Международный научный журнал № 11(100), часть 2
«Новости образования: исследование в XXI веке» Июня , 2023
875
TURIZM SOHASIDA MULTIMEDIA XIZMATLARI
Mirzayev Ural Namozovich
TerDU, Kompyuter tizimlari va ularning dasturiy ta’minoti (tarmoqlar va sohalar
bo’yicha) mutaxassisligi 2-bosqich magistranti
Annotatsiya: Multimedia tushunchasi kеng ma’nоli bo‘lib, turli sоha mutaхassislari
uni qo‘llanish mazmuniga qarab turlicha talqin etishga harakat qiladilar. Elеktrоnika bilan
shug‘ullanuvchi mutaхassislar ushbu atamani har хil fоrmatdagi matn, grafika, animatsiya,
tovush, vidео ko‘rinishdagi ma`lumоtlar bilan ishlash imkоniyatini ta`minlоvchi apparat
vоsitalari sifatida tushunadilar. Dizaynеrlar, animatоrlar, dasturchilar
ushbu tushuncha
оrqali birinchi navbatda fоydalanuvchiga bir nеcha yo‘l bilan ta`sir ko‘rsatish imkоniyatini
bеruvchi tayyor matеrial- matn, tovush, animatsiya kabilarni tushunadilar.
Kalit so’zlar:
multimedia, grafika, animatsiya, animator, tovush, video, audioeffekt,
visual, TV-tyuner, Autoplay Media Studio, Slide-show.
Bugungi
kunda
multimedia
tехnоlоgiyalari
iqtisodiyotning
turli
sоhalarida,
jumladan
tiurizm
industriyasida
qo‘llanilishini
ko‘rish
mumkin.
Multimedia vositalari apparat va dasturlar to‘plami bo‘lib, u insonga o‘zi
uchun
tabiiy
bo‘lgan
juda
turli-tuman
muhitlarni:
tovush,
video,
grafika,
matnlar, animatsiyalarni ishlatgan holda kompyuter bilan
muloqot qilish imkonini
beradi. Multimediali tехnоlоgiya bir vaqtning o‘zida ma`lumоt taqdim etishning
bir nеcha usullaridan fоydalanishga imkоn bеradi.
Multimedia sohasida 3D texnologiyalarining kirib kelishi bu sohada yangi
davrni boshlab berdi. “D” atamasi inglizcha “dimensions” so‘zidan olingan bo‘lib,
“o‘lchamlar” ma’nosini beradi. Ta’kidlash joizki, 3D texnologiyasi tasvirni vizual
va tovushli uzatib berishning dunyodagi eng ilg‘or usulidir. 3D printerlar - uch
o‘lchamli
chizmalar
asosida
narsa-buyumlar
"chop
etuvchi"
printerlardir.
Multimedia - bu kompyuter texnologiyasining turli xil fizik ko‘rinishga ega
bo‘lgan (matn, grafika, rasm, tovush, animatsiya (xayvonlar tasviri), video va
sh.o‘.) va/yoki turli xil tashuvchilarda mavjud bo‘lgan (magnit
va optik disklar,
audio va videolentalar va h.k.) axborotdan foydalanish bilan bog‘liq sohasidir.
Multimedia
(multimedia
—
ko‘p
muhitlilik)
vositalari
bu
apparat
va
dasturlar to‘plami bo‘lib, u insonga o‘zi uchun tabiiy bo‘lgan juda turli-tuman
muhitlarni: tovush, video, grafika, matnlar, animatsiya va b. ishlatgan holda
kompyuter bilan muloqat qilish imkonini beradi.
