|
Kiberxavfsizlik va karyera kelajagi
|
| bet | 3/6 | | Sana | 22.05.2024 | | Hajmi | 70,06 Kb. | | #250539 |
Bog'liq Kiber xavfsizlikning hayotidagi o’rni, muammolari yechimlari va kelajak hayotga tadbiqi1.2.Kiberxavfsizlik va karyera kelajagi
Mutaxassislarning fikricha, kiberxavfsizlikning kelajagi 2025-yilga borib 170 milliard dollarlik sektorgacha o’sadi. So’nggi besh yil davomida kiberxavfsizlik bo’yicha mutaxassislar o’rtacha IT-mutaxassisdan ko’proq pul ishlab topdilar. Farq bo’yicha o’rtacha daromad nomutanosibligi 9% ni tashkil qiladi. Mavjud ish o’rinlari soni ortib borayotgan va ish haqi yaxshilanayotgan bo’lsa-da, malakalar bo’shlig’ini yopish uchun ko’proq vaqt talab etiladi. Kiberxavfsizlik va ta’lim markazi ma’lumotlariga ko’ra, agar kiberxavfsizlik bo’yicha ish izlovchilar malaka oshirishni boshlamasa, 2025-yilga borib sektorda 1,8 million kiberxavfsizlik bo’yicha mutaxassis yetishmaydi. Kiberjinoyatlarning kun sayin ortib borishi bilan bu kasbga talab ham oshadi. Bu qiyin, ammo juda foydali ishga aylanadi. Kiberxavfsizlikning qiyinchiliklari kundan-kunga kengayib, rivojlanib borayotganligi sababli, kiberxavfsizlik bo’yicha malakali mutaxassislarga butun dunyo bo’ylab talab katta. Kiberjinoyatchilarning tobora takomillashgan strategiyalari firmalarga zarar yetkazishda davom etar ekan, kiberxavfsizlik barcha turdagi korxonalar uchun ortib borayotgan tashvishga aylanib bormoqda. Gartner ma’lumotlariga ko’ra, firmalar 2025-yilda xavfsizlikka 123 milliard dollardan ortiq mablag’ sarflaydi, 2022-yilda bu ko’rsatkich 170,4 milliard dollarga yetishi kutilgandi.
Ushbu sohadagi ajoyib iste’dodlar uchun kompaniyalar 1,5 dan 4 milliongacha pul to’lashga tayyor. Har bir kompaniya o’z ma’lumotlarini himoya qilish uchun kiberxavfsizlik bo’yicha mutaxassislarga muhtoj bo’lganligi sababli, deyarli har bir sohada son-sanoqsiz ish o’rinlari mavjud bo’ladi. Kiberxavfsizlik bo’yicha mutaxassislar o’z tashkiloti ma’lumotlarining xavfsizligini ta’minlash uchun mas’uldirlar. So‘nggi yillarda IT-sanoati ko’plab mamlakatlar iqtisodiy farovonligiga katta hissa qo‘shdi. Birinchi va eng muhim talab – bu sohaga kuchli qiziqish. Kiberxavfsizlik bo’yicha lavozimlarga nomzodlar kuchli qiziqish hissi va unga nisbatan kuchli ishtahaga ega bo’lishi kerak. Kiber tahdid landshafti doimo o’zgarib turadi, shuning uchun agar siz ushbu sohada yangi bo’lsangiz, o’rganishni davom ettirishga va kuch sarflashga tayyor bo’lishingiz kerak. Quyida yangi boshlovchilar muvaffaqiyatli kiberxavfsizlik karyerasini boshlashlari kerak bo’lgan kiberxavfsizlik ko’nikmalari keltirilgan: Tarmoq – bu bizning ro’yxatimizdagi dastlabki kiberxavfsizlik mahoratidir. Kompyuter tarmoqlarda muntazam tranzaksiyalar va aloqa xavfsizlikni talab qiladi. Kundalik faoliyatida korxonalar turli tarmoqlardan foydalanadilar. Lokal tarmoqlarni (LAN), keng maydon tarmoqlarini (WAN) va virtual xususiy tarmoqlarni (VPN) boshqarish uchun qanday sozlashni o’rganish juda muhimdir. Dasturiy ta’minot va tizimlarni bilish kiberxavfsizlikning yana bir muhim mahoratidir. Kompyuter dasturlari va boshqa ilovalar kompaniyaning muhim vositalari bo’lganligi sababli, ular haqida hamma narsani tushunish zarurdir. Agar siz qanday qilib ishga tushirishni va ma’lumotlar bazalari va veb-serverlarni saqlashni o’rgansangiz, zaifliklarni aniqlash orqali ilovalar xavfsizligini yaxshilashga tayyor bo’lasiz. Texnologiyaning asosini tashkil etuvchi tizimlar va jarayonlarni tushunish uchun IT haqida o’rganish kerak. Aqlli kiberxavfsizlik