Kampyuter Tarmoqlari fanidan Amaliy Mashg'ulot 1 Bajardi: Toshtemirov Shaxzod 241/21 Gurux Tekshirdi: Mavlonov Sherzod Toshkent 2023

Download 0,51 Mb.
bet	1/3
Sana	24.11.2023
Hajmi	0,51 Mb.
	#104922

1 2 3

CISCO PACKET TRACER SIMULATOR INTERFESYASI VA UNING IMKONIYATLARINI O’RGANISH. Ishdan maqsad

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

Kampyuter Tarmoqlari
fanidan
Amaliy Mashg'ulot_1

Bajardi: Toshtemirov Shaxzod 241/21_Gurux
Tekshirdi: Mavlonov Sherzod
Toshkent 2023

CISCO PACKET TRACER SIMULATOR INTERFESYASI VA UNING IMKONIYATLARINI O’RGANISH.

Ishdan maqsad: Ma'lumotlar tarmoqlarida IP-manzillashni o'rganish. Sinfli va sinfsiz IP manzillardan foydalanish bo'yicha amaliy ko'nikmalarga ega bo'lish.
Nazariy qism
Axborot almashinuvini tashkil qilish uchun bir nechta tarmoqlarni bitta tarmoqqa birlashtirish zarurati haqida gap ketganda, kompilyator manzillarini sozlash va lokalizatsiya qilish bilan bog'liq muammo yuzaga keladi.
Xost manzilining uch xil turi mavjud:
- «Lokal» (mahalliy) manzil. Ushbu manzil turi kichik va o'rta o'lchamdagi tarmoqlar uchun mo'ljallangan. Ushbu turdagi manzil tarmoqda mavjud bo'lgan tarmoq adapterlariga murojaat qilish uchun ishlatiladi. Biroq, bu turdagi manzillar faqat qurilmalarga, tarmoq elementlariga murojaat qilish uchun ishlatiladi, ular uchun ixchamlik talab qilinadi. U ikkilik va oʻn oltilik sanoq sistemalarida raqamlardan foydalanadi. Masalan, 0081005E24A8. "Lokal" manzillar odatda tarmoq elementlarini ishlab chiqaruvchilari tomonidan joylashgan. Agar tarmoq adapteri yangisi bilan almashtirilsa, u holda kompyuter manzilini ham o'zgartirish kerak bo'ladi. Bu foydalanuvchiga noqulaylik tug’diradi.
- "Markirovkali" (belgilangan) manzillar. Ushbu turdagi manzillar ramziy ma'noga ega bo'lib, foydalanuvchi uchun uni eslab qolish oson. O'rta va katta tarmoqlarda "Markirovkali" manzillaridan foydalanish oson. Katta tarmoqlarda "Markirovkali manzillari murakkab. Masalan, Ramir@mail.ru. bu "Markirovkali" manzil - Ramir nomi bilan ma'lum bo'lgan elektron pochta manzili, foydalanuvchining pochta qutisi MAIL pochta serverida va MAIL pochta serveri Rossiyada joylashgan (ru)
- «Raqamli» manzillar. Ushbu turdagi manzillar foydalanuvchilar uchun ham foydalidir. Biroq, bu manzillarni tarmoqlardan tarmoqlarga o'tkazish iqtisodiy jihatdan noqulaydir, Chunki u o'zgaruvchan formatdir.
Masalan, IP-manzil va IPX-manzil.
Bu manzil ikkiga bo’linadi:
- Tarmoq manzil raqami;
- tarmoqdagi xost manzili raqami.
Bunday ajratish tarmoqlar o'rtasida ma'lumotni faqat tarmoq raqami (manzili) bo'yicha uzatishni ta'minlaydi. Tarmoq tugunining manzili faqat maqsadli tarmoqqa ma'lumot kelganda foydalaniladi.
IP-manzil 4 baytdan iborat. Masalan, bunday manzillardagi 109.26.17.100 raqamlari o'nlik sonlarda raqamlangan va bir-biridan nuqta bilan ajratilgan. Misol uchun, berilgan IP-manzilning o'nlik va ikkilik ko'rinishini ko'rib chiqamiz.
128.10.2.30 (o’nlik sanoq sistemadagi ko’rinishi).
10000000.00001010.00000010.00011110 (ikkilik sanoq sistemadagi ko’rinishi).
Yuqorida aytib o'tilganidek, IP manzillar ikkita mantiqiy qismdan, ya'ni tarmoq raqami va tarmoqdagi tugun raqamidan iborat. Qo'shimcha IP-manzilning birinchi oktetidagi birinchi, ikkinchi, uchinchi bitning qiymatiga qarab, IP-manzilning qaysi qismi tarmoq raqami va tarmoqdagi tugun raqami ekanligini aniqlang. Shu bilan birga, yuqoridagi ma'lumotlarning ma'nosiga qarab, qo'shimcha IP-manzil qaysi sinf (sinf) ekanligini bilish mumkin. Turli sinflarning IP-manzillarining tuzilishi 2.1-rasmda ko'rsatilgan.
Agar birinchi kasrni (oktetani) ifodalovchi kasrlar soni kasrdagi sondan katta bo'lsa, "0" manzilning A sinf bilan bog'langanligini va tarmoq raqami bir bayt, qolgan 3 bayt ekanligini bildiradi. tarmoqdagi tugunlar soni uchun ajratilgan. A sinfida tarmoq manzili 1 dan 126 gacha (0 va 127 ishlatilmaydi, ular maxsus maqsadlar uchun ajratilgan). A sinfi nisbatan kichik, lekin tarmoq tugunlari soni 224 dan 16 777 216 tagacha boʻlishi mumkin B sinf IP manzillarining birinchi va ikkinchi qatorlari “10” dan boshlanadi. Ushbu sinfning IP manzillari hujayradagi tarmoq va xostni ifodalash uchun ikki bayt bilan ajratilgan. Shunday qilib, B-sinf tarmoqlari tarmoq tugunining raqami 216 yoki 65536 bo'lgan o'rta o'lchamdagi tarmoqlardir.
2.1 – Rasm IP-manzil tuzilishi

