cheklanadi xolos va umumiy tok Ik~Iki+Ik
2
qiymat jihatdan
«bo‘lakli» transformatordagi tokdan katta bo'ladi.
2.13-rasm. Elektr ta’mmotining ikki bo‘lak chulg‘amli (a) va bir bo‘lakli
(b) transformatorlar orqali ulanish sxemalari.
Ta’minlovchi manba quwati bir xil qolgan holda kuch
lanish qiymatini oshirish ham qarshiliklar qiymatini
oshishiga
olib keladi, oqibatda, qisqa tutashish tokini pasayishiga
sababchi bo'ladi.
QT tokini aktiv usullar bilan
cheklashni tokni cheklovchi
uzgich apparatlarini qo‘llashdan boshlaymiz. Bunday appa-
ratlarga yuqori va past kuchlanishlarda qo‘llanuvchi eruvchi
himoyalagichlar va ko‘pgina
turdagi avtomatik uzgichlar
kiradi. Ular yordamida tokni uzishga ketadigan 0,01 vaqt
daqiqadan kam va shunga ko‘ra apparatning chiqish qismi-
dagi QT toki o ‘zining zarbaviy qiymatigacha o ‘sa olmaydi
(2.14-rasm). Tok cheklovchi apparatdan o‘tayotgan
tokning
miqdori shunchalik kichikki, apparatdan keyin joylashgan
apparat va o'tkazgichlar termik tekshiruvdan o‘tkazilmaydi.
Tok cheklovchi apparatdan keyindagi
zarbaviy tok qiymatini
apparatning uzish vaqti orqali aniqlanadi yoki apparat kirish
qismidagi QT toki va katalogdan olinadigan qiymatlar asosida
topiladi. Bu usul QT tokini cheklash bo'yicha eng samarali
va iqtisodiy arzon usul hisoblanadi. Uning qo‘llanishi appa
ratning uzish «qobiliyati» bilan cheklanadi.
86
