|
Klient server arxitekturasi
|
| Sana | 28.05.2024 | | Hajmi | 20,64 Kb. | | #255598 |
Bog'liq Klient server arxitekturasi
Klient server arxitekturasi
Joba :
1. Klassik arxitektura (Standalone)
2. Bult arxitekturası (Cloud)
3. Mikro-servis arxitekturası
Klassik arxitektura (Standalone), kompyuter sistemaları ushın tiykarǵı dizayn sheshimi bolıp tabıladı. Bul arxitekturada, hár bir komponent basqa komponentlerden ayriqsha hám ǵárezsiz túrde isleyiwi múmkin.
Standalone kompyuter sisteması, ádetde tómendegi tiykarǵı komponentlerge iye boladı :
1. Oraylıq Islep Shıǵarıwshı (CPU): Oraylıq óndiriwshi, kompyuter sistemasınıń basqa barlıq komponentleri menen baylanısda isleytuǵın hám instruksiyalarni atqaratuǵın oraylıq qurılma esaplanadı.
2. Yad : Yad, kompyuterde maǵlıwmatlardı saqlaw ushın isletiletuǵın qurılma esaplanadı. Bul yad qurılmaları ádetde RAM (Random Access Memory) dep ataladı hám óz ishine ótkerilgen maǵlıwmatlarǵa tez hám tuwrıdan-tuwrı kirisiw múmkinshiligin beredi.
3. Yad Qurılmaları : Yad qurılmaları, kompyuter sistemasınıń maǵlıwmatlardı saqlaw ushın qollanılatuǵın túrli túrleri bar. Bul túrdegi qurılmalar arasında hádden tıs yad disk (Hard Disk Drive, HDD) hám jaqtı disk (Solid State Drive, SSD) sıyaqlı maǵlıwmatlardı saqlaw ushın isletiletuǵın qurılmalar kiritiledi.
4. Input/Output (Kirisiw/Shıǵıw ) Qurılmaları : Kirisiw/chiqish qurılmaları kompyuter sistemasına kirisiw hám shıǵıw imkaniyatın beredi. Bul qurılmalar klaviatura, mouse, monıtor, printer hám basqalardı óz ishine aladı.
1. Ana Plata (Motherboard): Ana plata, barcha komponentlarni bir-biriga bog'lash uchun xususiy chipta hisoblanadi. Bu chipta orqali komponentlar o'rtasida ma'lumot almashish va aloqa o'rnatish amalga oshiriladi.
Klassik arxitekturaga ega Standalone kompyuterlar alohida qurilmalar sifatida ishlatiladi va odatda bir foydalanuvchining boshqarishi va ishlatishi uchun mo'ljallangan. Ularning o'ziga xos operatsion tizimi va dasturlari bo'ladi. Standalone kompyuterlar, o'zlarini o'zinga etaklash va o'zlariga xos ma'lumotni saqlash uchun xavfsiz va mustaqil imkoniyatlarni beradi
Klassik arxitektura, odatda yagona serverni o'z ichiga olgan va mustaqil tizim sifatida ishlaydigan arxitektura turi hisoblanadi. Ushbu arxitekturada, barcha tizim komponentlari (serverlar, o'zaro aloqalar, operatsion tizim, ma'lumotlar saqlash qurilmalari va boshqalar) bitta fizikaviy serverda joylashadi.
Klassik arxitektura asosan kichik kompaniyalarda yoki oddiy veb saytlarda ishlatiladi. Ushbu tuzilma quyidagi xususiyatlarga ega:
Ǵárezsiz sistema : Klassik arxitekturada, barlıq sistema komponentleri óz-ara baylanıslar arqalı bir-birine baylanısqan bolmaydı. Hár bir komponent, óz ornın ózlestirgen serverde jaylasadı hám óziniń belgilengen wazıypaların atqaradı.
2. Ańsat ornatıw hám baslaw : Klassik arxitektura ornatıw hám jumısqa túsiriw processinde ańsatlıqtı támiyinleydi. Fizikaviy server ornatılǵannan keyin, sistemanı sazlaw hám baslaw ańsat boladı.
3. Qawipsizlik: Klassik arxitektura, qawipsizliktiń bazi tiykarǵı talapları menen támiyinlenedi. Sonıń menen birge, sistema admınıstratori serverdi tuwrı sazlaw hám monıtorıń qılıw arqalı qawipsizlikti támiyinlew múmkinshiligine boladı.
