va didaktik jihatlari hali ochib berilmagan [2, 13-bet].
Rus tilida
какофонический,
какофония
degan so‘zlar mavjud bo‘lib, ularga lug‘atlarda
quloqqa yoqmaydigan,
yoqimsiz, nosoz, g‘aliz; uyg‘unlashmagan, yoqimsiz tovushlar yig‘indisi
degan izohlar
beriladiki, bu so‘z semantikasiga salbiy baho yuklaydi [3, 414-bet]. Shunga ko‘ra,
kakografiya usulida yozuv bilan bog‘liq g‘alizlik, yoqimsizlik yashirinib yotganga
o‘xshaydi, ammo orfografik nuqtayi nazardan qaralganda u bilan bog‘liq
didaktik
hamda pedagogik jihatlarni ochib berish masalaga oydinlik kiritishi mumkin.
Kakografiya interfaol usullardan biri sifatida o‘quvchilarni mustaqil fikrlashga,
narsalarni bir-birlari bilan solishtirishga, izlanishga, masalaning yechimini topishga, eng
muhimi ona tili darslarida olingan bilim va malakalariga asoslanib, muayyan mavzular
bo‘yicha zaruriy xulosalar chiqarishga yordam beradi. O‘quvchilardagi
loqaydlik,
beparvolikni yo‘qotib, dadillikka,
ijodkorlikka chorlaydi, mutelik, tobelik, nofaollik
kabi salbiy xususiyatlarga barham beradi.
Ayniqsa,
fonetika, grafika, orfografiya, leksika va morfologiya bo‘limlari
bilan
bog‘liq amaliy darslarni o‘tishda kakografiya usuli yaxshi samara beradi. Masalan,
o‘quvchilarga unli va undosh tovushlar bo‘yicha yetarlicha ma’lumotlar berilgach,
“Mustahkamlash darslari” yoki “Takrorlash darslari”da turli topshiriqlardan foydalanish
maqsadga muvofiq. Bunda asosiy e’tibor so‘zlarning aytilishi va yozilishi o‘rtasidagi
farqqa qaratiladi.
Tajribadan ma’lumki, o‘quvchilarning aksariyati ona tili darslarida
imlo qoidalarini
puxta o‘zlashtirmaydilar. So‘larni qanday aytilsa, shunday yozishga odatlanib qoladilar.
Shuningdek, o‘quvchilarning nutqidagi dialektal xatoliklar ularning savodxonligiga
soya solidi. Bu esa bora-bora ulardagi savodxonlik
darajasining qotib qolishiga,
so‘zlarning muntazam ravishda xato yozilishiga sabab bo‘ladi.
Masalan, o‘quvchilarning og‘zaki nutqida
baho, bahor, bilan, yulduz, teatr, savol,
orden, obod, marvarid, shanba, mas’ul, daryo
kabi so‘zlarni
boho, bohor, blan, yuldiz,
tiatr, sovol, ordin, obot, marvarit, shamba, ma’sul, dayra
tarzida talaffuz qilish va shu
asosda xato yozish amaliyotda uchraydi. Bu narsa ularning unli va undosh harflar imlosi
bo‘yicha ona tili darslarida yetarlicha bilim va malakaga ega bo‘lganliklarini ko‘rsatadi.
Bu kabi xatoliklarning oldini olish maqsadida “O‘zbek tilining imlo qoidalari”dagi
“Ayrim unlilar va undoshlar imlosi” yuzasidan tegishli nazariy ma’lumotlar mavzular
o‘tilgach, quyidagicha topshiriq beriladi:
