|
Kiber xavfsizlikning hayotidagi o’rni, muammolari yechimlari va kelajak hayotga tadbiqi
|
| bet | 2/6 | | Sana | 22.05.2024 | | Hajmi | 70,06 Kb. | | #250539 |
Bog'liq Kiber xavfsizlikning hayotidagi o’rni, muammolari yechimlari va kelajak hayotga tadbiqiI.bob.Kiberxavfsizlik kelajagi
Kiberxavfsizlik bo’yicha karyerangizni va kelajagingizni rivojlantirishni istaysizmi, lekin uning hayotimizdagi ko’lami va kelajakdagi ahamiyati haqida tasavvurga ega emasmisiz? Unda ushbu maqola aynan siz uchun. Kiberxavfsizlikni bugun va kelajak kasblaridan bo’ladi deb aytishimiz mumkin. Business Insider India ma’lumotlariga ko’ra, birgina Hindistonda 2025-yilga kelib kiberxavfsizlik bo’yicha 3,5 million bo’sh ish o’rinlari bo’ladi. Ko’pchilik kiberxavfsizlikning kelajagi bilan qiziqadi. Kiberxavfsizlik hali ham IT ning nisbatan yoshroq sohasi bo’lib, so’nggi yillarda IT xavfsizligi bo’yicha alohida kasb sifatida sezilarli darajada rivojlandi. Ushbu maqolada biz axborot xavfsizligi, xususan, kiberxavfsizlik sohasidagi joriy o’zgarishlarni ko’rib chiqamiz va kiberxavfsizlikning kelajagi qanday ekanligini taxmin qilishga harakat qilamiz.
1.1Kiberxavfsizlik
Kiberxavfsizlik internetga ulangan tizimlarni, jumladan qurilma, dasturiy ta’minot va ma’lumotlarni kiberhujumlardan himoya qilishni anglatadi. Bunda, asosan, tahdidlarni va zaifliklarni kamaytirish, xalqaro hamkorlik va kompyuter tarmog’i operatsiyalari, axborotni ta’minlash va huquqni muhofaza qilish kabi harakatlarni qamrab olish uchun hamkorlik qiladigan odamlar, jarayonlar va texnologiyalar tushiniladi. Bu tarmoqlar, qurilmalar, dasturlar va ma’lumotlarga hujumlar, o’g’irlik, zarar, modifikatsiya yoki ruxsatsiz kirishning oldini olishga qaratilgan texnologiyalar, usullar va amaliyotlar to’plamidir.
Kiberhujumlar global muammoga aylanmoqda. Bu jahon iqtisodiyotiga tahdid solishi mumkin bo’lgan ko’plab qo’rquvlarni keltirib chiqardi. Kompaniyalar va tashkilotlar, xususan, milliy xavfsizlik, sog’liqni saqlash yoki moliyaviy ma’lumotlar bilan bog’liq ma’lumotlar bilan shug’ullanuvchilar o’zlarining maxfiy biznes va shaxsiy ma’lumotlarini kiberhujumlardan himoya qilish uchun harakat qilishlariga zarurat tug’ilmoqda. Kompyuterlar, tarmoqlar, ilovalar va ma’lumotlar xavfsizligini ta’minlash uchun samarali kiberxavfsizlik strategiyasida bir nechta himoya qatlamlari qo’llaniladi. Kibertahdidlarga qarshi muvaffaqiyatli mudofaani yo’lga qo’yish uchun tashkilot xodimlari, jarayonlari va texnologiyasi bir-birini qo’llab-quvvatlashi va to’ldirishi kerak bo’ladi.
Kiberxavfsizlik kelajagida ortib borayotgan kiberhujumlar
Jismoniy shaxs yoki tashkilot qasddan va yovuz niyatda boshqa shaxs yoki tashkilotning axborot tizimiga kirishga urinsa, bu kiberhujum deb ataladi. Aksariyat hujumlar iqtisodiy maqsadga ega bo’lsa-da, hozirda amalga oshirilayotgan bir nechta operatsiyalar maqsad sifatida ma’lumotlarni yo’q qilishni o’z ichiga olmoqda. Yomon niyatli shaxslar ko’pincha to’lov yoki boshqa moliyaviy daromad olish usullarini izlaydilar, ammo hujumlar turli sabablarga ko’ra amalga oshirilishi mumkin, jumladan, siyosiy harakatlar.
Kiberxurujlar kelajakda kiberxavfsizlikda hal qilinishi kerak bo’lgan asosiy masala bo’ladi.