4. Skalalash: Klassik arxitekturada skalalash múmkinshilikleri shegaralanǵan. Eger sistemanı keńeytiw kerek bolsa, jańa serverlerdi qosıw hám olardı sazlaw kerek boladı.
5. Ózgermeytuǵınlıq : Klassik arxitekturada, sistema komponentleri óziniń bir-birine baylanıslı bolmaǵanlıǵı ushın ózgerisler bir komponentke tásir etpeydi. Bunıń nátiyjesinde, jańalanishlar hám qosımsha funksiyalardı qosıw qıyınlıqlarǵa alıp keliwi múmkin.
Klassik arxitektura, kishi ólshem degi sistemalar yamasa ápiwayı veb saytlar ushın sáykes keledi, sebebi olarǵa minimal sistema komponentlerin ornatıw yamasa qosıwǵa tuwrı keledi. Bul arxitektura sistema basqarıw múmkinshiliklerin cheklamaydi, lekin úlken ólshem degi hám skaletalashning kóp talap etildi sistemalar ushın jaramaslıǵı múmkin. Klassik arxitekturaning chegaralari va skalalash imkoniyatlari, katta tizimlar yoki intensiv ma'lumot almashishni talab qiladigan loyihalarda qo'lga kiritish uchun alternativ arxitekturalar, masalan, klasterni, bulut arxitekturasini yoki mikro-servis arxitekturasini ko'rish mumkin
Bult arxitekturası, sistema komponentlerin virtual bult arqalı jaylastırǵan hám basqarilgan xızmetlerdi óz ishine alǵan arxitektura túri esaplanadı. Bul arxitekturada, sistema resursları (serverler, maǵlıwmatlar saqlaw qurılmaları, tarmaqlar, maǵlıwmatlar bazaları ) bult xızmeti provayderi tárepinen bólistirilgen hám basqarilgan bult infrastrukturasi arqalı támiyinlengen.
Bult arxitekturasınıń qollanıw tarawlarında tómendegiler keltirilishi múmkin:
1. Skalalash: Bult arxitekturası, elastiklik hám skalalashning joqarı dárejesin támiyinleyedi. Sistema resursları, talap hám kemshiliklerge muwapıq ózgeriwi múmkin. Bul, sistemanı avtomatikalıq túrde ózgertiw, jańa serverler qosıw yamasa óshiriw, resurslar muǵdarın ózgertiw imkaniyatın beredi.
2. Jarıqlıq : Bult xızmetlerin paydalanıwdan aldın tayarlanǵan hám tayın jaylasqan bult infrastrukturasi arqalı tez hám ańsatlıq penen sistemanı jumısqa túsiriw múmkinshiligin beredi.
3. Qawipsizlik: Bult arxitekturası, qawipsizlikti támiyinlew ushın kúshli tuwrı sazlawlar hám qawipsizlik protokolları menen birge keledi. Bult provayderlari ádetde qawipsizlik tarawına úlken itibar beredi hám paydalanıwshılarına maǵlıwmatlarınıń qorǵawlanganligini támiyinlew ushın zárúrli xızmetler usınıs etedi.
4. Qolaylıq : Bult arxitekturası, paydalanıwshılar ushın qolaylıqtı támiyinleydi. Bul arxitekturada, sistemaǵa kirisiw hám basqarıw ushın óz-ara baylanıs hám sistema admınıstratsiyasi ushın sırtqı baylanısıwlar arqalı isletiletuǵın interfeysler ámeldegi boladı. Bul, sistemanı aralıqtan basqarıw hám monıtorıń etiwge múmkinshilik beredi.
5. Tolovlar sisteması : Bult xızmetlerin ádetde " Shemirshek as You Go" (izlay atıw ) tiykarında tólew sistemasına tiykarlanǵan bolıp, paydalanıwshılar tek paydalanıwlarına muwapıq resursların tólewleri. Bul, sistemalarǵa salıqsız resursların isletiw hám sistemanı rawajlandırıw ushın finanslıq múmkinshiliklerdi asırıwǵa járdem beredi.Qulay mulk: Bulut arxitekturasi, ma'lumotlar va tizim resurslarini o'zaro almashishni ko'proq qulaylashtiradi. Bu, foydalanuvchilar uchun ko'pfoydali savdo tashkilotlari va tizim integratsiyasi imkonini beradi.
