O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI VA
KOMMUNIKATSIYALARINI
RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT
AXBOROT TEXNOLOGIYALAR UNIVERSITETI
Kiberxavfsizlik asoslari fanidan
4-Amaliy
ish topshirig’i
Bajardi :Nasirdinov Abdurahimjon
8-amaliy ish
Mavzu: Maxsus dasturiy vositalar yordamida ma’lumotlarni qayta 8klashni
o’rganish.
Ishdan maqsad: Talabalarda ma’lumotlarni xavfsiz o’chirish, ularni maxsus
dasturiy vositalar yordamida qayta :klash haqida bilim va ko’nikmalarni
shakllan:rish.
Nazariy qism.
Faylni :klash jarayonini qisqacha, ildiz papkasida (FAT) yoki asosiy fayl
jadvalidagi (NTFS) o'chirilgan yozuvlarni topish uchun disk yoki papkani
skanerlash, so'ngra ma'lum bir o'chirilgan yozuv uchun qayta :klanadigan klasterlar
zanjirini aniqlash, va bu klasterlarning mazmunini yangi yara:lgan faylga nusxalash
deya tavsiflash mumkin.
Turli fayl :zimlari o'zlarining man:qiy ma'lumotlar tuzilmalariga ega, ammo
umuman olganda har bir fayl :zimi:
· Fayl yozuvlari roʻyxa: yoki katalogiga ega, shuning uchun itera:v ravishda
ushbu roʻyxatni va oʻchirilgan deb belgilangan yozuvlarni koʻrib chiqish
mumkin.
· Faylni tashkil etuvchi klasterlar to'plamini topishga harakat qilish uchun har
bir yozuv uchun ma'lumotlar klasterlari ro'yxa:ni saqlaydi.
1-rasm. Disk strukturasi va klasterlarga ma’lumotlarni joylash:rish
Faylda kerakli yozuvni topib, faylni tashkil etuvchi klasterlar to'plamini
to'plaganidan so'ng, ushbu klasterlarni o'qish va boshqa joyga ko'chirish mumkin.
Qayta :klash ketma ketligi:
· Disklarni skanerlash;
· Klaster zanjirini topish;
· O’chirilgan fayllarni klaster zanjiridan qayta :klash.
Biroq, har bir o'chirilgan faylni :klash mumkin emas:
Birinchidan, fayl yozuvi hali ham mavjud deb hisoblansa (boshqa
ma'lumotlarning us:ga yozilmagan), o'chirilgan fayl joylashgan diskda qancha kam
fayllar yara:lgan bo'lsa, o'chirilgan faylni yozish uchun joy boshqa yozuvlar uchun
ishla:lmaganligi eh:moli shunchalik yuqori bo'ladi.
Ikkinchidan, fayl yozuvi ko'proq yoki kamroq ishonchli tarzda fayl klasterlari
joylashgan to'g'ri joyga ishora qiladi deb taxmin qilinganda (bu Windows XP da,
kaWa FAT32 jildlarida kuza:lgan), operatsion :zim o'chirilgandan so'ng darhol fayl
yozuvlarini buzadi, shuning uchun birinchi ma'lumotlar klasteri yaroqsiz bo'lib
qoladi va yozuvni keyingi :klash mumkin emas.
Uchinchidan, faylning ma'lumotlar klasterlarini xavfsiz deb hisoblansa
(boshqa ma'lumotlarning us:ga yozilmagan), o'chirilgan fayl joylashgan diskda
yozish operatsiyalari qanchalik kam bo'lsa, o'chirilgan faylning ma'lumotlar
klasterlari egallagan joy boshqa ma'lumotlarni saqlash uchun ishla:lmasligi eh:moli
shunchalik yuqori bo'ladi.
Umuman olganda:
· Muhim ma’lumotlar tasodifan o’chirilganda qayta :klash amalga
oshirilmagungacha diskka yangi ma’lumotlar yozlaslik lozim;
· Qayta :klanayotgan ma’lumotlarni ular o’chirilgan diskka aynan qayta
:klamaslik lozim.
|