Agar IP-manzil "110" bilan boshlansa, bu B-sinfga tegishli tarmoqning manzilidir. Bu sinfga mansub tarmoqlarda tarmoq tuguniga 24 bit va tarmoq tugunining raqamiga 8 bit tayinlanadi. Ushbu toifadagi IP-manzillarga ega tarmoqlar soni juda katta va bu tarmoqlardagi tarmoq tugunlari soni 28 yoki 256 bilan cheklangan. Har bir sinf uchun mavjud bo'lgan tarmoq raqamlarining maksimal sonini va ularga mos keladigan tarmoq tugunlarini ko'rsatadigan intervallar: 2.1-jadvalda ko'rsatilgan.

2.1-Jadval.
Turli sinflardagi manzillarni tasniflash

Sinflar	Katta razryadlar (oqimlar)	Eng kichik tarmoq raqami	Eng yuqori tarmoq raqami	Tarmoqdagi tugunlarning maksimal soni
А	0	1.0.0.0	126.0.0.0	2²⁴ - 2
В	10	128.0.0.0	191.255.0.0	2¹⁶ - 2
С	110	192.0.1.0	223.255.255.0	2⁸ - 2

Bu yerda shuni ta'kidlash kerakki, agar tarmoq global Internetga ulangan bo'lsa, u holda IP-manzillarni tarqatish uchun maxsus markaz Internet Tarmoq Axborot Markazi (InternetNIC) tavsiyasi orqali olinishi kerak.

