DISPERS TO’LDIRGICHLI KOMPOZITLAR

12.2 rasmda ko’rsatilgandek dispers to’ldirgichli kompozitlarni ikkita kenja sinfi bor – dispers fazasi yirik zarrazardan xosil bo’lgan kompozitla va matritsada tarqalgan (joylashgan) mayda dispersli to’ldirgichli kompozitlar. Ular orasidagi farq armaturalash yoki kuchaytirish mexanizmida. “Yirik zarra” termini matritsa va dispers faza o’rtasida atomlar yoki molekulalar darajasida o’zaro bog’lanish bo’lmasligini anglatadi, demak bunday sistemaga yaxlit muhit mexanikasiga qarab yondoshiladi. Ko’rilayotgan turdagi kompozitlarning ko’pida dispers fazaning zarralari matritsaga nisbatan qattiqroq va bikirliroq. Bunday zarralarni mavjudligi matritsa materialini zarralar atrofida ko’chishini chegaralaydi. Mazmunan, bu yerda ta’sir etuvchi kuchlanishlarni qayta taqsimlanish o’rni bor, ya’ni ular qisman dispers fazaning zarralariga o’tadi va u yuklamani bir qismini ko’taradi. Ko’rilayotgan holda kuchaytirsh darajasi yoki materialning mexanik xossalarini oshirish matritsa-to’ldirgich chegarasidagi bog’lanish darajasiga bog’liq.

To’ldirgichlar qo’shilgan ayrim polimerlar, ko’rilayotgan turdagi kompozitlarni tashkil qiladi. Bu holda to’ldirgich bazaviy materialni xossalarini yaxshilaydi yoki modifikatsiyalaydi, yoki qimmat polimerni bir qismini arzonroq to’ldirgichga almashtiradi.