1.Kelajakda Clouds (Bulutlar) hujum ostida bo’lishi mumkin
Ommaviy bulutli domenlarning ommaviyligi ortib borayotgani platforma resurslari va muhim maʼlumotlarga qaratilgan kiberhujumlarning koʻpayishiga olib keldi. 2018-yilda bo‘lgani kabi, bulutli resurslarning noto‘g‘ri konfiguratsiyasi va noto‘g‘ri boshqarilishi 2019-yilda ham bulutli ekotizim uchun eng xavfli bo‘lib qoldi. Natijada, ta’sirlangan bulutli aktivlar keng doiradagi hujumlarga duchor bo‘ldi. Bulutli infratuzilmalarni noto’g’ri sozlash joriy yilda butun dunyo bo’ylab korxonalar zarar ko’rgan ko’plab ma’lumotlarni o’g’irlash hodisalari va hujumlarining asosiy sabablaridan biri bo’ldi.
Docker xostlari fosh qilindi va raqobatchilarning bulutga asoslangan kripto qazib olish faoliyati to’xtatildi. Check Point tadqiqotchilarining fikricha, ommaviy bulut infratuzilmalariga qarshi ekspluatatsiyalar soni ham oshgan.
2. Kiberxavfsizlik kelajagidagi fishing kiberhujumlari
Fishing – bu kiberhujumning keng tarqalgan usuli bo’lib, kelajakda ham kiberxavfsizlikning eng jiddiy xavflaridan biri bo’lib qolmoqda. Elektron pochta xavfsizligi mexanizmlari ilg’or darajadagi ijtimoiy muhandislikdan qochish taktikasi tomonidan zarar ko’rmoqda. CheckPoint tahlilchilariga ko’ra, tovlamachilik sxemalari va biznes elektron pochta kelishuvi (BEC) ko’payib bormoqda, ular qurbonlarni shantaj bilan tahdid qilish yoki to’lovni olish uchun boshqalarga taqlid qilish orqali tahdid qilmoqda. Ikkala firibgarlik ham har doim ham zararli qo’shimchalar yoki havolalarni o’z Fishing– bu kiberhujumning keng tarqalgan usuli bo’lib, kelajakda ham kiberxavfsizlikning eng jiddiy xavflaridan biri bo’lib qolmoqda. Elektron pochta xavfsizligi mexanizmlari ilg’or darajadagi ijtimoiy muhandislikdan qochish taktikasi tomonidan zarar ko’rmoqda. CheckPoint tahlilchilariga ko’ra, tovlamachilik sxemalari va biznes elektron pochta kelishuvi (BEC) ko’payib bormoqda, ular qurbonlarni shantaj bilan tahdid qilish yoki to’lovni olish uchun boshqalarga taqlid qilish orqali tahdid qilmoqda. Ikkala firibgarlik ham har doim ham zararli qo’shimchalar yoki havolalarni o’z ichiga olmaydi, bu esa ularni aniqlashni qiyinlashtiradi. Bir marotaba qandaydir harakatlar Markaziy razvedka boshqarmasi sifatida namoyon bo’ldi va qurbonlarni aprel oyida bolalar haqidagi ba’zi noqonuniy videolarni tarqatish va saqlashda gumon qilinganligi haqida ogohlantirdi. Bir guruh xakerlar esa Bitcoin uchun 10 000 dollar talab qilishdi.
3. Kiberxavfsizlik kelajagida mobil qurilmalarga hujumlar kuchaymoqda
Kiberhujumchilar mobil dunyoga tahdid landshaftining umumiy modellari va usullarini joriy qilmoqdalar. 2018-yil bilan solishtirganda, banklarga oid zararli dasturlar mobil kiber arenaga muvaffaqiyatli kirib keldi va ularning keskin o’sishi 50% dan oshdi. Jabrlanuvchilarning bank hisoblaridagi toʻlov maʼlumotlari, hisob maʼlumotlari va mablagʻlarini oʻgʻirlashi mumkin boʻlgan zararli dastur keng tahdidlar muhitidan chiqarib yuborildi va banklarning mobil ilovalaridan koʻproq foydalanish natijasida ayniqsa keng tarqalgan mobil tahdidga aylandi.
4. Kiberxavfsizlik kelajagida ransomware hujumlarining kuchayishi
Ransomware so’nggi yillarda ancha mashhur bo’ldi. Kichik mahalliy va shtat hukumat idoralari, birinchi navbatda, AQShning janubi-sharqida nishonga olingan. Bulutli hisoblash, bulutga asoslangan obuna xizmatlari va mobil qurilmalarning tez tarqalishi an’anaviy tarmoq perimetrlarini zaiflashtirmoqda. Vektorlar soni ortib borishi bilan kompaniyalarga hujum qilish usullari ham ortadi. Oxirgi 3 oy davomida to’plangan ma’lumotlarga ko’ra, to’lovga qarshi hujumlar soni 39 foizga oshgan. Dunyo COVID-19 hujumidan tiklanayotganda, hujumchilar vaziyatdan foydalanib, halokatli hujumni boshlashdi. Kelajakda kiberxavfsizlik bo’yicha ba’zi davlatlarda sog’liqni saqlash sohasiga hujumlar bo’lishi taxmin qilinmoqda.
|
| |
