Ekstremizmga qarshi kurashda qonunning maqsadi, toplumda barqarorlik, amaniylik, huquq egaligini ta'minlash va insonlarning hayotini himoya qilishdir. Qonun va qonun to'g'risida amal qilish davlat va jamiyat hayotining tuzilish va barqarorligini ta'minlayadigan asosiy vosita hisoblanadi.
Qonunlar, bir qator amalda extremism va ekstremist faoliyatga qarshi qadam olishda va shuningdek, ekstremist tashviqotlarni qanoatlantirishda o'rtacha standartlar va qonunchilik prinsiplari asosida tartibga soladi. Ekstremizm va extremistik faoliyatlar, umumiy insonparvarlikka qarshi kurashda va faqatgina jismoniy qattiqliklarga qarshi kurashda emas, balki ma'naviy va intellektual yo'l bilan ham qat'iylik bilan ta'kidlanadi.
|
Ekstremizmga qarshi kurashning asosiy prinsiplari, toplumda barqarorlik, amaniylik va huquq egaligini ta'minlash maqsadiga yo'l qo'yadigan birlashgan amalga oshirish va strategiyalardir. Bu prinsiplar asosida ekstremizm va ekstremist faoliyatga qarshi kurash davlat va jamiyat organlarining faoliyatini tartibga soluvchi mehanizmlar va yo'nalishlar bilan bir qatorda hamkorlikni ta'minlashni o'z ichiga oladi. Quyidagi asosiy prinsiplar ekstremizmga qarshi kurashda muhim ahamiyatga ega bo'lib, ularga amal qilinadi:
1. Huquq egaligiga rioya qilish: Ekstremizmga qarshi kurashning asosiy prinsiplaridan biri, inson huquqlarini va adolatni himoya qilish va insonparvarlik asosida kurash olib borishdir. Bu, ekstremist tashviqotlar va faoliyatlar uchun qonunchiliklar va amalga oshirish mehanizmlarini ma'naviy va huquqiy baza asosida yaratish, insonlarning huquqlarini ta'minlash va qo'riqchi faoliyatdan nazar oniga olishni ta'minlaydi.
2. Ta'lim va ma'lumot: Ekstremizmga qarshi kurashda ta'lim va ma'lumot olish va tarbiyalash muhim ahamiyatga ega bo'lib, ekstremist tashviqotlar va faoliyatlar bilan kurashishga tayyorgarlikni oshiradi. Kamolotlar va o'qituvchilar orqali o'quvchilar va jamiyat a'zolariga ekstremizmning yo'li bilan taniqlik, ekstremist va hayajonlik tashviqotlarini tushunish, ularga qarshi kurashuvchi hamkorlikning o'rgatilishi va oshirilishi lozim.
|
Ekstremizga qarshi kurashish sohasida davlat siyosatining asosiy yo‘nalishlari o'zgaruvchan bo'lishi mumkin, chunki bu yo'nalishlar qarshilik yuzaga kelgan ekstremist guruhlar va faoliyat turlariga va jamiyatning o'zgarishi bilan bog'liq o'zgarishlarga javob beradi. Shuning uchun, har bir mamlakatning ekstremizmga qarshi kurashish strategiyasi o'ziga xos bo'ladi. Ammo, umumiy tarzda davlat siyosatining ekstremizmga qarshi kurashish sohasida asosiy yo'nalishlari quyidagilardan iborat bo'lishi mumkin:
1. O'qitish va tarbiya: O'quvchilar va jamiyat a'zolariga ekstremizmning yo'li bilan taniqlik va uning tahdidlarini tushunish, ekstremist va hayajonlik tashviqotlarni oldini olish, tarbiyalash va ma'lumot olishning o'rniga o'rganish va xavfsizlik xizmatlarini ta'minlash. Tarbiyalash jarayonida milliy va diniy xalqaro qiymatlar, huquq egaligini va adolatni muhofaza qilish, tashkiliy va madaniy insonparvarlik prinsiplari keltirilishi zarur.
2. Xavfsizlik va intizom: Hayotiy ob'ektlar, muassasalar, tashkilotlar, jamiyatning istiqboli, axborot vositalari va transport vositalari kabi katta tarkibiy qismlarni himoya qilish. Xavfsizlik xizmatlari va ko'polchilik organlari orqali monitoring, analiz va intizomli rejalar bilan ekstremist tashviqotlar va faoliyat turlariga qarshi kurash olib borish. Shuningdek, xavfsizlik tashkilotlarining qo'shimcha resurslarni va imkoniyatlarni yaxshilash ham muhimdir.
|
Ekstremizmning oldini olishga doir chora-tadbirlar davlatlar, jamiyat tashkilotlari va fuqarolar o'rtasida bir qator tegishli kurashlar va strategiyalar bilan amalga oshirilishi lozim. Quyidagi chora-tadbirlar ekstremizmning oldini olish uchun qo'llaniladigan usullardan ba'zilaridir:
1. Tarbiyalash va ma'lumot: O'quvchilarga, jamiyat a'zolariga va xalqqa, ekstremizm va ekstremist faoliyatlar haqida to'liq va yuqori darajada ma'lumot berish, jamiyatga, davlat organlariga, axborot vositalariga, oliy o'quv yurtlariga va uning o'quvchilariga milliy va diniy manfaatlar, madaniy qadriyatlar va insonparvarlik prinsiplari o'rgatilishi muhimdir.