Multimedia – turli axborotlarni: matnlar, rasmlar, sxemalar, jadvallar,
diagrammalar,
fotografiyalar,
video
va
audio
lavhalar
va
shu
kabilarni
raqamlashtirilgan
ko‘rinishda
yaratish,
saqlash,
qayta
ishlash
va
ishlab
chiqarishdan iborat. Hozirgi kunda multimedia atamasi turli xil ma’noda qo‘llanilmoqda,
Международный научный журнал № 11(100), часть 2
«Новости образования: исследование в XXI веке» Июня , 2023
876
masalan:
-turli
xil
axborotlarga
ishlov
berish
tartibini
yorituvchi;
-ishlov
berish
vositalarini
qo‘llovchi
va
amalga
oshiruvchi
moslama
texnologiyasi;
-qo‘llanish
vositalari;
-multimedia texnologiyasiga asoslangan mahsulot;
-multimedia dasturi;
-kompyuterning
apparat
ta’minoti
(kompakt
disklarni
o‘qish
uchun
mo‘ljallangan maxsus qurilmalar);
-axborotni umumlashtirilgan turi statik (matn, grafika) va dinamik (nutq,
musiqa, video, animatsiya)larning umumlashtirilgan maxsus turi.
Multimedia foydalanuvchiga fantastik dunyoni (virtual haqiqiy)
yaratishda
juda ajoyib imkoniyatlarni yaratib beradi, bunda foydalanuvchi chekkadagi sust
kuzatuvchi rolini bajarmasdan, balki u erda avj olayotgan hodisalarda faol ishtirok
etadi; shu bilan birga muloqat foydalanuvchi uchun odatlangan tilda — birinchi
navbatda tovushli va videoobrazlar tilida bo‘lib o‘tadi.
Multimedia vositalariga quyidagilar kiradi: ma’lumotlarni audio — (nutqli)
va videokiritish
va chiqarish qurilmalari; yuqori sifatli tovushli (sound) va video —
(video) platalar, videoqamrash platalari (video grabber), ular videomagnitofondan
yoki videokameradan tasvirni oladi va uni kompyuterga kiritadi; yuqori sifatli
kuchaytirgichli,
tovush
kolonkali,
katta
videoekranli
akustik
va
videoqabul
qiladigan tizimlar, skanerlar (chunki ular kompyuterga
bosma matnlarni va
rasmlarni avtomatik kiritish imkonini beradi); yuqori sifatli printerlar va plotterlar.
Multimedia
vositalariga
yuqori
ishonch
bilan
ko‘pincha
tovushli
va
videoma’lumotlarni yozish uchun ishlatiladigan optik va raqamli videodisklardagi
katta sig‘imli tashqi eslab qolish qurilmalarini ham kiritish mumkin.
Multimedia – bu interaktiv dasturiy ta’minot boshqaruvida ishlaydigan
vizual va audioeffektli obyektlar jamlanmasi bo‘lib, uni tatbiq etilish sohalariga
ko‘ra bir nechta kategoriyaga ajratish mumkin. Multimedia tizimidan foydalanish turli
maqsadlarni o‘z ichiga oladi. Jumladan, o‘rgatuvchi
dasturlar, ma’lumotnoma-hujjatlar,
elektron ensiklopediya dasturiy mahsulotlarini tayyorlashda multimedia vositalaridan
foydalanish ta’lim sifati va samaradorligini oshirish maqsadiga qaratilgan asosiy
kategoriyalardan biri bo‘lsa, multimedia-mahsulotlarning yana boshqa bir kategoriyasi – bu
biznesilovalar
tayyorlashga
mo‘ljallangan.
Bunda, birinchi kategoriya bo‘yicha multimedia texnologiyalari tegishli soha
vakillarining
(ya’ni,
asosan
dasturchilarining)
algoritmli
vositalarini
kengaytirish
uchun
xizmat
qilsa,
keyingi
kategoriyaga
tegishli
multimedia
mahsulotlari esa turli prezentatsiyalar tayyorlash, biznes mahsulotlarini reklama
qilishda video-konferensiyalar
tashkil etish, ovozli elektron pochta xizmatini
yo‘lga qo‘yish, kompyuter grafikasi animatsiyasi va video-effektlarini ishlab
chiqish uchun xizmat qiladi.
