|
Havo muhitining changlanganligi va uning odamga taʻsiri
|
| bet | 4/8 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 91,18 Kb. | | #229468 |
Bog'liq BOTIROVSaraton (oʻpka saratoni)[tahrir | manbasini tahrirlash]
PM2.5 havo ifloslanishiga himoyalanmagan tarzda taʼsir qilish kuniga bir nechta sigaret chekish bilan teng boʻlishi mumkin va[120] saraton xavfini oshirishi mumkin, bu asosan atrof-muhit omillarining natijasidir.[121]
2007-yilda atrof-muhit havosining ifloslanishi saraton kasalligi uchun xavf omili ekanligi haqidagi dalillarni koʻrib chiqish PM2.5 (nozik zarrachalar) ning uzoq muddatli taʼsir qilishi tasodifiy boʻlmagan oʻlimning umumiy xavfini har yili 6 % ga oshiradi degan xulosaga kelish uchun aniq maʼlumotlarni topgan. Tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, tirbandlikka yaqin joyda yashash oʻpka saratoni, yurak-qon tomir kasalliklari ushbu natijaning yuqori xavfi bilan bogʻliq.
Buyrak kasalligi[tahrir | manbasini tahrirlash]
2021-yilda 2001-2016-yillar davomida 163 197 nafar Tayvan aholisini oʻrganish natijasida PM2.5 kontsentratsiyasining har 5 mkg /m 3 ga kamayishi surunkali buyrak kasalligi rivojlanish xavfini 25 foizga kamaytirishi bilan bogʻliqligini taxmin qildi.[122] 10 997 aterosklerozli bemorlar ishtirok etgan akkord tadqiqotiga koʻra, yuqori PM 2,5 taʼsiri albuminuriyaning kuchayishi bilan bogʻliq.[123]
Markaziy asab tizimi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Havoning ifloslanishi markaziy asab tizimiga ham taʼsir qilishi haqida maʼlumotlar toʻplanib bormoqda.[124]
Havoning ifloslanishi 50 yoshdan oshgan odamlarda demans xavfini oshiradi.[125] Ichki havoning ifloslanishi bolalalarda kognitiv funktsiya va neyrorivojlanishga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkin.[126] Prenatal taʼsir neyrorivojlanishga ham taʼsir qilishi mumkin.[127] Tadqiqotlar shuni koʻrsatadiki, havoning ifloslanishi turli xil rivojlanish nuqsonlari, oksidlovchi stress va neyro-yallig'lanish bilan bogʻliq va u Altsgeymer kasalligi va Parkinson kasalligiga olib keladi.[128]
Sichqonlarni oʻrganishda havo ifloslanishi urgʻochilarga qaraganda erkaklarga koʻproq salbiy taʼsir koʻrsatgan.[129]
Bolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Hindistonning Nyu-Dehli kabi shaharlarida bolalar salomatligini taʼminlash boʻyicha himoya choralari koʻrilmoqda, bu yerda avtobuslar smogni yoʻqotish uchun siqilgan tabiiy gazdan foydalanadi.[130] Yaqinda Yevropada oʻtkazilgan tadqiqot shuni koʻrsatdiki, oʻta nozik zarrachalarning taʼsiri bolalarda qon bosimini oshirishi mumkin.[131] JSSTning 2018-yilgi hisobotiga koʻra, ifloslangan havo 15 yoshgacha boʻlgan millionlab bolalarning zaharlanishiga olib kelgan va bu har yili olti yuz mingga yaqin bolalarning hayotiga zomin boʻladi.[132]
|
| |
