|
Ishlab chiqarish, texnologiya va ishlab chiqarish funksiyasi darsning o’quv maqsadi
|
| bet | 5/6 | | Sana | 06.11.2023 | | Hajmi | 24.52 Kb. | | #94884 |
Bog'liq 5 mavzu mikro zbekistonda-ra-amli-i-tisodiyotni-shakllantirish-sharoitida-ra-amli-tadbirkorlikni-rivozhlantirishning-y-nalishlari, Organik kimyo (A.Abdusamatov, R.Mirzayev, R.Ziyayev), Maqola 1 sinf o\'quvchilarini uzunlik o\'lchov birliklari bilan tanishtirish, Zulfiya, lex, gulbaxor tayyorlangan 100 foiz, dars ishlanma, “Yosh fiziologiyasi va gigiyenasi” fanidan yakuniy baholash savollari11, Statistika-1 mavzu, Marketing savollar, Сотиш сиёсати, 9 mavzu tavakkalchilik (2), 5-практ.занятие, 5-amaliy dars, 3-amaliy dars^P =Q/F
^P – o‘rtacha mahsulot, Q – umumiy mahsulot miqdori, F – sarflangan
resurslar.
Chekli mahsulot – bu o‘zgaruvchan resurslar kombinatsiyasini kichik
miqdorda qo‘shimcha sarfi hisobidan umumiy mahsulotning o‘sgan qismiga
aytiladi. Masalan, ishlab chiqarishda bitta omil, ya’ni faqat mehnat sarflansa,
chekli mahsulot: MPL=^Q/^L
MPL – mehnatning chekli mahsuloti yoki mehnatning chekli mahsuldorligi.
^Q – qo‘shimcha birlik mehnat sarfi ^L hisobiga ishlab chiqarilgan qo‘shimcha
mahsulot miqdori
Bir o‘zgaruvchan omil qatnashgandagi ishlab chiqarish
Kapital
sarfi,
K
Mehnat
sarfi,
L
Mahsulo
t
ishlab
chiqarish
hajmi,
Q
O‘rtacha
mahsulot,
^P=Q/F
32/2=16
Chekli
mahsulot,
MPL=^Q/^L
32-
12=20
15
0
0
-
-
15
1
12
12
12
15
2
32
16
20
15
3
60
20
28
15
4
80
20
20
15
5
95
19
15
15
6
108
18
13
15
7
112
16
4
15
8
112
14
0
15
9
108
12
-4
15
10
100
0
-8
Birinchi ustun ishlab chiqarishda qatnashadigan kapitalning o‘zgarmasligini
ko‘rsatib turibdi. Ikkinchi ustunda mehnat sarfi keltirilgan. Bir birlik mehnat
sarfiga to‘g‘ri keladigan mahsulot o‘rtacha mahsulot bo‘lib, u to‘rtinchi ustunda
keltirilgan. O‘rtacha mahsulot ishlab chiqarilgan mahsulotni umumiy mehnat
sarfiga nisbati bilan aniqlanadi. O‘rtacha mahsulot ishlab chiqarish hajmi 84
birlikka yetguncha ortib, undan keyin qisqarib boradi. O‘rtacha mahsulot maksimal
bo‘lganda mehnat sarfi to‘rt birlikni tashkil etadi.
Beshinchi ustunda mehnat sarfining chekli mahsuloti MPL keltirilgan. U
qo‘shimcha bir birlik mehnat sarfi hisobidan ishlab chiqarilgan qo‘shimcha
mahsulot miqdori bo‘lib, mahsulot ishlab chiqarish hajmini ko‘rsatuvchi uchinchi
ustundagi har bir mahsulot miqdoridan oldingi ishlab chiqarilgan mahsulot
miqdorini ayirish orqali aniqlanadi. Masalan, kapital sarfi o‘zgarmas bo‘lganda (15
birlik) mehnat sarfining ikki birlikdan uch birlikka o‘zgarishi mahsulot ishlab
chiqarishni 32 birlikdan 60 birlikka oshiradi, demak qo‘shimcha bir birlik mehnat
sarfi 60-32=28 birlik qo‘shimcha mahsulot yaratadi. O‘rtacha mahsulotdek, chekli
mahsulot ham boshida ortib, keyinchalik kamayib boradi (ya’ni, u 3 birlik mehnat
sarfigacha o‘sib, mehnat sarfi 3 birlikdan oshganda kamayib boradi). Shuni esdan
chiqmaslik kerakki, chekli mahsulot miqdori mehnatdan tashqari, kapital sarfiga
ham bog‘liq. Agar mehnat sarfi o‘zgarsa kapital sarfi ham o‘zgarishi mumkin.
|
| |
