1.2 Iqlim xususiyatlari
Har qanday mintaqaning havo muhitining holati ko'p jihatdan iqlim va meteorologik sharoitlarga bog'liq. Qashqadaryo viloyati iqlimi issiq faslda quyosh energiyasining katta oqimi, keng miqyosli, mintaqaviy aylanish jarayonlari va uning ostidagi sirt xususiyatlari bilan ajralib turadi.
Hududning iqlimi uning subtropik kengliklar chegarasida, dengiz sathidan 400-500 m balandlikdagi tog'lar etagida joylashganligi bilan belgilanadi. Hudud gʻarbda moʻʼtadil va subtropik havo massalari uchun ochiq.
Ushbu iqlim tavsifida Qarshi (stansiya balandligi 375 m) va G'uzor (stansiya balandligi 523 m) meteorologiya stansiyalarida kuzatish materiallaridan foydalanilgan.
Havo harorati
Haroratning haddan tashqari ko'tarilishi
Havo haroratining mutlaq maksimal va minimal qiymatlari:
mutlaq minimal havo harorati minus 28,7 o S;
mutlaq maksimal havo harorati 47,4 o S.
Maksimal kunlik havo harorati oralig'i:
yanvarda 26,8 o C;
iyul oyida 31,3 o C.
O'rtacha qiymatlar
Oʻrtacha yillik havo harorati 15,5 o S.
Eng issiq oyning oʻrtacha harorati (iyul) 30,0 o S.
Eng sovuq oyning o'rtacha harorati (yanvar) 1,1 o S.
Eng issiq oyning o'rtacha maksimal harorati 38,5 o S.
Eng sovuq oyning o'rtacha minimal harorati minus 2,8 o S.
Tashqi havo parametrlari
Havo haroratining belgilangan qiymatlar orqali barqaror o'tish sanalari:
o C haroratda - 8 mart va 15 noyabr;
o C harorat orqali - 27 mart va 27 oktyabr.
O'rtacha kunlik harorat bilan davrlarning davomiyligi:
8 o C dan past - 113 kun;
12 o C dan past harorat 151 kun.
o C va undan yuqori bo'lgan kunlar soni 94 ni tashkil qiladi.
O'rtacha oylik havo haroratining yillik taqsimoti 1.2-rasmda ko'rsatilgan.
oy
|
yil
|
I
|
II
|
III
|
IV
|
V
|
VI
|
VII
|
VIII
|
IX
|
X
|
XI
|
XII
|
O'rtacha maksimal
|
6.9
|
10.7
|
16.1
|
23.6
|
30.6
|
36,0
|
38.5
|
36.6
|
31.2
|
23.9
|
15.8
|
9.4
|
23.2
|
Mutlaq maksimal
|
26
|
29
|
32
|
37
|
43
|
45
|
47
|
46
|
41
|
37
|
33
|
28
|
47.4
|
1950
|
1958 yil
|
1970 yil
|
1960 yil
|
1974 yil
|
1956 yil
|
1975 yil
|
1979 yil
|
1947 yil
|
1972 yil
|
1947 yil
|
1983 yil
|
1975 yil
|
Mutlaq maksimallarning o'rtachasi
|
18
|
22
|
28
|
33
|
38
|
41
|
43
|
41
|
37
|
32
|
27
|
20
|
44
|
O'rtacha minimal
|
-3.2
|
-0,4
|
4.1
|
10.0
|
14.6
|
18.5
|
20.6
|
18.1
|
12.0
|
6.4
|
1.8
|
-1,0
|
8.5
|
Mutlaq minimal
|
-29
|
-24
|
-21
|
-4
|
2
|
7
|
10
|
7
|
-2
|
-7
|
-19
|
-26
|
-28.7
|
1977 yil
|
1969 yil
|
1945 yil
|
1955 yil
|
1947 yil
|
1947 yil
|
1947 yil
|
1962 yil
|
1973 yil
|
1968 yil
|
1953 yil
|
1948 yil
|
1972 yil
|
Mutlaq minimumlarning o'rtachasi
|
-13
|
-10
|
-5
|
2
|
8
|
12
|
15
|
12
|
5
|
-1
|
-7
|
- o'n bir
|
-17
|
Shamol
Yilda shamolning asosiy yo'nalishi shimol, yanvarda - sharq, iyulda - shimol. Shamol yo'nalishlari va tinchlanish chastotasi 1.3-rasmda ko'rsatilgan.
Shamolning oʻrtacha oylik tezligi yanvarda 2,7 m/s, iyulda 4,0 m/s. Shamolning oʻrtacha yillik tezligi 3,3 m/s.
Mumkin bo'lgan eng yuqori shamol tezligi besh yilda bir marta - 24 m/s, har o'n yilda bir marta - 26 m/s.
Shamol bosimining standart qiymati 0,38 kPa ni tashkil qiladi.
