Port tushunchasi.
Port, tarmoqprotokollaridaaloqaniyo'lbilanidentifikatsiyaqiluvchiraqamlardaniborattashqiinterfeyssifatidafoydalaniladi. Tarmoqdagiharbirqurilmada (masalan, kompyuter, server yokirouterda) birnechtaportlarmavjudbo'lishimumkin. Har birportningraqamimavjudvaqtinchalikjoylashgantashqiulanishningaloqasiniyo'lbilanidentifikatsiyaqiladi.
Portlar, tarmoqustidama'lumotlaralmashishvaaloqaqurishuchunaloqadorprotokollarnita'minlaydi. Masalan, 80-raqamli port HTTP protokolining, 443-raqamli port HTTPS protokoliningva 25-raqamli port SMTP protokoliningishlabchiqarilishiuchunishlatiladi.
Port skanerlar, tarmoqdagiportlarnianiqlashvaulargamurojaatqilishningavtomatlashtirilganvositasihisoblanadi. Ularningasosiymaqsadi tarmoqdagiportlarnitekshirib, tarmoqdagiochiqvaxavfliportlarnianiqlashvaulargamurojaatqilishimkoniyatinita'minlashdir.
Port skanerlariningbirnechtaturliturlarimavjud:
1. TCP skanerlar: TCP protokoliniqo'llaydiganportlarnitekshirishdafoydalaniladi. Skaner, tarmoqdagibarchaportlarniyo'qotishga harakat qiladivaportningochiqliginitekshiradi.
2. UDP skanerlar: UDP protokoliniqo'llaydiganportlarnitekshirishuchunfoydalaniladi. UDP skanerlaridatarmoqdagiportlarga UDP paketlarniyuborib, javobningkelibchiqqanliginitekshirishvaportningochiqliginianiqlashimkoniyatimavjud.
3. SYN/ACK skanerlar: SYN/ACK paketlariorqalitarmoqdagiportlarnitekshirishdafoydalaniladi. Skaner, portga SYN paketiniyuboradivajavobsifatida SYN/ACK paketikelishinikutadi. Agar SYN/ACK paketiqabulqilinganbo'lsa, port ochiqligianiqlanadi.
Soket (inglizcha socket - ulagich) - jarayonlaro'rtasidama'lumotlaralmashinuvinita'minlashuchundasturiyinterfeysningnomi. Bundayalmashinuvdagijarayonlarbirkompyuterda ham, bir-birigafaqattarmoqorqaliulanganturlikompyuterlarda ham bajarilishimumkin. Soket - buulanishningoxirginuqtasiniifodalovchimavhumob'ekt.
Mijozva server soketlario'rtasidafarqqilishkerak. Mijozsoketlarinitaxminantelefontarmog'iningso'nggiqurilmalaribilan, server soketlariniesakommutatorlarbilansolishtirishmumkin. Mijozilovasi (masalan, brauzer) faqatmijozsoketlaridanfoydalanadi, server ilovasiesa (masalan, brauzerso‘rovyuboradiganveb-server) mijozva server soketlaridanfoydalanadi.
Soketinterfeysibirinchimarta BSD Unix da paydobo'ldi. Soketdasturlashinterfeysi POSIX.1 standartidatasvirlanganva u yokibudarajadabarchazamonaviyoperatsiontizimlartomonidanqo'llab-quvvatlanadi.
Sokettamoyillari
TCP/IP protokolistekidanfoydalanganholdamashinalaro'rtasidaaloqao'rnatishuchunmanzillarvaportlarishlatiladi. Manzil IPv4 uchun 32 bitli, IPv6 uchun 128 bitlituzilishdir. Port raqami 0 dan 65535 gacha (TCP protokoliuchun) oralig'idagibutunsondir.
Bu juftlikrozetkani (manzil vaportgamoskeladigan "rozetka") belgilaydi.
Almashtirishjarayonida, qoidatariqasida, ikkitarozetkadanfoydalaniladi - jo'natuvchirozetkasivaqabulqiluvchirozetkasi. Masalan, HTTP portidagiservergakirishdarozetkaquyidagichako'rinadi: 194.106.118.30:80 vajavobmmm.nnn.ppp.qqq:xxxxxmanziligakeladi.
Har birjarayon "tinglash" soketini (server soketi) yaratishivauniba'zioperatsiontizimportigaulashimumkin (UNIXdaimtiyozsizjarayonlar 1024 dan kichikroqportlardanfoydalanaolmaydi).
Tinglashjarayoniodatdauyqurejimidabo'ladi, ya'ni u yangiulanishkelgandauyg'onadi. Shu bilanbirga, hozirgivaqtdaulanishlarmavjudliginitekshirish, operatsiyauchunvaqtnibelgilashvah.k.
Har birrozetkao'zmanziligaega. UNIX operatsiontizimlariko'pturdagimanzillarniqo'llab-quvvatlashimumkin, ammo talab qilinadiganlari INET manziliva UNIX manzilidir. Agar sizrozetkani UNIX manziligabog'lasangiz, ko'rsatilganyo'lbo'ylabmaxsusfayl (soketfayli) yaratiladi, u orqaliharqandaymahalliyjarayonlarundano'qish/yozishorqalibog'lanishimumkin (Unix domensoketigaqarang). INET tipidagirozetkalargatarmoqdankirishmumkinvaularajratilgan port raqamini talab qiladi.
Odatdamijoztinglovchigaaniq "ulanadi", shundanso'ngharqandayo'qishyokiyozishfayldeskriptoriorqali u va server o'rtasidama'lumotlarniuzatadi.
|
