15
Agar o‟lchov vositalaridan foydalanish sharoitlari normal sharoitlardan farq
qilsa, u holda
),
(
M
M
M
M
(2.15)
bunda
)
(
M
ayni o‟lchov vositasi bilan o‟lchanadigan
fizik kattalik
)
(
ning o‟lchash
natijasiga ta„sir funksiyasi.
Hatoliklar yig‟indisining o‟rta kvadratik chetga chiqishi, ta„sir
funksiyasini
e„tiborga olgan holda, tasodifiy hatolikning o‟rta kvadratik chetga chiqishi bo‟yicha
aniqlanadi:
)
(
)
(
)
(
Т
(2.16)
O‟lchash sistemalarining hatoliklarini hisoblashda, odatda,
shu sistemaga
kiradigan o‟lchov vositalari hatoliklarining tasodifiy va muntazam tashkil etuvchilar
ta„sirini e„tiborga olish lozim. Agar tasodifiy tashkil etuvchilarning matematik
kutilmasi yo nolga teng bo‟lsa, yoki sistemaning muntazam tashkil etuvchisi sifatida
sistemaning matematik kutilmasiga kirsa va agar o‟lchov vositalarining o‟zgartish
koeffitsenti 1 ga teng bo‟lsa, u holda bir necha ketma-ket ulangan o‟lchov
vositalaridan tuzilgan sistema hatoligining matematik
kutilmasi aloxida olingan
o‟lchov vositalari hatoligining muntazam tashkil etuvchilari yig‟indisiga teng:
nc
c
c
uc
M
.......
2
1
(2.17)
Agar tasodifiy hatoliklar statistik mustaqil bo‟lsa, unda ularning o‟lchash
sistemasi uchun dispersiyasi o‟lchov vositalari tasodifiy tashkil etuvchilarining
dispersiyalari yig‟indisi kabi aniqlanadi:
.
......
.......
........
2
1
2
1
2
1
.
Tn
T
T
Tn
T
T
nc
c
c
uc
T
D
D
D
D
D
(2.18)
O‟lchash sistemasining o‟rta kvadratik chetga chiqishi quyidagi formula bilan
topiladi:
.
)
(
1
.
.
n
i
Ti
uc
T
uc
T
D
D
(2.19)
