|
Kirish. Ma’lumotlar va bilimlar bazasi. Мa’lumotlar bazasining asosiy tushunchalari
|
| bet | 2/2 | | Sana | 06.09.2024 | | Hajmi | 71,13 Kb. | | #270442 |
Bog'liq 1-tajribaBilimlar bazasi—bu, ba’zi bir muammo soxada murakkab vazifalarning echimini topish uchun taxlil va xulosalarni yaratuvchi modellar, koidalar va omillar (ma’lumotlar)ning majmuidir.
Axborotli ta’minlanishning aloxida, yaxlit tuzilishi kurinishidan ajratilgan va tashkil kilingan muammosoxa xakidagi bilimlar oshkora buladi va bilimlarning boshka turlaridan, masalan umumiy bilimlardan ajratiladi. Ma’lumotlar bazasi shunchaki rasmiy (matematik) mantik asosida, balki tajriba, dalillar, evristikalar asosida xam muloxazalarni bajarishga imkon beradi, ya’ni ular inson mantikiga yakinlashtirilgandir.
Sun’iy akl soxasidagi ishlab chikishlar murakkab, oddiy bulmagan vazifalarni echish uchun ba’zi bir tor muammo soxa xakidagi yukori malakali maxsus bilimlardan katta xajmlarda foydalanish maksadga
egadir.
Ma’lumotlar bazasi ekspertli tizimning asosi buladi, uni kurish jarayonida jamlanadi. Bilimlar fikrlash va vazifalarni echishning yakkol usulini kurishga imkon beruvchi oshщkora kurinishda aks ettiriladi karorlar kabul kilishni soddalashtiruvchi sifatida tashktl kilingan. Ekspertli tizimning xabardorligini asoslovchi bilimlar bazasi muassasa, bulim mutaxassislari bilimlarini va mutaxassislar guruxlari tajribasini uzida jamlaydi xamda institustional bilimlar (malakali, yangilayotgan strategiyalar, usullar, karorlarning yigindisi) dan iborat buladi.
1.3. Bilimlar bazasidan foydalanishning texnologiyasi.
Ma’lumotlar bazasining mazmuni foydalanuvchi tomonidan samarali boshkaruv karorlarini olish uchun tatbik etiladigan tuzilish va uning faoliyat yuritishi tarzida 2-rasmda berilgan.
2-rasm. Ma’lumotlar bazasidan foydalanishning texnologiyasi.
Ekspert –bu, anik muammo soxada samarali karorlarni topa oluvchi mutaxassisdir.
Bilimlarni bilish bloki bilimlar bazasining jamlanishi, bilimlar va ma’lumotlarning zamonaviylashtirish boskichini aks ettirada. Bilimlar bazasi malakali mutaxassisning fikrlash darajasidagi yukori sifatli tajribadan foydalanish imkoniyatini aks ettiradi. U ekspertli tizimni biznes va buyutrmachining zaruriyatlariga muvofik ravishda rentabelli kiladi.
Mantikiy xulosalar bloki koidalarning dalillar bilan takkoslanishini amalga oshirib, xulosalar zanjirini yaratadi. Ishonchsiz ma’lumotlar bilan ishlashda noanik mantik, ishonchlilikning kuchsiz koeffistientlari, ishonch ulchovlarining past darajada va xokazolar shakllantiriladi.
Tushuntirish bloki foydalanuvchi tomonidan bilimlar bazasidan foydalanish texnologiyasini “nima uchun?” savoliga javob berish imkoniyatiga ega, u yoki bu xulosalarga olib keluvchi kadamlarning bilimlar jamlanishi sur’ati bilan belgilanadi.
Inson faoliyatining kasbiy jixatdan shakllantirilishi, demakki, EXM asosida avtomatlashtirilishi mumkin bulgan soxasi, bu, inson tomonidan jamlangan bilimlarning bir kismidir. Jamlangan bilimlar tarkibidagi katta katlamni yakka tartibda jamlanuvchi begonalashtirilmaydigan bilimlar tashkil kiladi. Va, nixoyat, barcha kolgan bilimlarning umumiy xajmidagi zurga farklanadigan – bu, bilimlarni shakllantirishdir.
Bilimlarni tarkiblashtirish yoki shaklga tushirish ularni tatbik etishning turli usullariga asoslangan. Zamonaviy tizimlarda eng ommaviy usul dalillar va koidalardan foydalanishdir. Ular ba’zi bir muammo soxada jarayonlarni bayon kilishning tabiiy usulini ta’minlaydi.
Koidalar, tavsiya, kursatmalar strategiyalarini takdim etishning rasmiy usulini ta’minlaydi, ular muammo bilimlarni ushbu soxadagi vazifalarni echish buyicha ishlash yillari ichida jamlangan tajribali (empirik) assostiastiyalardan vujudga kelgan xollarda xam tugri keladi Koidalar kupincha «Agar… shunda…» kurinishida buladi.
Bilimlar bazasida muammo soxasini bayon kilish bilimlarni takdim etish va tashkil kilish, vazifalarni shakllantirish, kayta shakllantirish vaechish usullarini ishlab chikishni kuzda tutadi. Muammo soxa tushinchasi alomatlar yordamida takdim etiladi. Masalan, bank tizimi uchun bu mijoz, fond vositasi, operastiya, vazifa bulishi mumkin. Alomatli tushunchalar urtasidagi munosabat aniklanadi, tushunchalar bilan manipulyastiya kilish uchun turli xildagi (mantikiy yoki tajriba natijasida olingan) strategiyalar kullaniladi. Bilimlarni takdim etish, ularni turkumlashtirish tushunchalarini, murakkab,oddiy bulmagan vazifalarni tanlashni kuzda tutadi. Shuning uchun xam bilimlar bazasidagi koidalari yoki murakkab yoki kup xajmli buladi.
Bilimlar bazalari tamoyillarining rivojlanishi sun’iy akl tizimi soxalaridagi tadkikotlar va yutuklarga boglik. Bilimlar bazalarinikullash soxalari va ular asosidagi tizimlar kengayadi. Bilimlar bazalarining butun bir spektri portativ tizimlar uchun xajmi buyicha kichikdan tortib to murakkab va kimmatbaxo AATlardan foydalanuvchi kasb egalari uchun muljallangan kudratga ega xolda yaratiladi. Bilimlarning juda katta bazalari markazlashtirilgan saklash joylarida saklanadi, foydalanuvchi tomonidan ularga kirish turli tizimlar, darajalar, kulamlarning tarmogi orkali amalga oshiriladi. Bilimlar bazalarini ishlab chikishdagi muvaffakiyatlar, ularga ommaviy foydalanuvchi kirishini osonlashtiradi, bu ularni faol tijorat maxsuloti sifatida paydo bulishiga yordam beradi.
|
| |
