Международный научный журнал № 11(100), часть 2
«Новости образования: исследование в XXI веке» Июня , 2023
1025
IQTISODIY RIVOJLANGAN MAMLAKATLARDA TA’LIM TIZIMI VA MAKTABLARDA
TA’LIM-TARBIYA AMALIYOTI
Islamov Bexruz Amondjonovich
Osiyo xalqaro Universiteti pedagogika-psixologiya
mutaxasisligi magistranti
Ilmiy rahbar: Phd Qoryog'diyev Zufar Ohunjonovich
Annotatsiya; ushbu maqolada rivojlangan davlatlarda ta’lim jarayoni tadqiq etilgan.
Ushbu maqolada Aqsh, Germaniya hamda Yaponiyadagi ta'lim tizimi kundan kunga
o'zgarib borayotgan ta'lim jarayoni haqida ma'lumot beradi.
Kalit so‘zlar: ta’lim, innovatsiya, tarbiya, pedagogika, modernizatsiya.
KIRISH
Dunyoning rivojlangan mamlakatlarida har jihatdan rivojlangan kishini tarbiyalash
muammosi hozirgi kunning asosiy talabi bo‘lib turibdi. Chunki, jamiyatda yuz berayotgan
inqilobiy o‘zgarishlarni insonning o‘zini o‘zgartirmasdan amalga oshirib bo‘lmaydi. Ammo,
yangi kishini tarbiyalash o‘z-o‘zidan emas, balki ijtimoiy
munosabatlar yangilanishi
jarayonida amalga oshadi. Bu jarayonda maktablar tizimi muhim ahamiyat kasb
etadi.Axborot texnologiyalari yetakchi o’ringa chiqib olgan hozirgi kunda rivojlangan
mamlakatlarda maktablar tizimini, ta’lim mazmunini yangilash zaruratga aylandi. Eskicha
o‘qitish usullari va metodlari ma’nan eskirib, ta’limning ilg‘or
pedagogik texnologiyalarga
asoslangan metodlari va shakllariga ehtiyoj kuchaydi. Shu nuqtai-nazardan qaraganda,
hozirgi davr rivojlangan mamlakatlarida insonni tabiatning oliy mahsuli sifatida, olamning
bir parchasi deb qarashda biryoqlamalikka berilib ketish kuzga tashlanadi.Jahonning yuksak
darajada taraqqiy etgan davlatlarida ta`lim-tarbiya ishlarining yo’lga qo’yilishi, maktablarda
amalga oshirilganini o’rganish orqali biz mustaqil respublikamiz milliy ta`lim tizimlarini
yangitdan
tashkil qilishda, ta`lim-tarbiyada, maktab ishini tashkil etishda eskirib, o’z
dolzarbligini yuqotib borayotgan faoliyat shakllari va usullaridan tezroq halos bo’lish, uni
munosib tarzda yangilashda qo’shimcha boy manbalarga xam ega bo’lamiz. Zotan, xozirgi
zamon ta`limida davlat va jamiyat talabi hamda manfaatlari aks etib turishi kerak. Ilmiy-
texnika taraqqiyoti, yangi texnologik revolyutsiya sharoitida muvaffaqqiyatli faoliyat
ko’rsata oladigan jamiyat a`zolarini
yetishtirib berish, yosh avlodni kasb-hunarga
yo’naltirish hamda o’rta ta`limning ko’p variantli uchinchi bosqichini joriy etish, ta`lim-
tarbiya berishda eng ilg’or pedagogik vositalarni qo’llash, ta`limda tashabbuskorlik va
ijodkorlikka keng yo’l ochish, uning eng maqbul tizimlarini yaratish kabi jahon tajribalarini
o’rganish maqsadga muvofiqdir. Bugungi kunda keng ko’lamdagi isloxotlarni uz boshidan
kechirayotgan bizning ta`limimiz uchun bu katta ahamiyatga ega.
Keyingi yillarda jahon
ta`limi bo’yicha ko’pgina maqolalar, broshyuralar, qo’llanmalar chop etildi, unga bag’ishlab
seminarlar, anjumanlar, o’qishlar, uchrashuvlar o’tkazildi. Bu bizning ta`lim tizimimizda,
Международный научный журнал № 11(100), часть 2
«Новости образования: исследование в XXI веке» Июня , 2023
1026
chet ellarda o’quv-tarbiya ishlarining yo’lga qo’yilishiga e`tibor va qiziqishning tez sur`atlar
bilan o’sib borayotganligidan dalolatdir. Xalq ta`limi tizimlarida jahon ta`lim tizimini
o’rganish bilan shug’illanuvchi muassasalar xam tashkil topmoqda. Jahon ta`limi
tizimlaridan bizning mutaxassislarni voqif qilishda BMTning O’zbekistondagi vakolatxonasi,
elchixonalar, AQSHning Tinchlik Korpusi mutaxassislari, Germaniya
xalqaro rivojlanish
fondi, AKSELS markazi, Adenauer jamg’armasi, Fransiya madaniyat markazi, Britaniya
Kengashi, Gyote instituti, YuNESKO va YuNISEFning vakolatxonalari va boshqa ko’plab
tashkilotlar yaqindan yordam bermoqdalar.
Darhaqiqat, rivojlangan xorijiy davlatlarda
ta`limning, mamlakat ichki siyosatiga faol ta`sir etadigan ijtimoiy jarayon ekanligi, e`tirof
qilingan haqiqatdir. Shu tufayli ham chet mamlakatlarida maktab ehtiyojini iqtisodiy
ta`minlashga ajratilayotgan mablag` miqdori yildan-yilga oshib bormoqda. Rivojlangan
mamlakatlarda pedagogik tadqiqotlarni amalga oshiradigan ko’p
sonli ilmiy muassasalar
ishlab turibdi. Germaniyada ularning soni 2 mingdan ortiq. Fransiya, AQSh, Yaponiya ta`lim-
tarbiya nazariyasi muammolari bilan yuzlab davlat va xususiy tashkilotlar, universitetlar,
pedagogik tadqiqot markazlari shug’ullanmoqdalar. Ular faoliyatini esa xalqaro ta`lim
markazlari, masalan, AQSHda xalqaro ta`lim instituti muvofiqlashtirib bormoqda.
Ko’pchiligining faoliyati o’quv dasturini takomillashtirish va qayta qurishga qaratilgan.