IP-manzil qaysi sinf diapazoniga tegishli ekanligini aniqlash manzildagi dastlabki bir necha bitlarning qiymati bilan aniqlanadi. 185.23.44.206 da birinchi bayt B sinfidagi manzillar bo'lgan 128-191 IP manzillar qatoriga kiritilgan, bu holda tarmoq raqami 185.23.0.0, tarmoq tugun esa 0.0.44.206 bo'ladi.
IP manzillar tarmoqdagi maska(niqob)lardan foydalanadi. IP-manzil maskasi mavjud tarmoqlar sonini o'z ichiga oladi. Tarmoq raqami manzilning bir qismi bo'lganligi sababli, niqob ham uzluksiz ketma-ketlikdan iborat bo'lishi kerak.
Standart nuqtai nazar maskalari quyidagi ma'nolarga ega:
- A sinf: 11111111. 00000000 000 000 000 000 000 000 (255,0,0,0);
- B sinf: 11111111. 11111111. 00000000 00000000 (255.255.0.0);
- C sinf: 11111111.11111111.11111111.00000000 (255.255.255.0).
IP manzillarni ifodalashning turli usullari mavjud. Masalan, o'n oltilik sanoq tizimida: FF.FF.00.00 - B sinfi uchun. Odatda 185.23.44.206/16 tavsiflovchi manzillar mavjud. Ushbu turdagi IP-manzil ushbu manzil uchun tarmoq raqamini ko'rsatish uchun 16 ta ikkilik raqamlar mavjudligini ko'rsatadi.
Sinflar sinfdagi manzillarni tasniflash uchun ham ishlatilishi mumkin. Misol uchun, yuqoridagi IP-manzil maskasi 185.23.44.206 255.255.255.0 bo'lsa, tarmoq raqami 185.23.44.0 o'rniga 185.23.0.0 bo'ladi.
Maskadagi kadrlar soni 8 tadan oshmasligi kerak. Masalan, IP-manzil uchun 129.64.134.5 maskasi 255.255.128.0, ya'ni binar tizimda:
- IP-manzil: 129.64.134.5 - 10000001. 01000000.10000110. 00000101
- Maska: 255.2.128.0 - 11111111.11111111.10000000. 00000000
U B sinfiga mos keladigan 129.64.134.5 niqobining tasniflash tizimini e'tiborsiz qoldiradi va ikkinchi raqamli etakchi baytlardir, ya'ni. 129.64.0.0 va tarmoq tugunlari 0.0134.5. teng.
Agar niqob tarmoq chegarasini o'rnatish uchun ishlatilsa, u holda niqobdagi 17 raqam tartib raqamini bildiradi. Ikkilik tizimda ular quyidagicha:
10000001. 01000000. 10000000. 00000000 yoki kasr belgisi 129.64.128.0, tarmoq tuguni esa 0.0134.5.
Maskalash mexanizmi IP-marshrutlashda keng qo'llaniladi, bu yerda maskalar turli maqsadlarda qo'llaniladi. Shu bilan birga, tarmoq administratori Internet-provayderdan qo'shimcha IP-manzil olmagan holda o'z tarmog'ining tuzilishini o'zgartirishi mumkin. Ushbu mexanizmning bir qismi sifatida Internet xizmati ma'muriyati marshrutlarni minimallashtirish uchun sinfga asoslangan kirishdan foydalanadi, natijada marshrutlash samaradorligi yaxshilanadi.
Masalan, 192.168.10.10 / 24.24 manzili maskadagi yacheykalar sonini ko'rsatadi. Biz berilgan IP manzilning tarmoq va xost manzillarini topamiz. Shunday qilib, tarmoq manzili 192.168.10.0. 192.168.10.10 xost manziliga ega bo'ladi.

2.2.-Rasm Tarmoq va manzilning xost qismlarini ajratish.

2.2-rasmda maska har doim chapdan o'ngga 1, keyin esa nol qiymatiga ega ekanligini ko'rsatadi. Agar ushbu sxema noto'g'ri bo'lsa, tarmoq ushbu maskani
ishlatmaydi.

2.3-rasm Tarmoq va translyatsiya IP manzili
2.3-rasmda tarmoq manzilini aniqlash uchun tarmoq sarlavhasini mantiqiy takrorlash orqali aniqlanishi kerak bo'lgan IP-manzil tasvirlangan.
Tarmoq manzillari 2 turga bo'linadi: umumiy manzillar va shaxsiy manzillar. Internet uchun umumiy manzillar berilgan.
Shaxsiy manzillar lokal tarmoqlarda qo'llaniladi va quyidagilarni o'z ichiga oladi:
• 10.0.0.0 - 10.255.255.255 (10.0.0.0/8)
• 172.16.0.0 - 172.31.255.255 (172.16.0.0/12)
192.168.0.0 - 192.168.255.255 (192.168.0.0/16)
Shaxsiy manzillar uchun RFC 1918 bo’limidagi «Настройка адресов для частного интернета»(shaxsiy Internet uchun manzillarni sozlash) ga qarang.
Yuqorida aytib o'tilganidek, tarmoq manzilining birinchi (tarmoq manzili) va oxirgi (tarmoq) manzilini ajratib bo'lmaydi.
Mantiqiy orqaga qaytish interfeysi.
Zaxira manzillaridan biri 127.0.0.1 teskari aylanishdir. loopback - bu xostlar trafik yuboradigan asosiy manzil. Bu bizga TCP/IP xizmatlari to'g'ri ishlayotganligini bilish imkonini beradi.
Lokal tarmoqning joylashuvi.Kanalning 169.254.0.0 dan 169.254.255.255 gacha bo'lgan manzillari (169.254.0.0 / 16) ishlatiladi.