Ortasha júklenuvchanlik: Bult arxitekturası, bir neshe paydalanıwshılar tárepinen bir waqıtta paydalaniletuǵın júklenuvchanlikni támiyinleydi. Bul, sistemanı kópfoydali waqıt aralıǵinda isletiwge múmkinshilik beredi.
Bult arxitekturası, sistemalar ortasındaǵı baylanıslar, úlken maǵlıwmatlar almasinuvi hám qolaylıq talapları boyınsha keń qollanıladı. Ol paydalanıwshılarǵa elastiklik, jarıqlıq, qawipsizlik, Bult arxitekturası (Cloud architecture) sistema komponentlerin virtual bult arqalı jaylastırǵan hám basqarilgan xızmetlerdi óz ishine alǵan arxitektura túri esaplanadı. Bul arxitekturada, sistema resursları (serverler, maǵlıwmatlar saqlaw qurılmaları, tarmaqlar, maǵlıwmatlar bazaları ) bult xızmeti provayderi tárepinen bólistirilgen hám basqarilgan bult infrastrukturasi arqalı támiyinlengen.
Bult arxitekturası joqarı dárejede elastiklik hám skalalash múmkinshiliklerin támiyinleyedi, sonıń menen birge, basqarıwdıń qolaylıq hám ózgertiwlerdiń tezligi menen ajralıp turadı. Bult xızmetlerin, sistema resurslarini barlıq paydalanıwshılar ortasında almaslaw hám olarǵa paydalanıwdı támiyinlewge múmkinshilik beredi.
Bult arxitekturası tómendegi sistema modelleri menen baylanıslı bolıwı múmkin:
1. IaaS (Infrastructure as a Service): Bul sistema modelinde bult provayderi sistemanıń tiykarǵı infrastrukturani usınıs etedi, mısalı, serverler, tarmaqlar, maǵlıwmatlar saqlaw qurılmaları hám sistemalar basqarıw quralları. Paydalanıwshılar óz sistemaların ornatıw, basqarıw hám sazlaw múmkinshiligine iye boladı.
2. PaaS (Platform as a Service): PaaS sistema modelinde bult provayderi sistema platformasini usınıs etedi. Bul platforma tiykarında programmalastırıw til hám quralları, maǵlıwmatlar bazaları, sistema integraciyası hám basqarıw quralları kórsetiliwi múmkin. Paydalanıwshılar óz programmaların jumısqa túsiriw ushın platformani isletiwleri múmkin.
3. SaaS (Software as a Service): SaaS sistema modelinde bult provayderi sistemanıń tolıq tayarlanǵan programmaların usınıs etedi. Paydalanıwshılar programmalardı paydalanıw ushın internet arqalı isletiwleri múmkin, hám olarǵa óz ornında ornatıw yamasa basqarıw kerek bolmaydı. Klientler ádetde programmalardı abonentlik tiykarında tólewleri kerek.
Bult arxitekturası tómendegi artıqmashılıqlarǵa iye:
1. Skalalash: Bult arxitekturası elastiklik hám skalalashning joqarı dárejesin támiyinleyedi. Paydalanıwshılar sistema resurslarini talap hám kemshiliklerge muwapıq ózgertiwi múmkin.
2. Jarıqlıq hám ózgertiwler tezligi: Bult xızmetlerin tayarlanǵan hám tayın jaylastırılǵan bult infrastrukturasi arqalı tez hám ańsatlıq penen sistemanı jumısqa túsiriw imkaniyatın beredi. Jarıqlıq hám ózgertiwlerdiń tezligi, sistemanı qolay basqarıw hám jumısqa túsiriw imkaniyatın jaratadı.
3. Qawipsizlik: Bult arxitekturası qawipsizlikti támiyinlew ushın kúshli qawipsizlik sazlawların hám protokollardı usınıs etedi. Bult provayderlar qawipsizlik talapları hám standartlarına ámel qılıw ushın úlken itibar beredi.
4. Qolaylıq : Bult arxitekturası paydalanıwshılar ushın qolaylıqtı támiyinleydi
Mikro-servis arxitekturası, sistemanı kishi, ǵárezsiz hám óz-ara baylanısqan xızmetlerge bolıp bóliniw Principi tiykarında quraytuǵın bir arxitektura túri esaplanadı. Bul arxitekturada, sistema funktsionalı bir neshe óz-ara baylanıslı mikro-servislerge bólinedi, hár biri sistemanıń belgilengen wazıypaların atqaradı.
