• 2.4.Механик ишлов беришда умумий вақтни хисоблаш.
  • Опер. Ўтиш t, мм
  • 4. ТЕХНОЛОГИК ҚИСМ.
  • 4.2.Автоматик линияларни ҳисоблаш ва оптимал вариантини танлаш.
  • 005 –Фрезалаш ва марказлаш операцияси. Т а =0,095 мин. 010 – Токарлик операцияси. Т а =3,107 мин. 015 - Токарлик операцияси.
  • 020 – Вертикал фрезалаш операцияси. Т a =1,5 мин. 025 – Тиш фрезалаш операцияси. Т a =0,9 мин. 030 – Жилвирлаш операцияси.
  • 4.3.Автоматик линия объектлари.
  • Курс loyixasi бажарди: 37-20 m va r гурух талабаси рахбар: кафедра мудири: Фарғона-2024 Ўзбекистон республикаси олий таълим, фан ва инноватсийалар вазирлиги




    Download 0,92 Mb.
    bet4/6
    Sana14.05.2024
    Hajmi0,92 Mb.
    #231267
    1   2   3   4   5   6
    Bog'liq
    KURS KRIL

    Вертикал фрезалаш
    Б юзадаги шпонка ариқчаси очилсин.

    А ва А1

    В ва С

    Вертикал фрезалаш дастгохи
    6Т13

    025

    1


    Тиш фрезалаш
    Г юзадаги тишлар очилсин.

    Г


    С


    Тиш фрезалаш дастгохи 5Н725М

    030

    1

    Доиравий жилвирлаш
    В ва С юзалар жилвирлансин.

    В ва С


    Марказий тешик



    Доиравий жилвирлаш дастгохи
    3151

    2.4.Механик ишлов беришда умумий вақтни хисоблаш.





    Опер.

    Ўтиш

    t,
    мм


    s,
    мм/айл


    n,
    айл/дақ


    V,
    м/дақ


    Та,
    дақ


    Та,
    дақ


    005

    1

    2

    0,3

    630

    62,8

    0,07

    0,095

    2

    1

    0,3

    315

    15,7

    0,025

    010

    1

    2

    0,25

    1000

    133,45

    0,94

    3,107

    2

    3

    0,25

    1000

    119,32

    0,68

    3

    3

    0,25

    1000

    106,76

    0,3

    4

    1

    0,25

    1000

    100,48

    0,3

    5

    1

    0,25

    1000

    109,9

    0,4

    6

    1

    0,25

    1000

    125,6

    0,28

    7

    1

    0,25

    750

    94,2

    0,026

    8

    1

    0,25

    1000

    82,4

    0,021

    9

    1

    0,25

    1000

    100,48

    0,016

    015

    1

    2

    0,25

    1000

    125,6

    0,164

    1,113

    2

    3

    0,25

    1000

    116,18

    0,14

    3

    3

    0,25

    630

    126,6

    0,29

    4

    1

    0,25

    630

    122,2

    0,29

    5

    1

    0,25

    750

    82,4

    0,187

    6

    1

    0,25

    750

    82,4

    0,021

    7

    1

    0,25

    750

    82,4

    0,021

    020

    1

    2,5

    0,026

    1500

    47,1

    1,5

    1,5

    025

    1

    3,7

    0,3

    1250

    177,7

    0,9

    0,9

    030

    1

    0,005

    18,9

    370

    35

    0,25

    0,25

    4. ТЕХНОЛОГИК ҚИСМ.


    4.1.Автоматик линиялар.

    Автоматик линия – бу буюмларни ташиш, тақсимлаш ва уларнинг оқимиини бирлаштириш, йўналишини ўзгартириш, чиқиндиларни чиқариб ташлаш учун мўлжалланган автоматик механизм ва қурилмлар билан бирлаширилган технологик кетма-кетликда жойлаштирилган автомат машиналар системасидир.


