Markaziy osiyo davlatlari integratsiyasida xalqaro tashkilotlarning roli




Download 296,2 Kb.
Pdf ko'rish
bet3/4
Sana20.06.2024
Hajmi296,2 Kb.
#264800
1   2   3   4
Bog'liq
2102-Текст статьи-6860-1-10-20230426 (6)

Таълим ва инновацион тадқиқотлар (2022 йил №12)
ISSN 2181-1709 (P)
46
Education and innovative research 2022 y. №12
salohiyatini ham alohida e’tirof etmoq joiz. 
O‘tgan asrning 70-yillarida tashkil topgan ushbu tashkilot Falastinni ozod 
qilish, islom dinining muqaddas qadamjolarini muxofaza qilish, shuningdek, 
eng asosiy g‘oyasi islom dunyosi va xalqalri manfaatlarini himoya qilishga 
qaratilganligi bilan ham nafaqat dunyo musulmon mamlakatlari, shuningdek, 
Markaziy Osiyo davlatlari uchun ham jozibador ekanligini unutmaslik lozim.
Bugungi kunda dunyoning mafkuraviy manzarasi tobora o‘zgarib 
borayotgan bir davrda mintaqa davlatlariga nisbatan ham turli 
madaniyatlarning, millatchilik, diniy va liberalizm g‘oyalarining kirib 
kelayotganligi, ularning o‘zaro raqobatining kuchayishi Markaziy Osiyoning 
mintaqaviy xavfsizligiga ta’siri tobora ortib borayotganligi kuzatilmoqda. 
Ammo, musulmon ummasining (umma-musulmon jamoasi) manfaatlarini, 
huquqlarini himoya qilishni o‘z Nizomi va boshqa dasturiy hujjatlarida 
aks ettirgan Islom hamkorlik tashkiloti Markaziy Osiyodagi til, madaniyat 
farqlariga qaramasdan, mintaqa davlatlarini tom ma’noda birlashtiruvchi 
omil, institut bo‘la olishini e’tirof etmoq joiz. Chunki, bugungi kunda 57 ta 
a’zo davlatga ega bo‘lgan ushbu tashkilotning moliyaviy, siyosiy, madaniy-
gumanitar imkoniyatlari ham tobora ortib borayotganligi, uning eng katta 
xalqaro tashkilotlardan biri (BMTdan keyin ikkinchi o‘rinda turadi) ekanligi 
jahon hamjamiyatiga sir emas. 
Shu nuqtai-nazardan olib qaraydigan bo‘lsak, Islom hamkorlik 
tashkilotining Markaziy Osiyo davlatlari uchun ham madaniy, ham siyosiy, 
ham ma’naviy salohiyatini, qudratini ko‘proq jalb qilish, mintaqa davlatlarini 
rivojlantirish uchun a’zo davlatlarning investitsion imkoniyalarini kengroq 
yo‘naltirish masalalari ham bugungi kun tartibining asosiy mavzulariga 
aylantirilishi lozim . 
Mintaqadagi integratsion aktorlar faoliyati tahlilida shuni ko‘ramizki 
Turkiy davlatlar tashkiloti asosan turkiy tilda so‘zlashuvchi davlatlarga 
qaratilganligi bilan mintaqaning asosan to‘rt davlatini Qirg‘iziston, 
Qozog‘iston, Turkmaniston va O‘zbekistonni qamrab olganligi, forsiyzabon 
Tojikiston esa bu tashkilotdan ajralib qolganligi mintaqaviy integratsiyaning 
bir butunligini ta’minlay olmasligi ko‘zga tashlanayotgan bo‘lsa, ikkinchi 
tomondan Rossiya tomonidan ilgari surilgan iqtisodiy (YevrOIH) va harbiy 
tashkilot (KXSHT)ga O‘zbekistonnig a’zo emasligi bu tashkilotlarning 
nufuziga, qamroviga albatta salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Shuningdek, ularda asosiy 
kuch Rossiya ekanligi boshqa davlatlarning siyosiy kayfiyati shakllanishining 
omiliga aylangan. 
Ammo, islom hamkorlik tashkilotining qudrati va nufuzi shundaki, 
aholisining aksariyat qismi musulmon bo‘lgan Markaziy Osiyo davlatlarining 
ma’lum bir integratsiyasini ta’minlashda uning nafaqat diniy, balki ma’naviy 
imkoniyati ham anchayin keng. Bu holat esa mintaqadagi barcha davlatlarni 
milliy, iqtisodiy va til xususiyatlarigagina qarab emas, balki butun islom 


