|
Matematíka fakultetí Algoritmlestiriw hám programmalastırıw texnologiyaları
|
| bet | 2/3 | | Sana | 19.12.2023 | | Hajmi | 35,12 Kb. | | #123420 |
Bog'liq 2 5469657425734811020Súwrettiń haqıyqıy ólshemi piksellerde yamasa uzınlıq ólshew birlikleri (millimeter, santimetr, dyum) de ólshenedi. Ol súwret payda etiw waqtında belgilenedi hám súwret faylı menen birge saqlanadı.
Eger súwretti ekranda kóriw kerek bolsa, onıń ólshemin piksellerde ańlatıw qolay. Sebebi bul jaǵdayda súwret ekrannıń qanday bólegin iyelewin anıqlaw ańsat boladı. Eger súwretti qaǵazǵa baspadan shıǵarıw kerek bolsa, onıń ólshemin uzınlıq ólshew birliklerinde ańlatıw qolay. Sebebi bul halda súwret qaǵazdıń qanday bólegin iyelewin anıqlaw ańsat boladı. Súwrettiń taǵı bir ózgesheligi, ol jaǵdayda qollanılıwı múmkin bolǵan reńler muǵdarı bolıp tabıladı. Yaǵnıy, hár túrlı súwretler túrli reń kólemine iyelewi múmkin:
Aqqara shtrixlı, kúlreń (kúlreńniń aqtan qaraǵasha izbe-iz ótip baratuǵın túsleri) indekslengen reńli, tolıq reńli. Aq-qara shtrixlı súwret. Súwrettiń hár bir pikseline bir bit informaciya ajratıladı. Ekenin aytıw kerek, bir bit járdeminde eki jaǵdaydı kodlaw múmkin: aq hám qara reń. Súwrettiń bunday túri Bitmap dep ataladı. Bunday súwrettiń reń kólemi bir bit boladı.
Kompyuter grafikası súwretlerdi qáliplestiriw usıllarına baylanıslı halda 3 túrge bólinedi:
1. Rastrlı grafika.
2. vektorlı grafika.
3. Fraktal grafika.
Olar bir-birinen súwret kórinistegi informaciyalardı payda etiw hám qayta islew texnologiyaları menen parqlanadı.
Rastrlı grafika járdeminde qáliplesken súwret tiykarlanıp elektron hám poligraf baspalarda qollanıladı. Rastrlı súwret eki ólshewli matrica kórinistegi noqatlar kompleksinen ibarat bolıp, olar pikseller dep ataladı. Rastrlı súwrettiń eń kishi elementi pikselden ibarat. Onıń atributları basqa piksellerdiń atributlarına baylanıslı emes. Kompyuterde qollanılatuǵın operacion sistemalardıń múmkinshiligine qaray, 480x640, 800x600, 1024x768 hám odan kóbirek pikselge iye bolǵan súwretler jaylasıwı múmkin. Súwrettiń ólshemine kóre onıń múmkinshiligi de asıp baradı. Ekrannıń múmkinshiligi parametrik bolıp, bir dyuymdaǵı noqatlar sanı menen belgilenedi. Rastrlı grafik quralları menen orınlanǵan (tayarlaǵan) súwretler júdá kem jaǵdaylardaǵana kompyuter programmalarınan paydalanıp islep shıǵıladı. Bul maqsette professional súwretshi sızǵan súwret yamasa fotografiya texnikalıq qurallar járdeminde kompyuterge kiritiledi.
Aqırǵı waqıtta rastrlı súwretlerdi kompyuterge kirgiziw ushın cifrlı foto hám videokameralardan paydalanılmaqta. Usınıń sebebinen rastr grafikasın tiykarǵı maqseti súwretti jaratıw emes, bálki ámeldegi súwretti qayta islew bolıp tabıladı.
Rastrlı grafiktiń unamlı tárepleri retinde tómendegilerdi kórsetiw múmkin:
• universallıǵı (bul formada hár qanday súwretti usınıw múmkin);
• qáliplestiriwdiń ápiwayılıǵı ;
• reń palitraların beriw anıqlıǵınıń joqarılıǵı.