    Автоматик линиялар кўпинча бир хил типдаги деталларни кўп миқдорда ишлашга мўлжалланган. Автоматик линиялара, одатда, заготовкага ишлов бериш технологик жараёнига мос равишда кетма-кет ўрнатилган ва ягона транспорт системаси билан боғланади. Теҳнологик жараённинг айрим босқичларида бир ҳил вазифани бажарувчи дастгоҳлар параллел ўрнатилиши мумкин. У ёки бу операция бажарилаётганда заготовка ишлов бериш вақтида фарқ бўлиб қоладиган ҳолларда кутиш зоналари ва заҳира тўплаш учун резерв хоналари кўзда тутилган. Бу ҳолда одамнинг вазифачи жиҳозларнинг ишлашини кузатиб туриш, бошқариш ва созлашдан иборат бўлади.
    Ишлаб чиқариш масштабларига ва технологик жараённинг характерига қараб автоматик линияларнинг тузулма схемалари ҳар хил кўринишга эга бўлади: автоматик дастгоҳлар; тақсимлаш механизмлари.
    Ишлаб чиқариш жараёнларини автоматлаштириш йўналишларидан бири деталларга автомат линияларда ишлов бериш хисобланади.
    Деталларга автоматик линияларда ишлов бериш технологияларини тузишда шу линияда ишлатиладиган асосий дастгохлар (автоматлар, ярим автоматлар) заготовкаларни юклаш-ташиш қурилмалалари, қириндиларни йиғиштириб олиш механизмлари ва бошқаларни тўғри танлаш мухим ахамиятга эга. Бундан ташқари деталларни ўлчамлари ва бошқа параметрларни назорат қилиш тизимларини ташкил этиш мухим ахамиятга эга.

    1-расм. Дастгоҳ конвейрли автоматик линия қисми.
    1-ташгич; 2-заготовка; 3-роликли конвейр; 4-узгич; 5-юклаш позицияси; 6-бурилувчи метал стержен; 7-10-қисқич; 12-13 – дастгоҳ.
    Демак, ишлаб чиқарилаётган технологияларда деталга тўлиқ автомат равишда ишлов бериш ва назорат қилинишни таъминлаш зарур. Шунингдек деталга ишлов беришда операция ва ўтишларни диференциялаш ва концентрациялаш усулларидан фойдаланиш даркор.
    4.2.Автоматик линияларни ҳисоблаш ва оптимал вариантини танлаш.

    Ишлаб чиқариш жараёнларини автоматлаштиришда қўлланилаётган АЛлар турли хил қўринишларга эга бўлиб, хатто бирор бир деталга ишлов беришни хар хил вариантларлардаги АЛ ларда бажариш мумкин. Бу вариантлар ўзининг унумдорлиги, ишончлилиги, бахоси ва ишлаб чиқарилган махсулотни таннархини хар-хиллиги билан ажралиб туради. АЛларни асосий кўрсаткичларидан бири унинг иш унумдорлигидир. Шунинг учун хар хил вариантларни таққослаш учун зарур бўлган АЛ ларни иш унумдорлигини аниқлайдиган формулаларни келтирамиз.


    1. Оддий тузилишга эга булган қатъий алоқа асосида боғланган асосий вақтлари тенг диференциацияланган (бўлинган) АЛни кутилаётган иш унумдорлиги қуйидаги формула билан аниқланади.
    (1)
    бу ерда: tа–тенг диференциацияланган позициялардаги асосий вақтлар; tc – cалт юришлар учун сарфланган вақт; с1-битта технологик комплектдаги асбоблар бўйича йўқотишлар; tе- дастгохлар бўйича даврдан ташқари йўқотилган вақт; qmin- минимал позициялар сони.
    Бунда хар бир параметр кўп омилли бўлиб, тахлил вақтида хаммасини хисобга олишга тўғри келади.
    Масалан, кесиш маромини ошириш, бир томондан асосий вақт (tа) (базан салт юриш вақтини (tc)) озайишига олиб келса, иккинчи томондан асбоблар турғунлигини камайтириб асбоблар бўйича йўқотилган вақт (tc) ни кўпайишига олиб келади.
    2. Катъий алоқадаги АЛларда ташиш қурилмаси позициядан-позицияга (дастгохдан-дастгохга) битта қадамга хамма позицияларда баробарига ўтиши муносабати билан ишлов вақти энг узоқ давом этадиган позициядаги ишлов вақти (tamax) билан чегараланади.
    У холда асосий вақтлар тенг диференцацияланмаган қатъий алоқа асосида боғланган автомат линияни иш унумдорлигини қуйидагича аниқланади.
    (2)
    3. Автомат линияларини тўплағичлар билан бўлимларга бўлиш маълум даражада линия иш унумдорлигига таъсир этади. Бунда алохида дастгох ёки жихозларни ишдан чиқиши бутун линияга таъсир этмайди. Масалан, АЛ учта бўлимга бўлинса, иккинчи бўлимдаги бирор дастгохни ишдан чиқиши фақат шу бўлим иш унумдорлигига таъсир этади, чунки бўлимда дастгохлар қаътий алоқа асосида боғланган. Бу холда биринчи бўлимда ишлов давом этади (ишлов берилган деталлар тўплагичда тўпланаверади). Учинчи бўлимда деталга ишлов бериш тўплагичлар хисобига давом этаверади. Шуни хисобига циклдан ташқари йўқотишларни қисқаришга эришилади. Асосий вақти тенг диференцацияланмаган бўлимларга бўлинган АЛ иш унумдорлиги:
    (3)
    бу ерда: n6- бўлимлар сони; w-ишлаётган бўлимларда тўплагичларни тўлиб кетиши ёки бўшаб қолишини хисобга олувчи коэффицент.
    4. Агар лойихаланаётган АЛнинг талаб этилган унумдорлигига операцияларни диференцациялаш хисобига хам таъмин этилмаса, линияни иккитаси баробарига қуйилади. У холда Р оқимга эга бўлган АЛ хосил булиб унинг унумдорлиги:
    (4)
    Юқоридаги формулалардаги айрим элементларни адабиётларда келтирилган маълумотлар асосида қуйидагича олиш тавсия этилади.
    tа=0,25 мин; с1=0,12 мин; tе=0,02 мин;
    шунингдек: n6- бўлимлар сони 2 та бўлса W=1.1.
    n6- бўлимлар сони 3 та бўлса W=1.15.
    n6- бўлимлар сони 4 та бўлса W=1.18.
    Мисол тариқасида юқорида келтирилган маршрут бўйича АЛ унумдорлигини аниқлаймиз ва тахлил қиламиз. АЛ дан талаб этилган унумдорлик Q=260дона/смена (15% гача ортиғи билан Q=299 дона/см).
    Линияни минимал бўлиши мумкин позициялар сони q=6
    Бунда алохида позициялар қуйидагича:
    005 –Фрезалаш ва марказлаш операцияси.
    Та=0,095 мин.
    010 – Токарлик операцияси.
    Та=3,107 мин.
    015 - Токарлик операцияси.
    Тa=1,113 мин.
    020 – Вертикал фрезалаш операцияси.
    Тa=1,5 мин.
    025 – Тиш фрезалаш операцияси.
    Тa=0,9 мин.
    030 – Жилвирлаш операцияси.
    Тa=0,25 мин.
    Бу вариант оддий вариант бўлиб, битта бўлим ва оқимдан иборат.
    График равишда бу линияни қуйидагича кўрсатиш мумкин.

