Jigar. Toksik moddalarni jigarda zararsizlantirilishi. Jigar kasalliklari. Jigar (heper)

Metabolik funksiyasi

• Jigar qand, oqsil, yog‘ almashinuvida ishtirok etadi. O‘t ishlab

chiqarish va ajratish. Gepatotsitlar o‘t ishlab chiqaradi va ajratadi, so‘ng o‘t

yo‘li orqali konsentratsiyasi bo‘ladigan joyga, ya’ni o‘t pufagiga o‘tadi. Har

kuni jigar 800 – 1000 mg o‘t ishlab chiqaradi. O‘t ingichka ichakda yog‘larni

hazm bo‘lishida yordam beradi. Dezintoksikatsion ta’siri. Odam

organizmidagi metobolik jarayonda hosil bo‘ladigan toksinlar, parchalanish

mahsulotlari ajralib, ular jigar orqali zararsizlantiriladi. Bu jarayonlar

oksidlanish, qaytarilish, yoki noorganik molekulalar bilan qo‘shilish orqali

bo‘ladi. Bu moddalar detoksikatsiyadan so‘ng buyrak orqali

chiqadi.

Qon ivishga ta’siri

• Qonning ivish xususiyatiga ta’sir qiluvchi va ishtirok etuvchi barcha omillarjigarda ishlab chiqariladi va ular koagulyativ (ivish) va antikoagulyativ (ivishga qarshi) sistemalarining ishida ishtirok etadi. Jigar funksiyasining buzilishi qon ivishining buzilishiga olib keladi. Jigar funksiyasining haddan tashqari buzilishi esa qon ketishdan o‘limga olib kelishi mumkin.

Immun funksiyasi

• Jigar organizmdagi bor va hosil bo‘lgan zararli moddalarni fagotsitlaydi (yeydi), shu orqali immun tizimi bilan bevosita bog‘liqdir.

Boshqa funksiyalari

• Jigar bir qancha jarayonlarda ishtirok etadi. Masalan organizmda qon hajmini va gidroelektrolit jarayonini boshqaradi. Agar jigar zararlangan bo‘lsa, elekrtolitlar disbalansi kelib chiqadi (gipokalemiya, giponatremiya, gipokalsemiya, gipomagnemiya, gipoxloromik alkaloz), suv – natriy gomeostazi (muvozanatining buzilishi) rivojlanish mumkin (suv – natriy to‘planadi) va shish paydo bo‘ladi.

Jigar disfunksiyasining namoyon bo‘lishi

• Jigar kasallanishi organizmdagi ko‘pgina sistemalar ishining buzilishiga olib keladi. Misol uchun, jigar zararlanganda normal hazm qilish uchun kerak bo‘lgan o‘t ishlab chiqarish buziladi. Bu esa ishtaha pasayishi, ko‘ngil aynishi, qusish va boshqalarga olib keladi. Agar jigar hujayralari zararlangan bo‘lsa, zardob aminotrasferaza oshishiga, xolinolipaza kamayishi kuzatilib, bu kuchsizlik, tez charchash, uyquchanlikka olib keladi. O‘t pigmentini almashinuvi buzilganda sariqlik kuzatiladi, qand almashinuvi buzilganda qondagi lipid miqdori o‘zgradi, xolesterin hosil bo‘lishi va esterifikatsion funksiyaning pasayishiga olib keladi.