Bul usıldıń unamsız tárepleri retinde tómendegilerdi kórsetiw múmkin:
• rastrlı grafik bloklar kóleminiń júdá úlkenligi;
• olardıń masshtabı ózgergende súwret sapasınıń tómenlewi.
Usınıń sebebinen hár bir súwretti kodlaw hám saqlaw ushın úlken kólemdegi yad talap etiledi. Súwretdegi júdá kishi obyektlerdi kóriw ushın onıń masshtabın úlkenlestirip bolmaydı. Bul rastrlı súwretlerdi qayta islew processinde birqansha mashqalalardı payda bolıwına alıp keledi.
Vektorlı grafika jardeminde qáliplesken súwret ápiwayı grafik obyektler kompleksinen dúzilgen bolıp, onıń tipik elementine sáykes keledi. Vektorlı súwrettiń tiykarǵı elementi sızıq bolıp esaplanadı. Kompyuter yadında bul sızıq júdá úlken jay iyelemeydi, sebebi yadta sızıqtı tek parametrleri kórsetiledi. Ol jaǵdayda ápiwayı obyektler quramalı obyektlerge birlestiriledi, usınıń sebebinen vektor grafikasın obyektke jóneltirilgen grafika dep te aytıladı. Kompyuter yadında vektor grafikası sızıqlar retinde saqlanıp turıwına qaramastan, súwret ekranǵa noqatlar retinde shıǵarıladı. Súwretti ekranǵa shıǵarıwdan aldın hár bir parametrdi esaplap shıǵadı. Usınıń sebebinen vektor grafikasın esaplanıwshı grafika dep aytıladı. vektor grafikası járdeminde ápiwayı túrdegi bezew jumısların aparıw múmkin.
Vektorlı grafik sistemanıń zárúrli xarakteristikası bolıp, onıń ápiwayı grafik elementleriniń quramı xızmet etedi, ápiwayı grafik elementlerine bir neshe mısal keltiremiz:
• Koordinatası kórsetilgen noqatlar baslanıwshı málim bir múyesh astında jónelgen hám berilgen uzınlıqqa iye bolǵan sızıq ;
• Orayı koordinataları kórsetilgen noqatta jaylasıwshı, yarım oqlarınıń uzınlıǵı, sızıqtıń reń hám qalıńlıǵı, hám de onı boyaw reńi berilgen ellips;
• Shep táreptegi joqarı múyeshine jaylasqan noqattıń koordinatalri, tárepler uzınlıǵı, sızıq qalıńlıǵı hám reńi kórsetilgen tuwrı tórtmúyesh.
Vektorlı súwretti kórsetip atırǵanda ápiwayı elementlerdiń sızıqlı geometriyalıq atributları, onıń baslanǵısh hám zárúr ólshemleri ortasındaǵı munasábetti, hám de shıǵarıw qurılmalarında (monitorlar, baspadan shıǵarıw apparatı) ruxsat berilgen qátelikti esapqa alǵan halda esaplap shıǵadı. Bunday usıl masshtablastırıw múmkinshiligin sezilerli dárejede asıradı. Súwret ólshemin qansha kóbeytirse de, onıń sapası ózgermeydi. Súwrettiń ólshemlerin júdá kishiklestirip jibergende, ápiwayı elementlerdiń sızıqları ústpe-úst túsip qalıwı hám qátelerdi ıqshamlaw esabına ol ózgeriwi (buzılıwı múmkin).
Fraktal grafika jardeminde qáliplesken súwretler de tap vektorlı grafika sıyaqlı matematikalıq esaplarǵa tiykarlanǵan. Biraq kompyuter yadında hesh qanday obyektti saqlamaslıǵı menen odan parıq etedi. Súwret teńleme (yamasa teńlemeler sisteması) boyınsha qurıladı, sol sebepli formulalardan basqa hesh nárseni saqlaw kerek emes.
|
| |