    Унумдорликни аниқлаймиз.



    Бу вариантдаги унумдорлик талаб этилгандан камлиги учун (QQтал) 2- позицияни учга, 4-позицияни иккига бўламиз, у холда автоматик линия қуйидаги кўринишга келади.



    0,75

    1,036





    0,25

    0,9

    1,113

    0,095

    1,036






    0,75

    1,036


    Унумдорликни аниқлаймиз:



    Бу вариантдаги унумдорлик талаб этилгандан камлиги учун (QQтал) 2-позицияни учга, 3-позицияни иккига, 4- позицияни иккига бўламиз, у холда автоматик линия қуйидаги кўринишга келади.



    0,556

    0,5

    1,036



    0,25

    0,9

    0,095

    1,036



    1,036



    0,5

    0,556

    Унумдорликни аниқлаймиз:





    Шу каби қолган позицияларни бўлимларга бўлиб унумдорлик топилади. Топилган хар хил вариантдаги линиялар унумдорлиги талаб этилган унумдорлик билан солиштирилади.


    Бу холда унумдорлиги 288 дона/смена дан 298 дона/смена гача оралиқда бўлган линиялар талаб этилган унумдорликни таъминлайди, қолган вариантлар берилган талабга тўла жавоб бермайди.

    4.3.Автоматик линия объектлари.




    Бункерлар. Машинасозликда корхоналарида ишлаб чиқариш жараёнларини автоматлаштиришда майда заготовкаларни доналаб юклаш, уларни ҳолатини ўзгартириш учун титрама юклаш қурилмалари кенг қўлланилади. Бу қурилмалар алоҳида автомат дастгохга ёки автоматлаштирилган линияларга заготовкаларни узлуксиз етказиб беришда кенг фойдаланилади.
    Автоматик юклаш қурилмалари деталларни вақт бўйича ҳам, макон бўйича ҳам ўзи жойлайди. Бундай қурилмаларнинг ўзига хос томонлари, уларда у ёки бу типдаги бункернинг борлигидадир. Бундай қурилмалари бункерли бункерли қурилмалар дейилади.
    Сочилувчан материаллар идишсиз сақлашга мўлжалланган, юкдан ўзи бўшайдиган идиш бункер дейилади. Юкдан ўзи бўшаши учун кўпинча бункер пастки қисмнинг деворлари қия қилиб ишланади.
    Материалнинг чиқишини ростлаш учун бункернинг пастки қисмига затворлар ва таъминлагичлар қўйилган.
    Замонавий бункер юқори даражада автоматлаштирилган агрегат бўлиб, унда юкнинг ортилиши ва бўшатилишини бошқариб ҳамда бункернинг тўлиш даражасини контрол қилиб турадиган қурилмалар ва бошқа зарур элементлар бор. Бункер технологик жараённи автоматлагтириш воситаси сифатида кенг қўлланилади. Бункер сферик, цилиндрик ва консусимон шаклда бўлиб, пўлат, алюминий қотишмалари ва полимер материалларидан ишланади. Бункернинг ички юзаси силлиқ бўлиши лозим.
    Бункернинг сиғимини ошириш мақсадида қўпинча қўшимча бункер ўрнатилади. Заготовкалар аввал қўшимча бункерга йиғиб олинади, кейин заслонка (қопқоқ-клапан)ни очиб, асосий бункерга ўтказилади.
    Ориентирлаш ва деталларни қамраб ушлаш механизмлари бор бункерли юклаш қурилмалари қуйидаги турларга бўлиш мумкин:

