Islom Karimov nomidagi Toshkent
Davlat Texnika universitetining
Qóqon filiali 2.21- »TMJ» guruh
talabasi Xusanova Sarvinozning
«Payvandlash jarayonlari nazariyasi»
fanidan tayyorlagan mustaqil ish
taqdimoti.
Mavzu: YOY BILAN
PAYVANDLASHNING
TEXNOLOGIK MOHIYATI VA
JIHOZLARI
Himoya gazlari muhitida payvandlash g‘oyasini XIX asr
oxirida N.N. Benardos taklif etdi. XX asming 20-yillarida
AQSHda muhandis Aleksander va fizik Lengmyur gaz
aralashmalarida o‘zakli elektrod bilan payvandlashni
amalga oshirishdi. 1925-yilda Lengmyur erimaydigan
volfram elektrod bilan va himoya muhiti sifatida
vodorodni, ya’ni atom-vodorodli payvandlash usuli
sifatida yoyli payvandlashning bilvosita ta’siri orqali
payvandlashni ishlab chiqdi. XX asming 40-yillarida
Aviatsya texnikasi ilmiy tadqiqot institutida inert gaz
muhitida volfram elektrod bilan payvandlash ishlab
chiqildi. 1949-yilda Ukrainaning Elektr payvandlash
institutida ko‘mir elektrodi bilan karbonat angidrid gazi
muhitida payvandlash ishlab chiqildi.
Himoya gazlari muhitida yoy
bilan payvandlashda ish unumi
yuqori bo‘ladi, bu ishni oson
avtomatlashtirish mumkin va
metallami elektrod qoplamalari
hamda flyuslar ishlatmasdan
biriktirishga imkon beradi.
Payvandlashning bu usuli po'lat,
rangli metallar va ulaming
qotishmalaridan konstmksiyalar
yasashda keng qo‘Manila
boshlandi.
Himoya gazlari muhitida
payvandlashning afzalliklari quyidagi lar:
- flyus yoki qoplamalar ishlatishga, binobarin, choklami shlakdan tozalashga hojat
yo‘q;
- yuqori ish unumi va manba issiqligining yuqori darajada konsentratsiyalanishi
strukturaviy o‘zgarishlar zonasini ancha qisqartirishga imkon beradi;
- chok metalli havo kislorodi va azoti bilan juda kam ta’sirlashadi;
- payvandlash jarayonini kuzatib turish qulay;
-jarayonlami mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish imkoni bor.
Payvandlash zonasiga himoya gazlarini yetkazib berish chizmasi: a -
markaziy bitta konsentrik oqim bilan; b - markaziy ikkita konsentrik oqimlari
bilan; d - yon tomon bilan, payvandlash yuqori tezliklarda; e - siljuvchi
mikrokamera orqali: 1 -payvandlash elektrodi; 2 - himoya gaz oqimi; 3 -
tashqi gaz himoya oqimi; 4 - ichki gaz himoya oqimi; 5 - mikrokamera; 6 -
mikrokamera tirqishidan gaz uzatish.
Erimaydigan elektrod bilan
himoya gazlari muhitida
payvandlashjarayonining
chizmasi: 1 - elektrod; 2 - soplo;
3 -yoy; 4 - chok metalli; 5 -
buyum
Eriydigan elektrod bilan himoya gazlari
muhitida payvandlash jarayonining
chizmasi: 1 - elektrod; 3 - soplo; 4 -yo y; 5
- buyum.
Himoya gazlarda payvandlash
chizmasi: a - to 'g‘ri qutbli о
‘zgarmas tokda erimaydigan
elektrod bilan; b — o
‘zgarmas tokda erimaydigan
elektrod bilan; d —teskari
qutbli о ‘zgarmas tokda
eriydigan elektrod bilan: 1 —
payvandlash о ‘zgartirgichi; 2
- ampermetr; 3 - voltmetr; 4
- ballastli reostat; 5 —
gorelka uchligi; 6 - volframli
elektrod; 7 - gaz sarfi-
reduktori; 8 - ballon himoya
gazi bilan; 9 - payvandlash
transformatori; 1 0 -
ossillyator; 11 - sim uzatish
mexanizmi; 12 - eriydigan
elektrod simi; 13 - kontaktor
tutashuvi; 1 4 - sim о ‘ralgan
g ‘altak.
Gazni elektr qizdirgich chizmasi: 1 -
korpus; 2 -g'ilof; 3 - quvurli spiralsimon
isitgich; 4 - issiqlikni saqlash izolatsiyasi; 5
- qizdiruvchi element; 6 - qisqichlar.
Xulosa
Men o’zimga berilgan mustaqil ishni tayyorlash davomida himoya
gazlari muhitida yoy bilan payvandlashni va payvandlashda qanday
texnologik mashina, jihozlardan foydalanishi haqida bilib oldim.
O’rganishim davomida xar bir metal o’ziga hos ekanini hamda
ularni payvandlash uchun maxsus inert gazlaridan foydalanishim
kerak ekanini tushunib yetdim. Kuni kecha R.Siddiqov boshchiligida
Qo’qon Mexanika zavodiga guruhimiz bilan tashrif buyurdik.
Mexanika zavodida biz flyuz ostida payvandlashning 2 xil turini
ko’rdik. Ulardan birida flyuz maxsus qurilma orqali avtomatik
kelmoqda, ikkinchisida esa mexanik kuch yordamida
payvandlanayotgan joyga flyuz solinayotganining guvohi bo’ldik.
| 