bo’yicha mutaxassis baxtsiz hodisalar qanday sodir bo’lishini va ularni qanday qilib oldini olishni biladi. Tizimlarni yaxshi tushunish yana bir muhim kiberxavfsizlik mahoratidir. Umumiy operatsion tizimlarning o’ziga xos xususiyatlarini o’rganing va mobil tizimlar haqida hamma narsani bilish uchun Linux Terminal yoki Windows Power shell kabi buyruq qatori interfeyslari bilan tanishing. Biz kiberhujumchilarni yoqtirmaymiz, lekin ularga bitta narsani berishimiz kerak: haqiqiy innovator ruhi. Biz o’zimizni himoya qilishga tayyor bo’lishimiz uchun yangi texnologiya va ularning rivojlanishidan xabardor bo’lishimiz kerak. Kiberxavfsizlik innovatsiyalari tijorat tarmoqlariga zararli hujumlardan himoyalanish uchun yangi asoslarni qurmoqda. Kovid inqirozi davrida yangi ish muhitlarining qabul qilinishi kiberxavfsizlikning ahamiyatini avvalgidan ham ko’proq ta’kidladi. Mavjud ssenariy raqamli transformatsiya tezligi va innovatsion texnologiyalarning rivojlanishi bilan yomonlashdi, bu esa rekord miqdordagi kiberhujumlarga olib keldi. Har bir zaiflikdan tajovuzkorlar foydalanadi. Kiberxavfsizlik innovatsiyalari ushbu sohada muhim yutuqlarni keltirib chiqardi. Biz raqamli imkoniyatlarga ega kelajak sari intilayotganimiz sababli, kiberxavfsizlik bo‘yicha mutaxassislar tasavvurga ega bo‘lishlari va yangi g‘oyalarni hayotga tatbiq etishlari muhim.
Kelajakda kiberxavfsizlik bo’yicha ish imkoniyatlari juda ajoyibdir. Bu haqida o’ylab ko’rsangiz, kiberxavfsizlik bo’yicha bandlikning o’rtachadan yuqori o’sishi juda mantiqiy bo’ladi. Texnologiya har bir insonning kundalik hayotiga tobora ko’proq kirib borar ekan, kiberxavfsizlik bo’yicha professional mutaxassislarga talab ortib boradi. Kiberxavfsizlik maoshlari ham yuqori va kundan-kunga ortib bormoqda. Kelajakda kiberxavfsizlik bo’yicha ish bilan ta’minlash bo’yicha hisob-kitoblar ko’proq imkoniyatlarni ko’rsatsa-da, haqiqat shuki, hozir bu sohada ishlash uchun yetarli malakali mutaxassislar yo’q. Tashkilotga ta'sir ko'rsatishi mumkin bo'lgan firibgarlik risklari, shu jumladan kiber-firibgarlik haqida so'rov o'tkazing.
• Mavjud boshqaruv vositalarini baholash: Firibgarlik xavfini baholashning ikkinchi bosqichi joriy nazorat vositalari aniqlangan tahdidlarni yumshatish yoki yo'qligini aniqlashdan iborat.
• Boshqarish vositalarini ishlab chiqish va takomillashtirish: Agar mavjud nazorat vositalari, xoh profilaktik, xoh detektiv bo'lsin, firibgarlik xavfini baholashda aniqlangan xavflarni qisman yoki to'liq yumshata olmasa, yangi nazorat vositalarini takomillashtirish va/yoki loyihalashtirish zarur.
Shubhasiz, yaxshi tizim profilaktik va detektiv ichki nazorat security-consultancy/), yuqoridagi adekvat ohang bilan birgalikda yo'qotish miqdorini ham, firibgarlik sxemasi ochilmagan vaqtni ham kamaytiradi. Agar siz bizning kiberxavfsizlik xizmatlarimiz haqida ko'proq bilmoqchi bo'lsangiz, bizning jamoamiz yordam berish uchun shu yerda - shunchaki aloqada bo'ling so'rovlaringiz yoki muammolaringiz bilan. Siz hatto bir qadam oldinga borishingiz mumkin va a'zo sifatida bizga qo'shiling Bu sizga 115 dan ortiq mamlakatlarni, 160 ta mustaqil buxgalteriya firmalarini va 25,000 XNUMX malakali maslahatchi mutaxassislarni qamrab olgan noyob global tarmog'imizga kirish imkonini beradi.
2022 yil fevral oyidan beri jahon iqtisodiyoti Rossiya-Ukraina urushining ta'sirini his qilmoqda. Neft narxidan tortib g'alla yetishmasligigacha, ko'plab mamlakatlar ta'minot zanjiri muammolari bilan kurashib, ko'plab biznesni tez tiklanishiga umid qilmoqda.