2. Ta'lim va ishga kirish imkoniyatlarini yaratish: Iqtisodiy taraqqiyot va ishga kirish imkoniyatlarini rivojlantirish, ish o'rinlari yaratish va unga kirish imkoniyatlarini oshirish ekstremizmning oldini olishda katta rol o'ynaydi. Ishsizlik va ko'p yoshli fuqarolarni ishga kirishga tez-tez taqib qilish hamda ularning iqtisodiy rivojlanishiga yordam berish muhimdir.
3. Diniy va madaniy mehribonlik: Diniy va madaniy mehribonlik atmosferasini yaratish, jamiyat a'zolari orasida birlashish va hamkorlikni rag'batlantirish, tolerantlik va muloqotdan foydalanish hamda muxlislik va madaniy amaliyotlarga foydalanish ekstremizmning yayg'inligini kamaytirishga yordam beradi.
|
Jismoniy shaxslarning ekstremistik faoliyatni amalga oshirirganlik uchun javobgarlik asosan shaxslarning o'z o'qishlari, maqsadlari va faoliyatlarini boshqarishda yo'qotish, huquq bilan ta'minlashda qotirish va qonunni buzish va jamiyatga zarar yetkazish bilan bog'liqdir. Jismoniy shaxslar ekstremistik faoliyatni amalga oshirganligi sababli ularning javobgarligi quyidagi ko'rsatmalar asosida belgilanishi mumkin:
1. O'z o'qishlari va maqsadlari: Jismoniy shaxslarning ekstremistik faoliyatni amalga oshirganlikda javobgarligi, ularning o'z o'qishlari, maqsadlari va ishga kirish bo'ylab jismoniy faoliyatlarini qayta ko'rib chiqishdan o'tadi. Shaxslar faqat o'zining maqsadlarini amalga oshirishga urinishlari va ekstremistik tashviqotlar va faoliyatlar bilan bog'liq sharoitlarda qanday faoliyat olib borish kerakligini tushunishlari lozim.
2. Huquq bilan ta'minlash: Jismoniy shaxslarning ekstremistik faoliyatni amalga oshirganligi sababli ularning huquqlarini ta'minlashda davlat, jamiyat va ijtimoiy tashkilotlar javobgarlikga ega bo'lishi kerak. Jismoniy shaxslar huquqlarini ta'minlash, huquqiy himoya va adolatni ta'minlash uchun qo'shimcha resurslar va imkoniyatlar bilan ta'minlanishi lozim.
|
O'zbekiston Respublikasining ekstremizmga qarshi kurashish sohasidagi xalqaro hamkorligi, O'zbekistonning ekstremizm va hayajonlikga qarshi kurash bo'yicha davlatlararo va xalqaro tashkilotlar bilan birgalikda olib borilayotgan kurashni anglatadi. O'zbekiston Respublikasi hukumatining ekstremizmga qarshi kurash bo'yicha xalqaro hamkorliklarining asosiy maqsadi, insonparvarlik va huquq egaligini ta'minlash, amaniylik va stabillikni saqlash, ekstremizm va ekstremist faoliyatlar bilan kurashish va jamiyatda barqarorlikni ta'minlashdir.
Xalqaro hamkorliklar O'zbekiston Respublikasiga ekstremizmga qarshi kurashda yordam berishda quyidagi yollardan biri yoki bir nechisi orqali amalga oshirilishi mumkin:
1. Jismoniy va ma'lumot almashish: O'zbekiston, xalqaro tashkilotlar bilan ekstremizmga qarshi kurash sohasida jismoniy va ma'lumot almashishni olib boradi. Bu kurashda O'zbekistonning ekstremizmga qarshi kurashda kutiladigan yutuqlari va muammo vaqtlari yordamida o'zaro tajriba almashish va ma'lumot almashish hamda yuqori darajali tajribaga ega mamlakatlar bilan hamkorlik kengayadi.
2. Tashqi siyosat va diplomatiya: O'zbekiston, ekstremizmga qarshi kurash sohasida xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlikni tashqi siyosat va diplomatiya yo'nalishlariga yondiradi. Bu hamkorliklar ramzlarga, maqbul hisoblanganlik va ekstremizmga qarshi kurash bo'yicha hamkorlik va jismoniy tashabbuslar ko'rsatish, o'zaro ta'lim va ma'lumot almashish, jamiyatning ekstremizmga qarshi kurashga rivojlanishiga yo'l qo'yish bilan bog'liqdir.
|