Meteorologiya stansiyasida qayd etilgan shamolning maksimal tezligi va shiddati
Oy
|
I
|
II
|
III
|
IV
|
V
|
VI
|
VII
|
VIII
|
IX
|
X
|
XI
|
XII
|
Yil
|
Qarshi ob-havo stansiyasi
|
Shamol tezligi, m/s
|
18
|
20
|
28
|
20
|
18
|
18
|
23
|
17
|
17
|
20
|
20
|
17
|
28
|
Shamol, m/s
|
23
|
29
|
34
|
32
|
43
|
24
|
29
|
24
|
23
|
23
|
23
|
25
|
43
|
G'uzor ob-havo stantsiyasi
|
Shamol tezligi, m/s
|
22
|
25
|
28
|
22
|
24
|
20
|
20
|
21
|
20
|
20
|
20
|
24
|
28
|
Shamol, m/s
|
|
|
|
27
|
19
|
20
|
20
|
20
|
15
|
24
|
20
|
19
|
27
|
Shakl 1. - Shamol yo'nalishlari va tinchlanishlarining takrorlanishi
Yog'ingarchilik
Yillik yog'ingarchilik miqdori 251 mm. Eng ko'p yog'ingarchilik mart oyiga to'g'ri keladi - 56 mm, bu yillik miqdorning 22 % ni tashkil qiladi. Yog'ingarchilikning yillik taqsimoti 1.4-rasmda ko'rsatilgan.
Har xil hodisalar uchun maksimal sutkalik yog'ingarchilik (mm) 1.3-jadvalda keltirilgan.
1.3-jadval - Har xil hodisalar uchun maksimal sutkalik yog'ingarchilik (mm).
Xavfsizlik %
|
Kuzatilgan maksimal
|
63
|
20
|
10
|
5
|
2
|
1
|
47
|
04.09.1949
|
20
|
29
|
33
|
38
|
45
|
50
|
Qor qoplami
Qor qoplamining eng yuqori o'n kunlik balandligi, qor tadqiqotlari bo'yicha, doimiy o'lchov bo'yicha qor qoplamining eng yuqori o'n kunlik balandligi (sm) 1.4-jadvalda keltirilgan.
1.4-jadval - Qor qoplamining maksimal o'n kunlik chuqurligi
Oy
|
noyabr
|
dekabr
|
Yanvar
|
fevral
|
Mart
|
O'n yil
|
1
|
2
|
3
|
1
|
2
|
1
|
2
|
3
|
3
|
1
|
2
|
3
|
1
|
2
|
3
|
Balandligi, sm
|
0
|
2
|
3
|
2
|
7
|
8
|
8
|
9
|
13
|
12
|
5
|
5
|
3
|
2
|
1
|
Qor qoplamining paydo bo'lishi va yo'qolishi, barqaror qor qoplamining paydo bo'lishi va buzilishi sanalari 1.5-jadvalda keltirilgan.
Qor qoplami bo'lgan kunlar soni
|
Qor qoplamining paydo bo'lish sanasi
|
Qor qoplamining yo'qolgan sanasi
|
O'rtacha
|
Eng erta
|
O'rtacha
|
Oxirgi
|
16
|
18 dekabr
|
2 noyabr
|
20 fevral
|
31 mart
|
Qor qoplamining og'irligi standart qiymati 0,5 kPa.
Havoning namligi
Oʻrtacha yillik nisbiy namlik 55%, yanvarda 79%, iyulda 30%. Nisbiy namlikning yillik taqsimoti 1.5-rasmda keltirilgan. 1.6-jadvalda havo namligi parametrlari haqida ma'lumot berilgan.
I
|
II
|
III
|
IV
|
V
|
VI
|
VII
|
VIII
|
IX
|
X
|
XI
|
XII
|
Yil
|
Suv bug'ining o'rtacha oylik va yillik qisman bosimi (hPa)
|
5.6
|
6.2
|
8.0
|
11.0
|
12.1
|
11.9
|
12.7
|
11.9
|
9.5
|
7.7
|
7.8
|
6.1
|
9.2
|
O'rtacha oylik va yillik havoning nisbiy namligi (%)
|
79
|
74
|
71
|
64
|
48
|
32
|
o'ttiz
|
32
|
38
|
48
|
63
|
77
|
55
|
O'rtacha oylik va yillik to'yinganlik tanqisligi (dPa)
|
2.1
|
3.0
|
4.7
|
8.6
|
17.5
|
28.1
|
32.9
|
28.1
|
18.5
|
10.4
|
5.3
|
2.5
|
13.6
|
1.3-rasm - Yog'ingarchilikning yillik taqsimoti
Muz
Ob'ekt O'zbekiston hududini muz devorining qalinligi bo'yicha rayonlashtirishga muvofiq 2-iqlim mintaqasida joylashgan. Barcha turdagi muzlash kunlarining o'rtacha soni 3, eng kattasi - 18. Muz devorining standart qalinligi 5 yilda bir marta takrorlanadigan 5 mm , har 10 yilda bir marta - 10 mm .
|
