Tarmoqdagi ma'lumotlarning uzatilish yo'lini ulardagi o'lchovlar sifatida tanlashda quyidagi parametrlardan foydalanish mumkin:
yo'l uzunligi (ma'lumot olish uchun bo'limlar soni);
ishonchlilik;
kechikish;
tarmoqli kengligi;
yuklash;
trafikni uzatish narxi va boshqalar.
BSS uchun juda ko'p marshrutlash protokollari mavjud, ular turli sabablarga ko'ra tasniflanishi mumkin. Ishlatiladigan tarmoq rejimiga qarab, tugunlardan ma'lumotlarni uzatish zarurligiga olib keladi, barcha marshrutlash protokollari proaktiv (barcha yo'llar kerak bo'lgunga qadar oldindan belgilanadi), reaktiv (talablar bo'yicha aniqlanadi) va gibrid (birinchi ikkita kombinatsiya).
Barcha marshrutlash protokollarini ikki turga bo'lish mumkin: ba'zilarida ulanishning tashabbuskori ma'lumot manbai, boshqalarida esa qabul qiluvchi. Tugun turlariga qarab BSS marshrutlash protokollarining tasnifi yuqoridagi rasmda ko’rsatilgan.
MAC sathi simsiz lokal tarmoqlarda, simli lokal tarmoqlardagiga nisbatan ko’proq vazifalarni bajaradi. Bu vazifalar tarkibiga quyidagilar kiradi:
MAC sathi simsiz lokal tarmoqlarda, simli lokal tarmoqlardagiga nisbatan ko’proq vazifalarni bajaradi. Bu vazifalar tarkibiga quyidagilar kiradi:
1.Birgalikda foydalaniladigan muhitga ulanish.
2.Bir nechta bazaviy (asosiy) stansiyalar mavjud bo„lganda, foydalanuvchilarni ko’chib yura olishini ta‟minlash.
3.Simli lokal tarmoqlardagi kabi xavfsizlikni ta’minlash.
Bir nechta kommutatorlar asosida MAC-adreslarni guruhlab virtual tarmoq hosil qilinadigan bo’lsa, kommutatorlarni o’zaro bir nechta portlar orqali birlashtirmasa ham bo’ladi. Negaki MAC-adresning o’zi, tegishli virtual tarmoq uchun belgi vazifasini o’tay oladi.
Bir nechta kommutatorlar yordamida portlarni guruhlash asosida virtual tarmoqlar qurish.
MAC-adres 16-sistemasida ifodalangan 12 xonali raqamlar ko’rinishida yoziladi. Masalan: 12-B7-01-56-BA-F5; 00-1B-77-7E-DE-75. MAC-adres ikkilik sistemasida yozilganda esa, 6 bayt (48 bit) uzunlikka ega bo’ladi.
MAC-adres 16-sistemasida ifodalangan 12 xonali raqamlar ko’rinishida yoziladi. Masalan: 12-B7-01-56-BA-F5; 00-1B-77-7E-DE-75. MAC-adres ikkilik sistemasida yozilganda esa, 6 bayt (48 bit) uzunlikka ega bo’ladi.
Masalan:
0 0 - 1 B - 7 7 - 7 E - D E - 7 5
0000 0000 - 0001 1011 - 0111 0111 - 0111 1110 - 1101 1110 - 0111 0101
Xulosa
Sensor tarmoqlari, muhim sensor ma'lumotlarini to'plab, analiz qilish va uni kerakli joyga jo'natish uchun ishlatiladigan tarmoqlardir. Bu tarmoqlar, bevosita internetga ulanmaydigan katta, yarmi moslashtirilgan yoki mesh tarmoqlari ko'rinishidagi tarmoqlardir.
Ma'lumotlarni sensor tarmoqlarida uzatish uchun, bir nechta ma'lumot yuborish protokollari ishlatiladi, masalan, ZigBee, Z-Wave, Bluetooth, Wi-Fi, LoRa, Sigfox va boshqalar. Bu protokollar, qo'llanilgan tarmoq usuli va xavfsizlik xususiyatlariga qarab tanlanadi.
Har bir sensorning bir nechta ma'lumot to'plama va yuborish joylari bo'lishi mumkin. Har bir joy, o'zining manziliga ega bo'lgan unikal MAC-mansabdor adresiga ega bo'ladi. Shunday qilib, ma'lumotlar yuborilish joyi va qabul qilinish joyi o'rtasida bunday unikal manzil tashlanadi.
Sensor tarmoqlariga qo'yilgan asosiy talablarga qarab, ular avtonom va batareyaga qo'yilgan bo'lishi kerak, shuning uchun, zaruriy energetik ta'minot tizimi ham bor. Axborot xavfsizligi ham muhim mavzu hisoblanadi, chunki sensor tarmoqlari yuqori miqdorda maxfiy va shaxsiy ma'lumotlarni uzatishini talab qilishi mumkin.
Mavjud muammolarning biri esa, sensor tarmoqlari ko'p sonli sensorlardan iborat bo'lishi sababli, tarmoqda sodda to'plangan ma'lumotlarning tahlili va aniq o'tkazilishi muammolarini hal qilishni talab qilishi mumkin.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Qosimov S.S “Axborot texnologiyalari” texnik oliy o’quv yurtlari uchun uslubiy qo’lanma. Toshkent.: “Aloqachi” 2006
2. Aripov M., Begalov B, Begimqulov U, Mamarajabov M. Axborot texnologiyalari. Axborot texnologiyalari. O ʻquv qoʻllanma. T. 2009 y.
3. Aripov М., M.Fayziyeva, S.Dottayev. Web texnologiyalar. Oʻquv qoʻllanma. Т.; “Faylasuflar jamiyati”. 2013
4. Zayniddinov X., Oʻrinboеv S, Bеlеtskiy A. Kompyutеr tarmoqlari chuqurlashtirilgan kursi. Oʻquv qoʻllanma. Toshkеnt: Sharq, 2007.
5. Internet ma’lumotlari.
www.forum.uz , www.evo.uz , google.co.uz , www.tuit.uz saytlari.
http://hozir.org
|
