Tizimli dasturiy ta'minot; Amaliy dasturiy ta'minot;
Dasturlash tеxnologiyasining uskunaviy vositalari.. Kompyuter avlodlari va ularning klassifikasiyasi, kompyuterning arxitekturasi
Kompyuterlar o'zining elementlar bazalari bo ‘yicha avlodlarga ajratilgan. I avlod (1945— 1956) kompyuterlari elementlar bazalari elektron 1ampalar ekanligi bilan harakterlanadi. Bu avlod mashinalari katta zallarni egallagani holda, yuzlab kilovatt elektr energiya sarf qilar va tonnalab ogirlikka ega hamda sekundiga 1-2 ming amal bajarar, xotirasining hajmi 1-2 ming
so‘zni(maiumotni) saqlashga qodir edi. Bu avlod mashinalariga “Ural- 1”,"Ural-2", “BESM-1”, “BESM-2”,”M-1",”M-2",”M -20" kabi mashinalarni
misol qilib keltirish mumkin. II avlod (1957—1968) kompyuterlari elementlar bazalari tranzistorlardan iborat edi, tezkorligi sekundiga 10-20 ming amal bajarish, xotirasining hajmi 4-8 ming so‘zni saqlashga qodir edi. Ikkinchi avlod kompyuterlari hisoblash ishidan ishlab chiqarish jarayonlarini boshqarish, iqtisodiy masalalarni yechish, harflar bilan ishlay olish “qobiliyati”ga ham ega bo‘ldi. Buavlod mashinalariga “BESM-3”,”BESM-4", “Ural-16”, “Minsk-22”, “IBM-608”, “BESM-6” mashinalarini misol qilib keltirish mumkin. III avlod (1969— 1980) kompyuterlarining elementlar bazalari integral sxemalardan iborat bo‘lib, tezkorligi sekundiga 10 mingdan boshlab, shu avlodning eng oxirgi mashinalari 2-2.5 million amal bajarishgacha yetdi. Xotirasining hajmi ham 8-10 ming baytdan( bu avlod xotira oichami xalqaro oicham baytlarda beriladigan boigan) 8 million baytlargacha yetdi. Bu avlod mashinalariga YES (yagona seriya) kompyuterlari -“EC 1010’7 ’EC-1020", “EC-1030”,”EC- 1035", “EC-1050”,”EC-1060",’’EC-66" larni misol qilib ko‘rsatish mumkin.
Mavzu 5: Grafik axborotlarni ifodalash Reja
Grafik axborotlarini anglash
Axborotlarni kodlash
Zamonaviy grafik axborotlari
O'tgan asrning o'rtalaridan boshlab, ma'lumotlarning ingl. Taqdim etilishi kerakligi bilan bog'liq holda, grafik ma'lumotlarning kodlanishi paydo bo'ldi. Bugungi kunda biz Katta porloq displeysiz to'la kompyuterni tasavvur qila olmaymiz. Zamonaviy ekranlar va kompyuter monitorlari o'zlarining avvalgilaridan farqli o'laroq: tasvir rang-barang va aniq, rangi chuqur va to'yingan
68
- taraqqiyot aniq. Grafik ma'lumotlarning kodlash jarayoni qanday amalga oshiriladi? Rasm qanday ko'rinadi? Buni tushunish uchun raqamli formatga ma'lumotlarni uzatish printsipini va ularning keyingi natijalarinio'rganishkerak. Ma'lumki, axborotni kodlash juda ko'p vaqt talab qiluvchi, lekin zarur jarayoni, chunki kompyuter faqat kompyuter kodlari bilan ishlaydi.
Video, matn, rasm - bularning barchasi raqamli formatda nol va ularning kombinatsiyasiga aylantiriladi. Grafik ma'lumotlarning kodlashi qanday?Agar siz monitorga o'n barobar ko'paygan holda qarasangiz, bu uning tarkibiga kiradi To'rtburchak yoki dumaloq hujayralar uchta va pikselli guruhlar tomonidan o'rnatiladi. Ekrandagi tasvir, aslida, ajralmas bo'lmagani kabi, u qatorlarda joylashtirilgan juda kichik zarrachalarga bo'linadi.
Shu kabi tasvir bitmapli tasvir deb ataladi. Piksellar ma'lum ranglarda bo'ladi: qizil, ko'k va yashil (RGB formati). Boshqa ranglar ularni aralashtirish orqali olinadi. Pikselni yoqish yoki yoqish mumkin (1 yoki 0). Bunga qo'shimcha ravishda, bu soya yorug'likning qizg'inligiga qarab o'zgarishi mumkin, buning uchun qo'shimcha bitlar ham ajratiladi. Bir piksel uchun ajratilgan ma'lumotlarga rang chuqurligi (k) deyiladi. Ushbu qiymat ekranda ko'rinadigan ranglarning soniga (n) bog'liq. Uning ta'rifi uchun formula mavjud: n = 2k. Umuman olganda, grafik ma'lumot 8, 16, 24 yoki 32 bitli bajarilganda, kompyuter apparat qurilmasig bog'liq.Zamonaviy LCD displeylar 4 milliarddan ziyod ko'ylakni ko'paytirishga qodir.
69
70
Taqqoslash uchun: o'ttiz yoki qirq yil avval kompyuterlar palitrasi 16 rangdan iborat edi! Ekrandagi tasvir sifati nafaqat ko'rsatilayotgan ranglarning soni va ekran o'lchamiga bog'liq , balki "dpi" belgisi bilan ko'rsatkich belgisiga - bo'shliqning birligiga piksellarning soniga bog'liq. Ushbu parametr qanchalik kichik bo'lsa, "g'alla" ko'rinishidagi rasm paydo bo'ladi.Grafik ma'lumotni kodlash, shuningdek, tasvirni vektor formatiga aylantirish imkonini beradi. Vektorli surat - oddiy geometrik shakllarni ishlatadigan narsalarni ifodalash usuli: nuqta, chiziq, egri, polyhedra.
Ekrandagi pozitsiyasi koordinatalar bilan belgilanadi va siz rangni, qalinligi va chizish chizig'ini ham sozlashingiz mumkin. Uning tuzilishiga ko'ra ko'plab qurilmalar raster tasvirlar bilan ishlashga yo'naltirilgan bo'lib, vektor ko'rinishidagi grafikalar odatda oldindan tayyorlanadi, ekranda maxsus dasturlar bilan ishlov beriladi
|
