9-bosqich. Talabalarga tarqatilgan o‘quv materialining
ular tomonidan qay
darajada o‘zlashtirilganligini aniqlash maqsadida o‘qituvchi talabalarning nazorat
savollariga bergan javoblarini reyting ballari orqali baholashini tushuntiradi, masalan,
savollarga berilgan javoblar- agar to‘liq javob bo‘lsa - 3 ball, qo‘shimcha qilinsa - 2
ball, o‘tirgan joydan luqma tashlansa - 1 ball, javob berilmasa - 0 ball qo‘yilishi
belgilanadi.
Baho sistemasida - to‘liq javob uchun 5 baho, qo‘shimcha uchun 4 baho, luqma
tashlansa 3 baho, javob bermasa 2 baho qo‘yishni belgilash mumkin.
Guruh a’zolarining javoblarini yuqorida ko‘rsatilgan tartibda baholash, ballarni
qo‘yib borish, umumlashtirish uchun har bir guruh o‘ziga guruh qatnashchilaridan
birini “hisobchi” etib tayinlashi mumkin (“hisobchi” ham davrada bo‘layotgan savol-
javoblar muloqotida ishtirok etadi).
10-bosqich. O‘qituvchi tarqatma materiallar asosida tuzilgan savollar (5-6 ta)
bilan talabalarga murojaat qiladi (savollar iloji boricha
hamma matnlarga tegishli
bo‘lgani ma’qul, shuningdek, o‘qituvchi o‘quv xonasidagi barcha talabalarni javob
berish uchun qamrab olishga harakat qiladi).
Savollardan namunalar:
1. Kompleks son deb nimaga aytiladi?
2. Kompleks sonning algebraik shakli qanday bo`ladi?
3. Kompleks sonlarning yiђindisi, ayirmasi, ko`paytmasi va bo`linmasi qanday
topiladi?
4. Kompleks sonlarning trigonometrik ko`rinishi qanday?
5. Muavr formulasi nimadan iborat?
6. Eyler formulasi qanday?
7. Algebraning asosiy teoremasi nimadan iborat?
8. Kardano formulasi qanday?
9. Yuqori darajali tenglamalarni yechishning qanday usullarini bilasiz?
Belgilangan savollarga javob berish tugagach, o‘qituvchi doskaga guruhlar
tomonidan to‘plangan ballarni yozadi va mashg‘ulotning keyingi bosqichiga o‘tadi.
11-bosqich. O‘qituvchi har bir guruhni o‘z yozma materiallarining mazmunidan
kelib chiqqan holda bittadan savol tayyorlashlari kerakligini
aytadi va guruhlarga
savol tuzishlari uchun 5 - 7 daqiqa vaqt ajratadi.
12-bosqich. Guruhlar bir-birlariga savollar beradilar, guruhlardagi “hisobchilar”
esa guruh a’zolarining javoblarini yuqorida belgilangan tartibda baholab boradilar.
Javoblar to‘g‘ri bo‘lsa, savol bergan guruh javobni to‘ldirmaydi.
13-bosqich. O‘qituvchi guruh a’zolari to‘plagan ballarni yana bir marta doskaga
yozadi va to‘plangan ballar (baholar)ning umumiy qiymatini aniqlaydi. To‘plangan
ballar (baholar)ning umumiy qiymati barcha guruh a’zolariga teng bo‘linadi
(kelishganlik asosida).
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
December 2021 / Volume 2 Issue 12
www.openscience.uz
434
Izoh: agar to‘plangan ballarni guruh a’zolariga teng bo‘lishda talabalar
tomonidan norozilik bo‘lsa, ya’ni ba’zi guruh a’zolari guruhning faoliyatida faol
ishtirok etib, umumiy jamoaviy faoliyatda passiv bo‘lgan bo‘lishsa, yoki umuman
ishtirok etmagan, qiziqmagan bo‘lishsa, bunday holatda vaziyatni yechishni guruh
a’zolariga yuklatiladi. Guruhning yechimi to‘g‘ri
hisoblanadi, yoki o‘qituvchi o‘z
fikrini bildirishi mumkin, chunki u dars jarayonida talabalarning javoblari, faol yoki
passivliklarini kuzatib boradi.
Umuman olganda, agar talaba faollik ko‘rsatmagan, yoki savol - javoblarda
ishtirok etmagan bo‘lsa ham uning shu dars jarayonida biron narsani eslab qolib
o‘zlashtirganini hisobga olgan holda unga eng kichik ball berilishi mumkin. Bu
talabani keyinchalik shu shakldagi darslarda faolroq bo‘lishga undaydi. Yuqoridagi
kabi vaziyat vujudga kelsa uning yechimini har bir o‘qituvchi sharoitga qarab o‘zi hal
etishi yoki guruh, jamoaga tashlashi mumkin.
Ba’zida guruhning “hisobchilari” ballarni qo‘yishda noaniqlik yoki qo‘shib
yozishlari mumkin, natijada, ba’zi guruhlarning umumiy to‘plangan
ballari boshqa
guruhlarnikidan juda kam farq qilishi mumkin. Talabalarning haqqoniy
baholanishlari ularning tanlangan “hisobchi”lariga bog‘liq ekanligini o‘qituvchi
oldindan eslatib o‘tadi. Agar umumiy to‘plangan ballarni guruh a’zolariga
taqsimlaganda shu mashg‘ulot uchun belgilangan maksimal balldan ortib ketgan
bo‘lsa, u holda shu mashg‘ulot uchun kerakli ballni olib qolib, ortiqchasini keyingi
mashg‘ulotlarga yoki yakuniy nazoratga o‘tkazish mumkin.
14-bosqich. Har bir talabaga ballar qo‘yilgach o‘qituvchi mashg‘ulotga
yakun
yasaydi.
Talabalarning faoliyatiga baho beradi, berilgan javoblarga o‘z fikrini bildiradi va
quyidagi savollar bilan ularga murojaat qiladi:
- bugungi mashg‘ulotdan nimalarni bilib oldingiz?
- nimalarga o‘rgandingiz?
- nimalar siz uchun yangilik bo‘ldi?
- yana nimalarni bilishni istar edingiz?
15-bosqich. O‘qituvchi talabalarning javoblarini diqqat bilan tinglab ularga
minnatdorchilik bildiradi va mashg‘ulotni yakunlaydi.
Mazkur texnologiya bir mashg‘ulot davomida o‘quv materialini chuqur va yaxlit
holatda o‘rganish, ijodiy tushunib yetish, erkin egallashga yo‘naltirilgan.
Maqolada keltirilgan texnologiya yordamida darslarni samarali tashkil qilish
mumkin [1-30]. O‘quv mashg‘uloti davomida o‘quvchilarning qiziqishlarini orttirish
maqsadida turli zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanish tavsiya etiladi.
Zamonaviyo ta’lim texnologiyalaridan foydalanish o‘quvchilarning nafaqat fanga
bo‘lgan qiziqishlarini oshiradib balki ularning chuqur bilim va ko‘nikmalarga ega
bo‘lishlariga xizmat qiladi.
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
December 2021 / Volume 2 Issue 12
www.openscience.uz
435
