Gʻafur Gʻulom

Gʻafur Gʻulom (1903-yil 10-may–1966-yil 10-iyun) – oʻzbek yozuvchisi va shoiri. 1903-yilning 10-mayida Toshkent shahrining Qoʻrgʻontegi mahallasida dehqonlar oilasida tugʻilgan. Toʻqqiz yoshida otasidan, oʻn besh yoshida onasidan yetim qolgan Gʻafur Gʻulom avval eski maktabda, soʻngra rus-tuzem maktabida taʼlim olgan. 1916-yilning kuzida Gʻafur oʻqishga kiradi. Onasining vafotidan soʻng (otasi avvalroq vafot etgan), u ishlashga majbur boʻlgan. Koʻplab kasblarda oʻzini sinab koʻrgach, u nihoyat, matbaaga harf teruvchi boʻlib ishga kiradi, soʻngra, pedagogik kurslarda tahsil oladi. Toshkent pedagogika institutini tamomlagan.1919-yildan 1927-yilgacha u oʻqituvchi, maktab direktori, Maʼnaviyat uyushmasi ishchilari raisi boʻlib ishlaydi, bolalar uyini tashkil etishda faol ishtirok etadi. „Shum bola“ (1936) avtobiografik qissasida ijodkorning bolaligi, asr boshidagi Toshkent hayoti tiniq tasvirlangan.

• 1923- yildan adabiyot maydoniga qadam qo’ygan G’afur G’ulom o’z ijodini bolalarga atab she’r yozishdan boshladi. U butun ijodi davomida yosh avlodni unutmadi va unga munosib adabiy meros qoldirdi. Shoirning «Mukofot» (1940), «SHe’rlar» (1946), «Tongotar qo’shig’i» (1949), «Bari seniki» (1953), «Bir g’uncha ochilguncha» (1955), «Siz mening yoshligimsiz» (1958) she’riy to’plamlari, o’rta va katta yoshdagi bolalar uchun «SHum bola», «Tirilgan murda» (1934), «Yodgor» (1935) kabi ajoyib asarlari bolalar adabiyotida munosib o’rin tutadi

Gʻafur Gʻulom ijodi

• 1923 yil yozilgan „Feliks farzandlari“ sheʼrida yetim bolalar haqida gapirarkan, unda yozuvchi oʻz hayotini ifodalaydi, „Maorif va oʻqituvchi“ oynomasida esa „Goʻzallik qayerda“ nomli ikkinchi sheʼri nashr qilinadi. „Dinamo“ (1931), „Tirik qoʻshiqlar“ (1932) toʻplamlarida shoir ruhidagi betakrorlik, milliy oʻziga xoslik aks etdi. Insonga xos mangu tuygʻular „Qish va shoirlar“ (1929), „Non“ (1931), „Toshkent“ (1933), „Qutbda saylov“ (1937), „Men Yahudiy“ (1941), „Qish“ (1941), „Xotin“ (1942), „Afsuski, afsusni qoʻshib koʻmmadi“ (1945) singari sheʼrlarida aks etdi.
• „Bogʻ“ (1934), „Sogʻinish“ (1942), „Kuz keldi“ (1945), „Kuzgi koʻchatlar“ (1948) singari sheʼrlarida obod bogʻ, saxiy bogʻbon, umiddagi kelajak gavdalanadi. Ota timsolida aks etgan „Sen yetim emassan“ (1942), „Sogʻinish“ (1942), „Biri biriga shogird, biri biriga ustod“ (1950), „Sizga“ (1947), „Bahor taronalari“ (1948) singari sheʼrlarida yurt, xalq, kelajak mas’uliyati tasvirlanadi.

Gʻafur Gʻulom, shuningdek, Pushkin, Lermontov, Griboyedov, Mayakovskiy, Nozim Hikmet, Rustaveli, Nizomiy, Shekspir, Dante, Bomarshe va boshqalarning asarlarini oʻzbek tiliga mohirona tarjimasi, shuningdek, adabiyotshunoslik va publitsistik maqolalari bilan mashhur.

• Gʻafur Gʻulom, shuningdek, Pushkin, Lermontov, Griboyedov, Mayakovskiy, Nozim Hikmet, Rustaveli, Nizomiy, Shekspir, Dante, Bomarshe va boshqalarning asarlarini oʻzbek tiliga mohirona tarjimasi, shuningdek, adabiyotshunoslik va publitsistik maqolalari bilan mashhur.
• Gʻafur Gʻulomning dunyo qarashi va badiiy didining shakllanishida Vladimir Mayakovskiy asarlari katta taʼsir koʻrsatgan. Gʻofur Gʻulom oʻzining maqolalaridan birida shunday yozadi: "Men… rus mumtoz ijodkorlarini bilaman va ularni sevaman va ularning koʻplab asarlarini ona tilimga tarjima qildim. Lekin „men uchun vazn, lugʻat, timsol, sheʼrning ohang tuzilishi sohalarida eng serqirra va cheksiz imkoniyatlarni ochgan“ Mayakovskiyning shogirdiman, deyishni istayman". Mayakovskiy satirasidagi dargʻazab, tanqidiy kinoya, lirikasidagi bagʻoyat ulkan tuygʻu kuchidan tashqari, men oʻzimda… uning usullarining dovyurak notiqlik kuchini, metaforalar jasorati, mubolagʻalar ifodaliligini jamdashga harakat qildim. Hatto, usulli, ohangli va maʼno ifodaliligini oshiruvchi sheʼr qurilishidan ham oʻzbek sheʼr tuzimida foydalanishimga toʻgʻri keldi". Bular Gʻofur Gʻulomning koʻplab sheʼrlarida namoyondir, masalan: „Turksib yoʻllarida“, „Ona yer“, „Yashasin, tinchlik!“.

“Shum bola” filmi

Sarguzashtlar boshlanishi

Sariboyga xos xususiyatlar