skript tilidagi kichik 
dastur hisoblanadi. (subprogram kabi). MySQL holatida protseduralar MySQL-da 
yoziladi va MySQL ma'lumotlar bazasida/serverda saqlanadi. 
MySQl da protdedura bilan ishlashning umumiy sintaksisi: 
Protsedura yaratish: 
delimiter // 
create procedure protsedura_nomi(protsedura prototipi) 
 
begin 
 
{protsedura so‘rovlar amallar… maydoni} 
 
end// 
protsedurani chaqirish: 
call protsedura_nomi(@prototip)// 
protsedura natijasini ko‘rish: 
select @prototip
; 
Eslatma: delimiterning vazifasi shuki bu kodlarni bitta satrda emas bir necha 
satrlarda yozib birlashtirish imkonini beradi. Delimiter belgisi orasida 
proseduraning kodi yoziladi. Uning sintaksisi: 
1.
Boshlanishi: 
Delimiter kalit_belgi 
2.
Tugashi: 
End kalit_belgi 
Masalan: 
Delimiter $$ 
…………………………… 
End$$ 
 

 
Pro degan procedure yaratilgan 
Mashin degan procedure yaratilgan va uni 
ko’plab funksiyalar bilan ishlatilishi. 

Proc degan procedure yaratilgan va u 
chiqgan_joyi Canada bo’lganlarini chiqaradi. 

Proce degan procedure yaratilgan va u narxi 
2000000 bo’lganlarini chiqaradi. 
Drop procedure orqali proce degan jadval 
o’chirilgan. 
 
15-shaxsiy topshiriq 
Mavzu:
C++
va
ma’lumotlar
bazasi
yordamida
oddiy
interfeys
yaratish 
 
Ishdan
maqsad:
C++ va ma’lumotlar bazasi yordamida oddiy 
interfeys yaratishni o‘rganish va ko‘nikmaga ega bo‘lish. 

Masalani
qo‘yilishi:
C++ builder 6 dasturining ma’lumotlar bazasi 
bilan ishlaydigan komponentalarni o‘rganish va ular ishtirokida ma’lumotlar 
bazasi ma’lumotlari bilan oddiy interfeys yaratish. Ma’lumotlar bazasi sifatida 
MySQL va interfeys sifatida C++ builder 6 dasturlari o‘rtasida aloqa o‘rnatish. 
Uslubiy
ko‘rsatmalar
: C++ dasturlash tilida ma’lumotlar bazasi 
bilan ishlaydigan 
ADO, 
DataAccess, 
DataControl 
va 
dbExpress 
kabi 
komponenta bo‘limlari mavjud. Ular orqali ma’lumotlar bazasi ustida amallar 
bajarilishi mumkin. Interfeysda 
ma’lumotlar 
bazasini 
chaqirish 
uchun 
ADOConnection, ADOQuery va DataSource komponentalaridan foydalanish 
kifoya. Ma’lumotlar bazasidagi ob’yektni aks ettirish uchun esa DBGrid 
komponentasidan foydalaniladi. DBGrid komponentasi jadvallarni aks ettiradigan 
komponenta hisoblanadi. 
ADOConnection komponentasi ADO bo‘limida joylashgan bo‘lib,u 
ma’lumotlar bazasi bilan aloqa o‘rnatishga xizmat qiladi. 
ADOQuery komponentasi ham ADO bo‘limida joylashgan bo‘lib 
bog‘langan ma’lumotlar bazasiga so‘rovlar yozishda ishlatiladi. 
DataSource komponentasi esa Data Access bo‘limida joylashgan 
bo‘lib, so‘rovlarni dbGrid komponentasi, ya’ni so‘rovlarni jadvallarda aks ettiradi. 
Yuqorida ko‘rib chiqilgan komponentalar ma’lumotlar bazasi bilan 
aloqa o‘rnatishda muhim komponentalar hisoblanadi. Ma’lumotlar bazasini 
boshqarish tizimining qaysi turi bo‘lishidan qat’iy nazar bu komponentalardan 
foydalaniladi. 

F[0] orqali id sini chiqaradi ya’ni 
indeks birinchi yozilgan. 
F[1] orqali nomini chiqaradi
. 

F[2] orqali narxini chiqaradi. 
F[3] orqali chiqarilgan joyini chiqaradi.