Образование и инновационные исследования (2022 год №12)
ISSN 2181-1717 (E)
47
http://interscience.uz
ummasining manfaatlari asosida birlashishining garovi bo‘lib xizmat qilishi 
mumkin.
XULOSA. Bugungi kunda yer kurrasida joylashgan islom davlatlarini 
birlashishga, o‘zining huquqiy, siyosiy, iqtisodiy manfaatlarini himoya 
qilishga, o‘zaro bir-birlariga turli sohalar bo‘yicha yordam ko‘rsatishga 
qaratilgan Islom hamkorlik tashkilotining Markaziy Osiyo mamlakatlari 
integarsyaisi uchun o‘rni va roli nihoyatda yuqori. Chunki, ulkan demografik, 
qudratli moliyaviy, shonli tarixiy, umumiy tarixiy salohiyati yuksak 
bo‘lgan ushbu tashkilot, barcha mamlakatlar uchun birday muhim strategik 
ahamiyatga ega. 
Islom hamkorlik tashkiloti a’zolari sonining ko‘pligi, davlatlar 
o‘rtasidagi munosabatlarda biror bir mamlakatning ustunligini o‘rnatishga 
yo‘l qo‘yilmasligi, katta moliyaviy mexanizmlarning, institutlarning 
mavjudligi singari omillar tufayli ham mintaqa davlatlari uchun o‘ta jozibali 
va istiqbolli ekanligini isbotlashga urinishning hojati yo‘q. Faqatgina bunday 
integratsiyaviy loyihalarning, kerak bo‘lsa, megaloyihalarning mintaqadagi 
davlatlar taraqqiyoti uchun juda katta ahamiyatini ilmiy konseptual 
asoslaydigan tadqiqotlar sonini ko‘paytirish bugungi kunning eng dolzarb 
masalalaridan biri bo‘lib qolmoqda. 
ADABIYOTLAR
1. О‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2017 
yil 10 noyabrdagi Samarqand shahrida о‘tgan «Markaziy Osiyo: yagona tarix 
va umumiy kelajak, barqaror rivojlanish va taraqqiyot yо‘lidagi hamkorlik» 
mavzusidagi xalqaro konferensiyada sо‘zlagan nutqi. http://press-service.uz/
ru/lists/view/1227
2. О‘zbek tilining izohli lug‘ati. “О‘zbekiston milliy ensiklopediyasi”. 
A.Madvaliyev tahriri ostida (2006-2008). – Toshkent, – B. 216; 
3. Философский энциклопедический словар. М.: Мисл, 2010. – 479 
с.
4. Jailson E. da G.R. Gomes. The challenges of regional integration in 
Africa. P. 429-430.
5. Косов Й.В., Фокина В.В. Политическая регионалистика. – М.: 
Питер, 2009. – С. 5.
6. http://www.prezident.uz/oz/lists/view/1227
7. Kо‘charov CH.SH. Markaziy Osiyoning mintaqaviy integratsion 
jarayoni muammolari. – T.: Fan, 2008. – B. 32
8. Karimov I.A. tom 6. Havfsizlik va barqaror taraqqiо‘t yо‘lida – T.: 
О‘zbekiston, 1998. –B. 136.
9. О‘zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti Islom Karimovning 
Minsk shahrida bо‘lib о‘tgan Mustaqil Davlatlar Hamdо‘stligi davlat 
rahbarlari kengashining majlisidagi nutqi, 10.10.2014.
10. 
Botakoz Shakeyeva. Problema reformirovaniya OIS // 



Download 296,2 Kb.
1   2   3   4




Download 296,2 Kb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Markaziy osiyo davlatlari integratsiyasida xalqaro tashkilotlarning roli

Download 296,2 Kb.
Pdf ko'rish