YANGILANAYOTGAN OʻZBEKISTON TARAQQIYOTIDA IQTISODIY FANLARNI
OʻQITISHNING DOLZARB MASALALARI
RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
16-iyun, 2023- yil
489
"USTOZ - SHOGIRD"—TA'LIMDAGI GO'ZAL AN'ANA
Surayyo Kobilova
Andijon shahar 5-umumiy o`rta ta`lim maktabining Boshlang`ich sinf o`qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.8051658
Annotatsiya. Ushbu maqolada yillar davomida sayqal topib kelayotgan va pedagoglar
uchun ta'lim sohasida yutuqlarga sababchi bo'luvchi "ustoz-shogird" an'analari haqida so'z
yuritilgan.
Kalit so’zlar : kasbiy faoliyat, “Ustoz-shogird”, milliy an`ana, qadriyat, shogirdlik
odobi, texnologiya.
Yangi O`zbekistonning bugungi kunida bo`lajak mutaxassislarni
kasbiy faoliyatga
tayyorlash borasida ulkan tadbirlar tashkillanmoqda. Xususan, O'zbekiston Respublikasi Oliy va
o'rta maxsus ta'lim vazirligining oliy ta'lim tizimida bo`lajak mutaxassislarni kasbiy faoliyatga
tayyorlash ishlari samaradorligini oshirish, bu borada o'zbek xalqi orasida ming yillab e'zozlanib
kelinayotgan “Ustoz va shogird” milliy an'anasining o'ta muhim tamoyillaridan unumli
foydalanishga katta ahamiyat berilmoqda. O'zbek xalqining o'tgan ajdodlari tomonidan yaratilib
meros bo'lib qolgan madaniy, ma`naviy, moddiy boyliklari xazinasiga
xalq orasidagi ustoz-
shogird an'analarini ham kiritish joiz. “Ustoz-shogird” an`anasi azal-azaldan nodir qadriyat
sifatida mamlakatni yuksaltirishda alohida o`ringa ega bo`lgan asriy an'anadir. Zero, “Ustoz-
shogird” an`anasi turkiy xalqlar qadimiy madaniyati sifatida jahon taraqqiyotida o`zining
salmoqli o'rniga ega. Xuroson, Movaraunnahr,
Afrosiyob, So'g'diyona, Marokant, Turon,
Turkiston va boshqa joylar butun dunyoga mashhur bo'lib, tabarruk bu zaminda Ahmad
Yassaviy, Al-Beruniy, Al-Farobiy, Ibn Sino, Mahmud Qoshg'ariy, Alisher Navoiy singari buyuk
allomalar
hamda Spitamen, Shiroq, Muqanna, Jaloliddin Manguberdi, Mahmud Tarobiy,
Sohibqiron Amir Temur va temuriyzodalardek jasur o'g'lonlar dunyoga keldilar. Ular o'z
xalqining
baxt-saodati, madaniyati uchun jisman va ma'nan kurashdilar. Shuning uchun ham
jahon ahli ularning ezgu amallarini olqishlab, hanuz tabarruk zotlar deya o'z qalblarida muqaddas
tutmoqdalar. Ular, ayniqsa yoshlarning tarbiyasiga, hunar va ilm olishiga katta e'tibor berganlar
va bunga doimiy ravishda chaqirib keldilar. Qadimda milliy an'ana bo'yicha shogirdlikning
o'ziga xos odob-axloq qoidalari bo'lgan. Chunonchi, Husayn Voiz Koshifiy bunday deydi: «Agar
sendan
shogirdlik odobi nechta, deb so'rasalar, yettita degin. Avvalo:
o'z ishiga yaxshi munosabatda bo'lish, ya'ni o'z kasbini sevish;
o'z kasbiga e'tiqod qo'yish va unga ishonish;
ustoz oldida haqsevar bo'lish, o'z nojo'ya odatlarini tark etish;
ko'rish lozim bo'lmagan hamma narsalardan nigohini olib qochish;
eshitish mumkin bo'lmagan barcha narsalarga quloq solmaslik;
barcha noloyiq ishlardan qo'l tortish;
ustoziga zid bo'lgan kishilar bilan muomala qilmaslik.
Agar shogirdlikning
asoslari nechta deb so'rasalar, oltita degin:
rostgo'ylik
vafodorlik
mas'uliyatlilik
nasihatni quloqqa olish
ozor bermaslik