Mikro-servis arxitekturası tómendegi ayrıqshalıqlarǵa iye:
1. Kishi hám ǵárezsiz: Mikro-servisler, sistemanıń funktsionalın orınlaw ushın kishi hám ǵárezsiz xızmetler esaplanadı. Hár bir mikro-servis óziniń ózgertiwlerge hám basqarıwǵa iye bolıp, ayriqsha maǵlıwmatlardı saqlaydı hám óz-ara baylanısıw arqalı basqa mikro-servislerge shaqırıq etiwi múmkin.
2. Baylanıslılıq : Mikro-servisler óz-ara baylanısqan bolıwı hám kommunikatsiya etiwi múmkin. Bul, bir mikro-servistiń óz wazıypasın orınlawı ushın basqa mikro-servislerden járdem alıwı hám olar menen maǵlıwmat almaslaw imkaniyatın beredi. Baylanıslılıq HTTP protokolında, REST (Representational State Transfer) yamasa basqa kommunikatsiya protokolları arqalı ámelge asırılıwı múmkin.
3. Ózbetinshe islep shıǵarıw : Mikro-servisler óziniń ózgertiwlerdi hám islep shıǵarıw processlerin óz ishine aladı. Bul, bir mikro-servisti ózgertiwlerdi qabıllaw hám jańalanishlar ushın qawipsizlikti támiyinlewge múmkinshilik beredi. Bunda, basqa mikro-servisler hám sistemanıń qalǵan bólegi baqlaw hám olarǵa tásir etpeytuǵın bolıwı múmkin.
4. Skalalash: Mikro-servis arxitekturası sistemanıń skalalashni ańsatlashtiradi. Hár bir mikro-servistiń óziniń ózgertiwlerdi qabıllaw hám islep shıǵarıw processlerin óz ishine alıwı, sonıń menen birge, sistema daǵı basqa mikro-servislerden ǵárezsiz bolıwı, kópfoydali skalalash múmkinshiligin beredi.
1. Texnologiyalar ózgeriwin ańsatlastırıw : Mikro-servisler, hár bir xızmet ushın óziniń texnologiya hám programmalastırıw tillerin óz ishine aladı. Bul, sistema daǵı hár bir mikro-serviske texnologiya ózgertiwleri hám jańa ayrıqshalıqlardı qosıwdı ańsatlashtiradi, sonıń menen birge, jańa texnologiyalardı kirgiziwdi de ańsatlashtiradi.
Mikro-servis arxitekturası tómendegi paydalar menen birge keledi:
1. Modulyarlik: Mikro-servisleriniń kishi hám ǵárezsiz bolıwı sistemanıń modulyar bolıwın támiyinleydi. Bul, sistemanı bólimlerge bóliniwi hám hár bir bólekti baylanıslılıq, jańalanishlar hám basqarıwdıń ayriqsha processleri arqalı basqarıwǵa múmkinshilik beredi.
2. Tayarlanǵanlıq : Hár bir mikro-servistiń ózbetinshe islep shıǵarıwdı óz ishine alıwı tayarlanǵanlıqtı asıradı. Bul, sistemanıń jańalanishlarni tez hám ańsatlıq penen orınlawı, qova basqa sistema bólimlerin tásir etpeytuǵın bolıwı múmkin.
3. Skalalash múmkinshiligi: Mikro-servisler skalalashni ańsatlashtiradi. Sistemanıń qarıydarlarǵa qosılıwı menen, tek ǵana zárúrli mikro-servislerdi skalalash múmkin boladı, basqa bólimlerdi ózgertirmaslik múmkin.
4. Sistemanıń bazarǵa shıǵıw tezligi: Mikro-servis arxitekturası sistemanıń bazarǵa shıǵıw tezligin asıradı. Mikro-servisler óziniń ózgertiwlerin hám islep shıǵarıw processlerin óz ishine alǵanlıǵı ushın, jańalanishlarni tez hám ańsatlıq penen ámelge asırıw múmkin.
Bunnan tısqarı, mikro-servis arxitekturası sistemanı qurıw hám basqarıw processlerin quramalılashtirishi múmkin bolǵan qıyınshılıqlarǵa ıyelewi múmkin. Bul ádet arxitekturanı tańlawdan aldın, sistemanıń qásiyetleri, itimallar hám qurılıs talapları baqlaw kerek.
|
| |
