«YoKI» elementi
mantiqiy funktsiya sifatida Z = X+YVAda
Z = X v
Y
ko’rinishlarda tasvirlanadi.
EMAS mantiqiy elementi.Bul
algebrasidaqo’shuvvako’paytirishoperatsiyalari mavjud, ammo bo’lish va ayirish
operatsiyalari mavjud emas. Lekin Bul algebrasida yana bir fundamental
operatsiya, ya’ni inversiya (to’liqlash) operatsiyasi mavjud. 1.1-rasmda
ko’rsatilgan o’zgartkich sxemasini ko’rib chiqamiz.
1.1-rasm. A va Ā o‘zgaruvchilarining parallel ulanishi.
U 2ta bog’langan o’zgartkichlardan iborat.Agar ularning biri yopiq bo’lsa,
ikkinchisi albatta ochiq bo’ladi.2.1-rasmda ochiq o’zgartkich Bul o’zgaruvchisi
A bilan VAda yopiq o’zgartkich esa Bul o’zgaruvchisi Ā bilan ifodalangan.
YUqori o’zgartkich uchun A=0 bo’ladi, sababi bu o’zgartkich ochiq, pastki
(quyi) o’zgartkich uchun esa Ā=1 bo’ladi, sababi yuqorgi o’zgartkich ochiq.
Aytishlaricha A inversiyasi bu Ā yoki A-EMAS. Bundan kelib chiqadiki, A
o’zgaruvchini tepa chizig’i o’zgaruvchi inversiyasini (yoki inkor) ifodalaydi. f =
A + Ā funksiyasining rostlik jadvali 1.1-jadvalda keltirilgan.
1.1-jadval
Jadvalga asosan A=0 va Ā=1 bo’lganda f=1 bo’ladi VAda A=1 va Ā=0
bo’lganda f=1 bo’ladi. Bu esa nuqtalar orasida barcha vaqt ulanish (aloqa)
mavjudligini bildiradi. Bu sxemaning tenglamasi A + Ā = 1 algebraik
ko’rinishda ifodalanadi (to’liqlashtirish teoremasi). Bundan kelib chiqadiki A *
Ā = 0 bo’ladi.
f = A * Ā funksiyasining o’zgartkichli kontakt sxemasi 1.2-rasmda va bu
sxemaning rostlik jadvali 2.2-jadvalda ko’rsatilgan.
1.2-rasm. A va Ā o‘zgaruvchilarining ketma-ket ulanishi.
1.2-jadval
Invertor 1.3-rasmda keltirilgan elektron sxema yordamida belgilanishi
mumkin. Agar sxemaning kirishida mantiqiy «0» bo’lsa, u holda sxemaning
chiqishida mantiqiy «1» bo’ladi va teskari.
1.3-rasm.EMAS elementining belgilanishi.
1.4-rasmda ko’rsatilganidek, agarda 2ta invertor ketma-ket ulangan bo’lsa,
unda 2-chi invertor kirishi Ā bo’ladi va uning chiqishi Ā ning inversiyasi
bo’ladiVAda uni
A ko’rinishida yozish mumkin. Lekin sxemadan ko’rinadiki, 2-
chi invertor chiqishidagi signal 1-chi invertor kirishidagi signal bilan mos
keladiVAda shu sababli
bo’ladi.
1.4-rasm.2ta EMAS elementining ketma-ket ulanishi.