2.4-rasm Shaxsiy tarmoqning tuzulishi
Misol uchun.
Tarmoqni kam sonli kompyuterlarga bo'lish uchun quyidagi ketma-ketliklar bajariladi: 192.168.20.0/17 ni 2, 4, 8 ta kichik tarmoqqa ajrating.
Yechish:
1. Belgilangan 192.168.20.0/17 ni 2, 4, 8 pastki tarmoqqa bo'lish uchun avval tarmoq IP manzilini topishingiz kerak. Buning uchun 2.2-jadvalga qarang va uni tahlil qiling. Maskalar va translyatsiyalarni kuzatib boring.

2.2-jadval

IP manzil ko'rsatkichlari

	O’nlik sanoq sistemasi	Ikkilik sanoq sistemasi
IP manzil	192.168. 20. 0	11000000. 10101000. 00010100. 00000000
Maska	255.255.128.0	11111111. 11111111. 10000000. 00000000
Broadcast manzil	192.168.127.255	11000000. 10101000. 01111111. 11111111
Tarmoq manzili	192.168.0.0	11000000. 10101000. 00000000. 00000000

2. Manzillarning to'liq diapazonini aniqlang (2.5-rasm)

2.5-rasm Ip manzilning to’liq diapazoni
3. To'liq diapazondan siz 2 ta pastki tarmoqda tarmoq manzilini olasiz.
Biz 192.168.0.0 / 17 ni to'liq ikkilik shaklda yozamiz (2.6-rasm)

2.6-rasm Maskani qabul qilish
2.6-rasmda niqobga 0 o'rniga bittasini qo'yamiz.Birining og'irligini (2 dan 2⁶ gacha) ko'rib chiqamiz va tarmoq manziliga qo'shamiz, ya'ni
192.168.0.0 / 17 da ko'rsatilgan IP manzil. Ushbu tarmoqni 2 ta tarmoqqa bo'ling
192.168.0.0 / 18 - Birinchi tarmoq
192.168.64.0 / 18 - Ikkinchi tarmoq
Tarmoq - 4. Maska ikki qismga bo'linadi va ikkinchisini tortadi. Ushbu vaznni tarmoq manziliga qo'shing.
192.168.0.0 / 19 – birinchi tarmoq
192.168.32.0 / 19 – Ikkinchi tarmoq
192.168.64.0 / 19 – uchinchi tarmoq
192.168.96.0 / 19 – To’rtinchi tarmoq
Tarmoq - 8. Biz maskaga 111 qo'shamiz va uchinchisini tortamiz. Ushbu vaznni tarmoq manziliga qo'shing.
192.168.0.0 / 20 - birinchi tarmoq
192.168.16.0 / 20 - Ikkinchi tarmoq
192.168.32.0 / 20 – Uchinchi tarmoq

192.168.48.0 / 20 – To’rtinchi tarmoq
192.168.64.0 / 20 – beshinchi tarmoq
192.168.80.0 / 20 – Oltinchi tarmoq
192.168.96.0 / 20 – Yettinchi tarmoq
192.168.112.0 / 20 – Sakkizinchi tarmoq
1.1. присваивание:
1. Qaysi IP-manzil tayinlanganligini, tarmoq raqami va tarmoq tugunini aniqlang (2.2-jadval).
2. Belgilangan IP-manzilni tashkilot hududida tarqating (2.3-jadval).
3. Tarmoqni berilgan IP-manzilga ko‘ra 2, 4, 8 ta kichik tarmoqqa bo‘ling (2.4-jadval).
2.3-jadval

Bino A

Bino В

Bino С

1 – qavat

150+№

7+№

13+№

2 – qavat

33+№

200+№

180+№

3 – qavat

4+№

28+№

50+№

Laboratoriya hisobotida quyidagilar bo'lishi kerak:
- IP-manzillar sinflari, tarmoq raqami, tugun raqami, ushbu variantdagi kompyuterlar soni;
- ushbu parametr uchun tashkilotning IP-manziliga tayinlangan hisob;
- Ushbu parametr bo'yicha IP manzilni 2, 4, 8 ga bo'lish
2.4-jadval

Download 0,51 Mb.

1 2 3

Download 0,51 Mb.