Kiberxavfsizlik sohasidagi munosabatlar
Kiberxavfsizlik to‘g‘risidagi qonunchilik ushbu Qonun va boshqa qonunchilik hujjatlaridan iboratdir. Telekommunikatsiya tarmoqlari va aloqa kanallaridagi tezkor-qidiruv tadbirlari tizimining kiberxavfsizligini ta’minlash alohida qonunchilik hujjatlarida belgilangan tartibda amalga oshiriladi. Agar O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasida O‘zbekiston Respublikasining kiberxavfsizlik to‘g‘risidagi qonunchiligida nazarda tutilganidan boshqacha qoidalar belgilangan bo‘lsa, xalqaro shartnoma qoidalari qo‘llaniladi. Axborotlashtirish obyekti — turli darajadagi va maqsaddagi axborot tizimlari, telekommunikatsiya tarmoqlari, axborotga ishlov berishning texnik vositalari, ushbu vositalar o‘rnatilgan va foydalaniladigan xonalar; kiberjinoyatchilik — axborotni egallash, uni o‘zgartirish, yo‘q qilish yoki axborot tizimlari va resurslarini ishdan chiqarish maqsadida kibermakonda dasturiy ta’minot va texnik vositalardan foydalanilgan holda amalga oshiriladigan jinoyatlar yig‘indisi;
kibermakon — axborot texnologiyalari yordamida yaratilgan virtual muhit;
kibertahdid — kibermakonda shaxs, jamiyat va davlat manfaatlariga tahdid soluvchi shart-sharoitlar va omillar majmui;
kiberxavfsizlik — kibermakonda shaxs, jamiyat va davlat manfaatlarining tashqi va ichki tahdidlardan himoyalanganlik holati;
kiberxavfsizlik hodisasi — kibermakonda axborot tizimlarining ishlashida uzilishlarga va (yoki) ulardagi axborotning ochiqligi, yaxlitligi va undan erkin foydalanilishining buzilishiga olib kelgan hodisa;
kiberxavfsizlik obyekti — axborotning kiberhimoya qilinishini hamda milliy axborot tizimlari va resurslarining kiberxavfsizligini ta’minlashga doir faoliyatda foydalaniladigan axborot tizimlari majmui, shu jumladan muhim axborot infratuzilmasi obyektlari;
kiberxavfsizlik subyekti — milliy axborot resurslariga ega bo‘lish, ulardan foydalanish va ularni tasarruf etish hamda ulardan foydalanish bo‘yicha elektron axborot xizmatlari ko‘rsatish, axborotni himoya qilish hamda kiberxavfsizlik bilan bog‘liq muayyan huquqlar va majburiyatlarga ega bo‘lgan yuridik shaxs va (yoki) yakka tartibdagi tadbirkor, shu jumladan muhim axborot infratuzilmasi subyektlari;
kiberhimoya — kiberxavfsizlik hodisalarining oldini olishga, kiberhujumlarni aniqlashga va ulardan himoya qilishga, kiberhujumlarning oqibatlarini bartaraf etishga, telekommunikatsiya tarmoqlari, axborot tizimlari hamda resurslari faoliyatining barqarorligini va ishonchliligini tiklashga qaratilgan huquqiy, tashkiliy, moliyaviy-iqtisodiy, muhandislik-texnik chora-tadbirlar, shuningdek ma’lumotlarni kriptografik va texnik jihatdan himoya qilish chora-tadbirlari majmui;
kiberhujum — kibermakonda apparat, apparat-dasturiy va dasturiy vositalardan foydalangan holda qasddan amalga oshiriladigan, kiberxavfsizlikka tahdid soladigan harakat;
muhim axborot infratuzilmasi — muhim strategik va ijtimoiy-iqtisodiy ahamiyatga ega bo‘lgan avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimlarining, axborot tizimlari hamda tarmoqlar va texnologik jarayonlar resurslarining majmui; muhim axborot infratuzilmasi obyektlari — davlat boshqaruvi va davlat xizmatlari ko‘rsatish, mudofaa, davlat xavfsizligini, huquq-tartibotni ta’minlash, yoqilg‘i-energetika majmui (atom energetikasi), kimyo, neft-kimyo tarmoqlari, metallurgiya, suvdan foydalanish va suv ta’minoti, qishloq xo‘jaligi, sog‘liqni saqlash, uy-joy kommunal xizmatlar ko‘rsatish, bank-moliya tizimi, transport, axborot-kommunikatsiya texnologiyalari, ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish, strategik ahamiyatiga ega bo‘lgan foydali qazilmalarni qazib olish va qayta ishlash sohasida, ishlab chiqarish sohasida, shuningdek iqtisodiyotning boshqa tarmoqlarida va ijtimoiy sohada qo‘llaniladigan axborotlashtirish tizimlari;
muhim axborot infratuzilmasi subyektlari — davlat organlari va tashkilotlari, shuningdek mulk, ijara huquqlari asosida yoki boshqa qonuniy asoslarda muhim axborot infratuzilmasi obyektlariga egalik qiluvchi yuridik shaxslar, shu jumladan muhim axborot infratuzilmasi obyektlarining ishlashini hamda hamkorligini ta’minlovchi yuridik shaxslar va (yoki) yakka tartibdagi tadbirkorlar.
|
| |
