Naqd pullar - bu aholi qo'lida aniq moddiy shaklidagi qog'oz va tanga pullar bo'lib, u qo'ldan-qo'lga o'tib yuradi.
Bank - bu pul bozorda faoliyat yurituvchi moliyaviy institutdir.
Biroq oldi-sotdi aloqalariga naqd boimagan pullar ham xizmat qiladi. Bu - bankdagi ayrim kishilar, fermerlar yoki davlat tashkilotlari nomiga yozilgan puldir. Aholi naqd pul va bankdagi puldan tashqari plastik kartochkalardan ham foydalanadi. Biroq, ularning o'zini pul deb boimaydi.
Plastik kartochka - pul borligini tasdiqlovchi vositadir. Asl pul kartochkaning o'zi emas, balki bankdagi pul egasi hisob varag'i yozilgan puldir. Pul qanday shaklda boiishidan qat’iy nazar kishilar va jamiyatga xizmat qiladi.
Narx - bozor aloqalarining asosiy iqtisodiy vositasi bo'lib, tovar va xizmat birligini sotib olish uchun toianadigan pul miqdorini bildiradi.
Maktabgacha yoshdagi bolalarga narx bozordagi oldi-sotdi aloqalarini ta’minlashi, pul boigandagina bozordan narsa yoki tovar sotib olish mumkinligi, xaridor va sotuvchi o'rtasidagi kelishuv, sotuvchi bozorda o'z narxini taklif qilishi mumkinligi, savdolashuv asosida har ikki tomonga ma'qul narx paydo bo'lishi to'g'risida tushuncha beriladi. Buning uchun "Bozorda” o'yini hamkorlikda o'ynaladi.
Bolalarga xonadon byudjeti oilada jamg'ariladigan va tejab qolingan pul, ya’ni oila daromadi va oila xarajati kabi tushunchalar berib boriladi.
Xarajat - bu har qanday narxning umumiy asosi boiadi, chunki xarajatsiz hech qanday tovar yoki xizmat yaratib bo'lmaydi.
Xarajat narx tarkibiga kiradi, chunki tovarlar sotilgach ular qoplanishi kerak.
Narx hech boimaganda xarajatni qoplashga yetarli bo'lishi kerak.
Masalan, yosh tadbirkor milliy qo'g'irchoqni yasab uni bozorga olib chiqadi, har bir qo'g'irchoqning tannarxi ya’ni tadbirkor sarflagan xarajat taxminan 10.000 so'm, unga bozor narxi 12.000 so'm qilib belgilanadi. Tadbirkorning har bir qo'g'irchoqdan oladigan sof foydasi 2 000 so'm. Talabga qarab,
narx-navoni oshirish yoki tushurish mumkin. Bu bolalar bilan o'ynaladigan "Biz bozorga boramiz” o'yinida aks ettiriladi.
Maktabgacha yoshdagi bolalarga tadbirkorlik to'g'risidagi tushuncha berishda, tadbirkorlik mehnat faoliyatining bir turi ekanligi, bu g'oyat mas’uliyatli mehnat turi ekanligi tushuntiriladi.
| 