|
Ilm-fan va innovatsiya ilmiy-amaliy konferensiyasi in-academy uz/index php/si 18 kiberxavfsizlik va jamoat xavfsizligini ta’minlashning ustuvorBog'liq ilm-fan 1802ILM-FAN VA INNOVATSIYA
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/si
20
Zamonaviy texnologiyalarning jadal rivojlanishi jarayoni taraqqiyot bilan birga qator
muammolarni ham keltirib chiqardi va xalqaro hamjamiyatni tashvishga solmoqda. Insoniyat
tomonidan kashf etilgan ba’zi yangi fan va texnika yutuqlari bugungi kunda sayyoramiz
aholisi xavfsizligiga tahdid solmoqda. Aslida, kiberjinoyatchilik yangi hodisa bо‘lib, uning har
bir davlatning milliy xavfsizligiga tahdidlari seziladi va Tojikiston ham bu tahdidlardan xoli
yemas. Kiber jinoyatlar tushunchasi ostida kompyuter texnologiyalari, internet va ijtimoiy
tarmoqlar orqali sodir etiladigan jinoyatlar tushuniladi.
Kompyuter tizimlariga hujum qilish, shaxsiy ma’lumotlarni о‘zlashtirish, noqonuniy va yolg‘on
ma’lumotlarni tarqatish, kiberterrorizm va hokazolar kiberjinoyatlar deb tushunilib, turli
iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy muammolarni keltirib chiqaradi. Hozirgi zamonda davlat,
tashkilot va internet foydalanuvchilari kiberjinoyatlar tahdidi va xavfidan uzoq turolmaydi.
Chunki kiber jinoyatlar butun dunyoga tarqaldi va undan faqat himoyalanish orqali
himoyalanish mumkin.
Soha mutaxassislari har yili kiberjinoyatlar soni ortib borayotgani, tahlillarga kо‘ra, ayrim
mamlakatlarda ijtimoiy tarmoqlar va internet foydalanuvchilari soni 4 dan 10 gacha kiber
jinoyatlar qurboniga aylanayotganini ta’kidlamoqda. Aytish joizki, kibertahdidlarning
kuchayishi mamlakatlarni о‘z axborot xavfsizligiga alohida e’tibor qaratishga majbur qildi,
chunki fan-texnika asri bо‘lgan XXI asrda har bir davlat va xalqning milliy xavfsizligi uning
axborot xavfsizligiga bog‘liq. Bizningcha, kiberjinoyatlarning yangi tahdid va xatarlarini
inobatga olgan holda rivojlangan davlatlar uning xavf-xatarlaridan himoyalanish uchun
kiberxavfsizlik bо‘yicha maxsus strategiyani amalga oshiradi.
Bir qator ilg‘or davlatlarning sun’iy intellekt sohasidagi milliy strategiyalarini tahlil qilish
mamlakatimiz uchun ustuvor yо‘nalish sifatida quyidagi beshta yо‘nalishni ajratib kо‘rsatish
imkonini beradi.
• Sun’iy intellekt sohasida fundamental amaliy tadqiqotlar о‘tkazish - matematik usullardan
foydalangan holda yangi sun’iy intellekt algoritmlarini yaratish;
• sun’iy intellekt injiniringini rivojlantirish - fundamental amaliy tadqiqotlar natijasida
olingan algoritmlarni turli amaliy muammolarni hal qilishda qо‘llash, yangi dasturiy ta’minot
va texnologik yechimlarni ishlab chiqish;
• Ma’lumotlar – ma’lumotlarni yig‘ish, saqlash, qayta ishlash va optimallashtirish
(algoritmlarni о‘rgatish uchun);
• kadrlar tayyorlash – sun’iy intellekt sohasida yuqori malakali ilmiy kadrlar va
mutaxassislarni tayyorlash, yangi ta’lim dasturlarini yaratish;
•Qonunchilik bazasi – sun’iy intellekt texnologiyalarini rivojlantirishni qо‘llab-quvvatlovchi
qonunlar, standartlar va axloqiy qoidalarni ishlab chiqish va amalga oshirish[4].
Mamlakatimizda sun’iy intellekt muhandisligining ustuvor yо‘nalishlarini aniqlash uchun bir
qator omillarga e’tibor qaratish lozim. Sun’iy intellekt texnologiyalari odamlarni monoton
ishlardan ozod qilish, qarorlar qabul qilishni qо‘llab-quvvatlash, xavfli ish joylarini
avtomatlashtirish, odamlar о‘rtasidagi muloqotni qо‘llab-quvvatlash, ijtimoiy ta’sir va ijtimoiy
integratsiyani kuchaytirish, mamlakatning ichki va tashqi xavfsizligini ta’minlash uchun
qо‘llaniladi. Sun’iy intellekt texnologiyalari iqtisodiy rivojlanish vositasiga aylanib bormoqda
va harbiy sohada hal qiluvchi ustunlikka erishish imkoniyatini berishi mumkin. Sun’iy
intellekt muhandisligi ushbu kо‘p tarmoqli sohalardagi zaif nuqtalarni yengib о‘tadigan va
chegaralarni yengib о‘tadigan texnologik yechimlarga e’tibor qaratishi kerak. Shu munosabat
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Ilm-fan va innovatsiya ilmiy-amaliy konferensiyasi in-academy uz/index php/si 18 kiberxavfsizlik va jamoat xavfsizligini ta’minlashning ustuvor
|
