Innovatsion texnologiyalarni iqtisodiyotga ta’siri Shahriyor Azimov Urganch davlat universiteti Annotatsiya

Innovatsion texnologiyalarni iqtisodiyotga ta’siri 
 
Shahriyor Azimov 
Urganch davlat universiteti 
 
Annotatsiya: 
Zamonaviy innovatsion texnologiyalarni joriy etish korxonalar 
uchun ijobiy qadamdir. Innovatsion texnologiyalarni samarali axborotlashtirish 
makroiqtisodiy ko’rsatkichlar va korxonaning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish 
jarayonlarini sezilarli darajada oshiradi, bu esa boshqaruv qarorlari sifati va darajasini, 
axborot jarayonlari va xizmatlari samaradorligini oshirishga olib keladi, bu esa o’z 
navbatida ijtimoiy-iqtisodiy, ilmiy, texnik, madaniy va hayotning boshqa 
ko’rsatkichlarini yaxshilaydi. Barcha jarayonlarda axborotlashtirishni joriy etish va 
zamonaviy innovatsion texnologiyalarni rivojlantirish YAIM o’sishiga ijobiy ta’sir 
ko’rsatadi. 
Kalit so’zlar: 
global, texnologiya, bozor, innovatsiya, axborot, narx, moliya, 
korxona 
Impact of innovative technologies on the economy 
Shahryor Azimov 
Urganch State University 
Abstract:
The introduction of modern innovative technologies is a positive step 
for enterprises. Effective informatization of innovative technologies significantly 
increases macroeconomic indicators and socio-economic development processes of the 
enterprise, which leads to an increase in the quality and level of management decisions, 
the efficiency of information processes and services, which in turn improves socio-
economic, scientific, technical, improves cultural and other indicators of life. The 
introduction of informatization in all processes and the development of modern 
innovative technologies have a positive effect on the growth of GDP. 
Keywords:
global, technology, market, innovation, information, price, finance, 
enterprise 
Globallashuv va texnik taraqqiyot ularning o’zaro bog’liqligini oshirishni talab 
qiladi, shu bilan birga yangi tovar va xizmatlarning xalqaro bozorlariga chiqish 
imkonini beradigan innovatsion texnologiyalarni axborotlashtirish tobora muhim 
ahamiyat kasb etmoqda. Innovatsiyalardan foydalanish mamlakat iqtisodiyotini 
tarkibiy qayta qurishni jadallashtirish va uning investitsion jozibadorligi, 
"Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3,848 (SJIF)
February 2023 / Volume 4 Issue 2
www.openscience.uz / ISSN 2181-0842
1483