    1. Дискли;

    2. Трубали;

    3. Титрама;

    4. Секторли.


    2-расм. Дискли юкловчи қурилманинг конструктив схемаси.


    Роботлар. Қурилмаларнинг янги класс сифатида роботлар асримизнинг 30-йилларида яратила бошланди. “Робот” термини Карель Чапекнинг пьесасидан олинган бўлиб, унда механик одамлар ҳақида ҳикоя қилинади.
    Ҳозирги пайтда роботлар заготовкалар ва тайёр деталларни қўйиш ҳамда олиш, ортиш ҳамда тушириш, йиғиш, пайвандлаш жиҳозларни ишга тушириш ва тўхтатиш каби ишларни бажаради. Автоматлаштиришнинг бу воситалари қурилмаларнинг алохида классига ажратилган бўлиб, “саноат роботлар” деб ном олган.
    Кўпгина мамлакатларда саноат роботлар ишлаб чиқаришга ихтисослаштирилган корхоналар ташкил этилган. Шубҳа йўқки, яқин йиллар ичида саноат роботлари ишлаб чиқаришнинг кўпайтирилиши уларга нисбатан ўсиб бораётган эҳтиёжни қондиришга имкон беради.
    Саноат роботлари ишлаб чиқаришнинг ихтисослашуви роботларнинг таннархи ва нархини камайтиради, бу эса саноат роботларининг жорий қилиниши ва қўлланилиши сохаларини кенгайтириш учун жуда зарурдир.
    Саноат роботлари- дастур ёрдамида бошқариладиган қурилма бўлиб, буюм тайёрлаш жараёнида ёрдамчи (детални ўрнатиш, олиш ортиш, тушириш) ва асосий (йиғиш, пайвандалаш, кавшарлаш, бўяш) технологик операцияларини инсонга ўхшаб, бироқ автоматик тарзда бажаради.
    С аноат роботларининг ҳаммасида “қўл” (манипулятор деб аталади), ишлов бериладиган нарса ёки ишлов бериш воситалирни ушалувчи ва узатувчи механизми бор.Уларга мисол қилиб:

    а) RF-202 M саноат роботи. б) RM-01 саноат роботи.


    Уч турдаги роботлар мавжуд: қатъий дастур билан ишлайдиган роботлар; одам (оператор) бошқариладиган роботлар; сунъий интеллектли роботлар.


    Роботларнинг биринчи тури аниқ бир, масалан, ёрдамчи операцияни (жихозни юклаш, детални олиш) бажариш учун қурилмага киритилган комондаларни аниқ бажаради.Агар, масалан станоккача бўлган масофа ўзгартирилса, дастурни ўзгартириш ва роботни қайта “Ўқитиш” зарур бўлади.

    3-расм. Заготовкаларни автоматик узатиш системаси.
    Роботларнинг иккинчи тури комондаларни оператордан (масалан, радиоактив моддалар билан боғлиқ бўлган операцияларни бажаришда) олади. Робот командаларни инсондан биотоклар ёрдамида олади (биохимик роботлар). Луноход биохимик роботга мисол бўла олади.
    Роболларнинг учинчи тури сунъий интеллектли роботлар ёки интеграл роботлардир, улар катта дастурлар мажмуига эга бўлган ЭҲМ билан жиҳозланади. Бу қурилмалар атроф-муҳит (темпуратура, масофа, рельеф шакл) ҳақидаги маълумотни қабул қилиб, уни қурилмадаги дастурлар мажмуига мавофиқ қайта ишлайди ва тегишли қарорга келади.


    Download 0,92 Mb.
    1   2   3   4   5   6




    Download 0,92 Mb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Курс loyixasi бажарди: 37-20 m va r гурух талабаси рахбар: кафедра мудири: Фарғона-2024 Ўзбекистон республикаси олий таълим, фан ва инноватсийалар вазирлиги

    Download 0,92 Mb.