|
Guruh talabalari: Axtamov Alisherbek Ne’matilloxonov Xo’jakalon Hozirgi zamon falsafasining muammo va yechimlari. Annotatsiya
|
| bet | 1/2 | | Sana | 21.05.2024 | | Hajmi | 25,11 Kb. | | #248895 |
Bog'liq Hozirgi zamon falsafasining muammo va yechimlari (2)
143-21 guruh talabalari:
Axtamov Alisherbek
Ne’matilloxonov Xo’jakalon
Hozirgi zamon falsafasining muammo va yechimlari.
Annotatsiya
Ushbu maqolada XXI asrning bir qator dolzarb falsafiy muammolari ko'rib chiqilgan. Ilmiy-texnika ta'siri bilan bog'liq masalalarga alohida e'tibor qaratilgan va zamonaviy falsafani rivojlantirish bo'yicha hozirgi kundagi ayrim muammolar chuqur tahlil etilgan. XXI asrning eng jiddiy falsafiy va psixologik muammolariga katta ahamiyat qaratilgan.
Kalit so’zlar
Dunyoqarash, ahloqiy rivojlanish, ilmiy va texnik harakat, post-marksizm, globalizm, gender falsafasi, donolik, falsafiy muammolar, klassik maktab
Аннотация
В данной статье рассматривается ряд актуальных философских проблем XXI века. Особое внимание уделяется вопросам, связанным с влиянием науки и техники, а также глубоко анализируются некоторые актуальные проблемы развития современной философии. Большое значение придается наиболее серьезным философским и психологическим проблемам XXI века.
Ключевые слова
Мировоззрение, нравственное развитие, научно-техническое движение, постмарксизм, глобализм, гендерная философия, мудрость, философские проблемы, классическая школа
Annotation
This article examines a number of current philosophical problems of the 21st century. Particular attention is paid to the issues related to the impact of science and technology, and some current problems in the development of modern philosophy are deeply analyzed. Great importance is attached to the most serious philosophical and psychological problems of the 21st century.
Key words
Worldview, moral development, scientific and technical movement, post-Marxism, globalism, gender philosophy, wisdom, philosophical problems, classical school
Hozirgi zamon falsafasining muammo va yechimlari.
Bizning asrimizda ilmiy-texnikaviy taraqqiyot jadal rivojlanishda davom etmoqda, o'tgan asrda boshlangan hayotning turli sohalarida tobora ko'proq yangiliklar paydo bo'lmoqda. Insoniyatning koinotga birinchi parvozi bosqichidan boshlab, insoniyat madaniy, ijtimoiy, intellektual va texnologik yo'nalishlarda uzluksiz rivojlanishda davom etdi. Odamlar hayotini osonlashtirish uchun olimlar ko'plab tajribalar o'tkazadilar va yangi texnologiyalarni ishlab chiqadilar. Butun dunyo sotsiologlari va psixologlari insoniyatning o'sishi va rivojlanishining afzalliklari va kamchiliklarini texnik jihatdan aniqlashga harakat qilmoqdalar. Tashqi va ichki bozorlarda tovarlar va xizmatlarning keng sektori tufayli insoniyat imkoniyatlarni rivojlantirish va hududiy birliklarni kengaytirish uchun yangi, ilgari tushunarsiz bo'lgan ufqlarni ochishga muvaffaq bo'ldi. Ma'naviy rivojlanish va talabning pasayishi kabi salbiy jihatlarga tobora ko'proq e'tibor qaratilmoqda.
Axloqiy munosabatlarning o'zgarishi bilan bu texnologiya rivojlanishi va iste'mol olamida falsafiy muammolarga o'rin qolmagandek tuyula boshlaydi. Falsafa fanini Kant, Hegel va an’anaviy nemis falsafa maktabining boshqa vakillari davrlari haqidagi fan deyish joizmi yoki bugungi kunda ham hayotiy ahamiyatga egami? Bu masalani nafaqat zamonaviy insonning dunyoqarashi, balki falsafa nuqtai nazaridan ham ko'rib chiqishga arziydimi? Qadimgi yunon tilidan tarjima qilingan falsafa soʻzi “donolikka muhabbat” degan maʼnoni anglatadi. Donolik hamma uchun mavjud bo'lgan umumbashariy qadriyatni anglatmaydi; donolikning namoyon bo'lishi faqat insonning o'zi unga intilishi bilan sodir bo'ladi. Zamonamizning falsafiy oqimiga nisbatan o‘z o‘rningizni aniqlash uchun ma’lum bir mantiqiy muhitni hisobga olish va o‘z nuqtai nazaringizni bildira olish muhimdir. O'z taraqqiyotining turli bosqichlarida insoniyat o'z turmush tarzini va ichki dunyosini takomillashtirish va bilishga jalb qilingan. Moddiy boylik hayotning asosiy asosi sifatida ko'rsatilgan taqdirda, ma'naviy qadriyatlar falsafa va axloqning keyingi rivojlanishiga to'sqinlik qildi.