raqobatbardoshligi va moliyaviy barqarorligini oshirishga sezilarli ta’sir ko’rsatadi. 
Zamonaviy sharoitda makroiqtisodiy rivojlanishni ta’minlaydigan innovatsion 
texnologiyalarni axborotlashtirish uchun qulay shart-sharoitlarni yaratish katta 
ahamiyatga ega. Axborotlashtirish jarayoni jamiyatning deyarli barcha sohalarini 
qamrab oladi va eng yangi innovatsion texnologiyalardan foydalanish bilan bog’liq. 
Axborotlashtirish muhim rol o’ynaydi va korxona uchun eng muhim harakatlantiruvchi 
kuchlardan biri hisoblanadi (Lisenko va Samsonova, 2011). 
Innovatsion 
rivojlanish 
asosiy 
e’tiborni 
tubdan 
yangi 
progressiv 
texnologiyalardan foydalanishga o’tkazish, yuqori texnologiyali mahsulotlar ishlab 
chiqarishga o’tish, innovatsion faoliyatda ilg’or tashkiliy va boshqaruv echimlari bilan 
tavsiflanadi, bu ham mikro, ham makroiqtisodiy tendentsiyalarga tegishli. Bu 
resurslarni 
tejaydigan 
va 
chiqindisiz 
texnologiyalarni 
rag’batlantiradigan 
iqtisodiyotning yangi turlarining afzalliklarini o’rnatish va oshkor qilishga yordam 
beradi. Inson faoliyatining ekologik xavfi, turli xil faoliyat turlarini sanoat miqyosida 
amalga oshirish atrof-muhitga salbiy harakatlar tizimini yaratadi. Shuning uchun aholi 
va atrof-muhit mavjudligini yaxshilash istiqbollarini yaratish, shuningdek, 
insoniyatning jadal ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi natijasida tabiiy resurslarning 
kamayishi va atrof-muhit ifloslanishining salbiy oqibatlarini minimallashtirish 
aylanma iqtisodiyot tamoyillarini ishlab chiqish va qo’llash uchun zarur shartdir. 
Dumaloq iqtisodiyotning afzalliklarini asoslashning dolzarb muammolari, shuningdek, 
tarkibiy qismlar va biznesni axborotlashtirishni birlashtiradigan iqtisodiyotning yangi 
modelini shakllantirish uchun sanoatda, transportning har xil turlarida, inson faoliyati 
jarayonida moslashish uchun zarurdir. Atrof-muhitni muhofaza qilish va salbiy ta’sirni 
kamaytirish muammolari chiqindilarni qayta ishlash va yo’q qilishning asosiy 
shartidir. Bunday sharoitda aylanma iqtisodiyot tamoyillari ularning ishlashi uchun 
muhim vosita bo’lib, resurslarni tejash, ishlab chiqarish va qayta ishlash xarajatlariga 
pul tejash imkonini beradi. Yuqorida sanab o’tilgan jarayonlar iqtisodiy o’sish va 
barqarorlik darajasi bilan bevosita bog’liq bo’lgan makroiqtisodiy rivojlanish 
ko’rsatkichlari hisoblanadi. Tadqiqotning asosiy maqsadi aylanma iqtisodiyot 
sharoitida innovatsion texnologiyalarni axborotlashtirish bilan bevosita bog’liq 
bo’lgan asosiy makroiqtisodiy tendentsiyalarni aniqlashdan iborat bo’lib, bu aylanma 
iqtisodiyot vositalari, usullari va shakllaridan yanada samarali foydalanish imkonini 
beradi. Shu nuqtai nazardan, makroiqtisodiy tendentsiyalarni o’rganish ularning o’zaro 
ta’sirining yo’nalishlari (tarkibiy qismlari) va jarayonlarini asoslash uchun asosdir. 
Dumaloq iqtisodiyot kontseptsiyasining yuqori makroiqtisodiy rivojlanishga erishish 
usuli sifatida ahamiyati iqtisodiy rivojlanishning barcha bosqichlarida innovatsion 
texnologiyalarni axborotlashtirish tamoyillarini qo’llash orqali ta’minlanadi. 
Texnologik buyurtmalarning izchil o’zgarishi asosida asosiy innovatsiyalar yotadi. 
Vaqtning har bir lahzasida texnologiyalarning jami ijtimoiy takror ishlab chiqarish 
"Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3,848 (SJIF)
February 2023 / Volume 4 Issue 2
www.openscience.uz / ISSN 2181-0842
1484

siklini umumlashtiruvchi texnologik tuzilmalar bilan ifodalanishi mumkin. Ularning 
har biri o’ziga xos xususiyatni anglatadi, ma’lum bir buyurtma texnologiyalarining 
ishlash usuli yangi sifatni yaratadi, barqaror texnologiya, unda xarakterli prinsip 
ustunlik qiladi. 
Iqtisodiyot fanida ko’plab tadqiqotchilar tomonidan tasdiqlangan tasnif ishlab 
chiqilgan bo’lib, u beshta ishlaydigan texnologik buyurtmalarni, shuningdek, paydo 
bo’layotgan istiqbolli oltita tartibni o’z ichiga oladi. Ijtimoiy rivojlanishni 
boshqarishning asosiy vazifasi yangi texnologik tartibdagi texnologiyalarni 
kengaytirilgan takror ishlab chiqarish uchun sharoit yaratishdir. Shu sababli, 
texnologik tuzilish miqyosining “o’sish nuqtalari”ni hisobga olgan holda, asosiy 
muammolarni hal qilishda shunchaki resurslarning konsentratsiyasi unchalik istiqbolli 
emas. Turmush tarzini rivojlantirish ajralmas texnologik tizimning ichki muvozanati 
bilan tavsiflanishi, uning 23 samaradorligini ta’minlashi kerak. “Muvozanat holati” 
o’zaro ta’sir qiluvchi texnologiyalarning barcha jihatlari va ularning elementlarini, shu 
jumladan yangi ishchi va yangi ijtimoiy mehnatni tashkil qilishni o’z ichiga oladi. Shu 
sababli ham markaziy aloqasi yangi bo’lgan texnologiyalarning tashkiliy va iqtisodiy 
tuzilmalarni ajratmasdan ko’rib chiqish kerak. Bu esa o’z navbatida, faqat innovatsion 
turdagi yangi iqtisodiy tuzilmalarni shakllantirish (yoki mavjudligini o’zgartirish) 
asosida amalga oshiriladi.