Gayubova komila anvarovna yulanova nargiza davlatovna akademik yozuv

8 
1-
 
mavzu. Akademik yozuv va axborot. Axborot turlari 
 
 
Nazariy ma’lumot. 
 
Akademik yozuv
– bu qisqa va ishonchli ilmiy matn yordamida o‘z fikrini 
bayon qilish hamda asoslay olish qobiliyati. Bu oliy ta’limda muvoffaqiyatli bilim 
berishning hamda keyingi ilmiy-tadqiqot faoliyati, shuningdek xalqaro miqyosda 
ham muhim aspektlaridan biri hisoblanadi. Akademik yozuv yordamida oxirgi 
o‘n yilliklar ichida turli mamlakatlar orasida ilmiy va ta’limiy kommunikatsiya 
amalga oshirilib kelinmoqda. Uning tamoyillariga butun dunyodagi eng 
kompetentli ilmiy nashrlar redaktorlari amal qiladilar, shuning uchun hamma 
istalgan fan bo‘yicha ma’lum bir yutuqlarga erishmoqchi bo‘lsa, bularni egallashi 
lozim. 
Akademik yozuv – bu ilmiy ishlarni bayon qilish uslubi. U ilmiy ishlarda fikrlarni 
qisqa va tushunarli shaklda bayon qilish qobiliyatini aks ettiradi. Bu uslubda 
quyidagilarni farqlash mumkin: 

matnning tuzilishi va uni rasmiylashtirishga qo‘yiladigan talablarning 
mavjudligi; 

ilmiy va publitsistik bayon qilish uslubini qo‘llash; 

dalillar keltirish va jumlalarni o‘zgartirib ifodalash; 

havolalarni to‘g’ri joylash va adabiyotlar ro‘yxatini to‘g’ri shakllantirish 
qobiliyati. 
Akademik yozuv uchun shaxsiy fikrni bildirish emas, balki keltirilgan 
muammoga e’tiborni qaratish xarakterli (o‘ziga xos). Birinchi shaxs o‘rniga 
uchinchi shaxsni qo‘llash, og’zaki nutqni, qisqartmalarni, iboralarni qo‘llamaslik 
afzalroqdir. Boshqa uslublardan farqli o‘laroq, materialni yaxshi o‘zlashtirish 
maqsadida bir so‘zni bir necha bor qaytarish mumkin, sinonimlarni kamroq 
ishlatish kerak. 

9 
Bayon qilishning akademik uslubi oliy ta’lim muassasalarida davlatlar o‘rtasida 
ta’limiy va ilmiy aloqalarni olib borishda qo‘llaniladi. Uning yordamida talabalar, 
aspirantlar va malakali olimlar doklad, kurs ishi yozadilar hamda o‘zga davlatlarda 
ilmiy-tadqiqot faoliyatini olib boradilar. 
Xalqaro ilmiy jurnallar redaktorlari bu uslub tamoyillariga tayanadilar, shuning 
uchun ilm dunyosida muvoffaqiyatga erishmoqchi bo‘lgan hamda chet ellarda 
ilmiy ishlarini chop etmoqchi bo‘lgan harbir olim bu uslubni egallashi lozim. 
Chet eldagi davlatlarda tadqiqotchilar uzoq yillardan beri akademik yozuvdan 
foydalanadilar. Bundan tashqari, ingliz tilida so‘zlashuvchi olimlar uning rivojiga 
hissa qo‘shib kelmoqdalar. Bizning mamlakatimizda akademik uslub bo‘yicha 
bilimlar keng tarqalmagan, vaholanki bu muammoning yеchimi bilan bir qator 
olimlar – filologlar, lingvistlar, sotsiopsixologlar, axborot texnologiyalari bo‘yicha 
mutaxassislar shug’ullanadilar. 

Download 7,1 Mb.