Falsafa tushunchasi dunyoqarash, fikrlash tarzi va donolik tushunchalari bilan qiyoslanadi. Belgilangan taʼrifga koʻra, falsafa tabiat va jamiyat taraqqiyotining eng umumiy qonuniyatlari haqidagi fan boʻlib, u ham ijtimoiy ong shakllaridan biridir. Bir davrning ikkinchi davrga o'tishi bilan ham umumiy falsafiy tushunchalar va aksiomalar aql va tananing mukammal uyg'unligi modeli hisoblanadi. Shuningdek, postmarksizm, globalizm, gender falsafasi kabi falsafiy oqimlar ham mavjud bo‘lib, ular qarashlar o‘zgarishini, insoniyat taraqqiyotiga intilishni birlashtiradi. Ammo dunyo butunlay boshqacha bo'lib qoldi - biz bularning barchasini turli xil ma'lumotlarni uzatish vositalaridan, butun sayyorada jamiyat hayotida sodir bo'layotgan voqealardan, tabiat hodisalaridan bilib olamiz, ularning qayta tashkil etilishi bir qator aniq sabablarga ko'ra qaytarib bo'lmaydi. Qadimgi vositalardan biz kompyuter texnologiyalari va boshqa narsalarga o'tdik, ularning maqsadi behuda vaqtni tejashdir. Behuda sarflangan vaqtni tejash deganda odamga bir daqiqa ham o'ylash va nima bo'layotganini to'g'ri idrok etishga imkon bermaydigan o'tkinchi harakatlar tsikli tushuniladi. XXI asr bizga shunday ko'rinadi. Bu juda tez sur'atlar bilan o'tadigan vaqt, beparvolik va innovatsiyalarning ulkan sur'ati. Ayni paytda butun insoniyat ma'lumotlarning haddan tashqari ko'pligi va vaqt etishmasligidan aziyat chekmoqda. Imkoniyatlarning haddan tashqari ko'pligi ko'pchilikni chalkashtirib yuboradi, bu bizning asrimizning eng jiddiy falsafiy va psixologik muammosidir.
Yigirmanchi asr ikkita dahshatli jahon urushi bilan ajralib turdi, unda inson muammosi birinchi o'ringa chiqadi, chunki urush paytida inson o'zining barcha fazilatlarini to'liq namoyon qiladi. Agar ilgari falsafa inson mavjudligining mohiyati haqida gapirgan bo'lsa, hozirda inson va texnika o'rtasidagi munosabatlar muammosi ko'rib chiqilmoqda. Hozirgi vaqtda insonning texnikaga ta'siri tushunchasi texnologiyaning insonga ta'siri tushunchasiga qarama-qarshidir. Yetakchi muammo - bu birining ikkinchisidan ustunligi. Bizning zamonamizda yaratuvchi inson falsafasi qul falsafasiga qayta tiklanmoqda deyish o'rinli bo'larmidi? Qaysidir darajada bu haqiqatdir, agar atrofga nazar tashlasak, insoniyatning mutlaqo barcha sohalarda ilmiy-texnik taraqqiyotga bog'liqligini tasavvur qilishimiz mumkin. 21-asrning falsafiy muammolari insonning o'zini va uning shaxsiyatini ma'lumot bilan ta'minlash uchun butun dunyoni qamrab olgan. Shuni ham ta'kidlash joizki, tovarlar va xizmatlarning ommaviy iste'moli savolga javob berishda qiyinchiliklarga olib keladi: Nima uchun? Hozir falsafa og‘ir ahvolda, o‘zi ilgari izlagan narsadan – odam izlovchining yashash joyidan, odamni biluvchi odamni topishga intilmoqda.
XXI asrda jahon iqtisodiy taraqqiyoti natijasida bozor falsafasi boshqa falsafalardan ustun keldi. Amerikalik mashhur yozuvchi Rey Bredberi: “Barcha orzular birjada dollarning tushishi bilan tugaydi”, dedi. Vaqti-vaqti bilan odam: inqiroz, o'sish, devalvatsiya, denominatsiya kabi tushunchalar bilan qobiliyatsiz bo'ladi. Ammo o'z moliyaviy ahvolini nazorat qilishga bel bog'lagan odam ma'naviy rivojlanish bir xil darajada muhim rol o'ynashini unuta boshlaydi. Natijada, falsafa axborot urushi natijasida insonning ruhiy tushkunligiga duch keladi, uning maqsadi jahon hamjamiyatiga foyda keltirmaydigan nuqtai nazarlarni yo'q qilishdir.
Xulosa qilib aytganda, XXI asr falsafiy va ma'naviy muammolarining insoniyat taraqqiyoti fonida iqtisodiy, texnik va ilmiy jihatdan paydo bo'lishi ko'p jihatdan jahon hamjamiyatining ruhiy-psixologik holatiga, qo'yilgan maqsadlarga erishish qiyinligi darajasiga bog'liq. Inson ma'lum huquq va erkinliklarga ega bo'lib, ular doirasidagina falsafa yangilanadi. XXI-asr falsafasi birinchi navbatda o'z oldiga insonning psixologik noqulayliklari muammolariga yechim topish, lekin shu bilan birga inson o'z hayotidan yashirishga harakat qiladigan an'anaviy shahar hayoti uslubini ortda qoldirish kabi maqsadlarni qo'yishi kerak. Jamiyat ma'naviy va moddiy hayot o'rtasida ma'lum bir muvozanat saqlanib qoladigan sharoitlarni yaratishga intilishi kerak va barcha nomoddiy narsalar insonning o'zi shaxsiyatining elementi sifatida talqin etiladi, ilgor, falsafiy ta'limotlarga asoslanadi.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Guruh talabalari: Axtamov Alisherbek Ne’matilloxonov Xo’jakalon Hozirgi zamon falsafasining muammo va yechimlari. Annotatsiya
|
