|
Fizik jarayonlarni kompyuterda modellashtirish
|
| bet | 100/135 | | Sana | 22.05.2024 | | Hajmi | 15,08 Mb. | | #250347 |
Bog'liq Fizik jarayonlarni kompyuterda modellashtirishTo‘g‘ri chiziqli harakat
Jismning erkin tushishi to‘g‘ri chiziqli tekis o‘zgaruvchan harakatga yaqqol misol bo‘ladi. Ma’lum bir balandlikdan qo‘yib yuborilgan sharcha tekis tezlanuvchan harakat qilib, uning tezligi har sekundda 9,81 m/s2 ga ortib boradi. Erkin tushayotgan jismning tezlanishi o‘zgarmas bo‘lib, bu kat talik erkin tushish tezlanishi deb ataladi va g harfi bilan belgilanadi.
Bunda: g = 9,81 m/s2
Aniq o‘lchashlar Yer yuzining turli geografik kengliklarida erkin tushish tezlanishining qiymatlari tur licha ekanligini ko‘rsatdi. Masalan, bu tezlanish qutbda g = 9,83 m/s2 bo‘lsa, ekvatorda g q 9,78 m/s2 ga teng.
Buning asosiy sababi Yerning absolyut shar shaklida emasligidir.
Erkin tushish tezlanishini taqriban 9,8 m/s2 , ayrim hollarda yaxlitlab 10 m/s2 ga teng deb olish mumkin. Erkin tushish tezlanishi vektor kattalik bo‘lib, u har
doim pastga tik yo‘nalgan bo‘ladi. To‘g‘ri chiziqli tekis o‘zgaruvchan harakatga oid barcha formulalarni erkin tushishga qo‘llash mumkin.
Faqat bunda a tezlanishni g erkin tushish tezlanishi bilan, s yo‘lni h balandlik bilan almashtirish kifoya qiladi. Shu tariqa erkin tushishga oid quyidagi for mulalarni yozish mumkin:
1. Erkin tushayotgan jismning t vaqtdagi tezligi:
υ = υ0 + gt; (1)
υ0 = 0 da: υ q gt. (2)
2. Erkin tushayotgan jismning o‘rtacha tezligi:
υ o‘rt= υ0 +gt2 ; (3)
υ0= 0 da:
υo‘rt=gt2 . (4)
3. Erkin tushayotgan jismning tushish balandligi:
h = υ0t + gt2; (5)
υ0= 0 da: h=gt2 (6)
(2) t0= 0
υ0= 0
υ1= 9,81
υ2= 19,62
υ3= 29,43
υ4= 39,24
Kinematika asoslari
Masala yechish namunasi
Jism balandlikdan qo‘yib yuborilganida 5 s da yerga tushdi. Jism qanday
balandlikdan tashlangan? U yerga qanday tezlik bilan tushgan? g q 10 m/s2
deb olinsin.
Berilgan: Formulasi:
Yechilishi:
|
| |
