|
Mavzu. Akademik yozuv va axborot
|
| Sana | 24.11.2023 | | Hajmi | 19,57 Kb. | | #104748 |
Bog'liq 1 MAVZU
Mavzu. Akademik yozuv va axborot.
Академик ёзув-бу ахборот жараёнларининг жадал ривожланиши, халқаро алмашинувлар, академик алоқалар, жаҳон таълим ва илмий ҳамжамиятларида кенг тарқалган шароитда янги усулда долзарб бўлган анъанавий ваколат тури. Академик ёзув бугунги кунда ўз илмий матнларингизни ўқиш, тушуниш, тузиш ва форматлаш имконини берувчи олий ўқув юртида муваффақиятли ўқишнинг асосий тил компетенциясидир.
Akademik yozuv yoki ilmiy yozish nasr uslubidir. Odatda shaxssiz va g'ayratli ohangda taqdim etiladi, u sinchkovlik bilan asoslangan va tasdiqlangan bilimlarga asoslangan tanqidiy va xabardor auditoriyaga qaratilgan; va tushunchalar yoki dalillarni mustahkamlash yoki e'tiroz bildirish uchun mo'ljallangan. Ushbu uslub akademik (ilmiy) foydalanishda qo'llaniladi.
Akademik yozuv, tushuncha sifatida, ingliz tilidagi adabiyotlarda ko'proq qo'llaniladi, o‘zbek tilida odatda matnning "ilmiy uslubi" tushunchasi qo'llaniladi.
Murakkablik darajasi bilan ajralib turadigan akademik yozish darajalari:
1.matn qismlari bilan ishlash bo'yicha asosiy ko'nikmalar;
2.kichik hajmdagi matinlarni yozish va izohlash;
3. maqolani yozma tayyorlangan matni shunday sifat darajasida yetkazish kerakki, natijada uni istalgan xalqaro jurnallarda chop etishga ruxsat berish mumkin;
4.nafaqat nashrning o'zi, balki tinglovchilarga taqdim etilgan ma'lumotlarni (hisobot, xabar) taqdim etish, shu jumladan auditoriya bilan o'zaro munosabatlarni (savollarga javoblar, yozishmalar, raqiblar va tarafdorlar bilan munozaralar)tayyorlash.
Akademik yozuv fani nimani o‘rganadi?
Ushbu fan talabalarda tezis, esse, izoh, adabiyotga oid sharhlar kabi o‘quv matnlarini yozish ko‘nikmalarini, hisobot va taqdimotlarni yaratish va tahrirlash, bibliografik tavsiflarni to‘g‘ri tuzish ko‘nikmalarini shakllantirishga bag‘ishlangan.
Akademik yozuv qachon paydo bo‘lgan?
Zamonaviy akademik yozuv fani 1930-yillarga borib taqaladi.
Akademik yozuvning xususiyatlari qanday?
Akademik yozuv janrlari bir qator xususiyatlarga ega: - oddiy struktura (kirish, asosiy qism, xulosa), - boshqa mualliflarning asarlariga iqtibos va havolalar, - kelajakdagi auditoriyani anglash, - bayonotlarning ravshanligi va aniqligi, - tinish belgilari, grammatika va imlo qoidalariga rioya qilish.
Axborot (lotincha informātiō “biror narsani tushuntirish, taqdim etish, tushunchasi" ← informa – “shakl berish, o'rgatish; o'ylash, tasavvur qilish”) - taqdim etish shaklidan qat'i nazar.
Axborot - bu tirik organizmlar, elektron qurilmalar va boshqa tizimlar tomonidan atrofdagi dunyo, jarayonlar, ob'ektlar va hodisalar to'g'risida qabul qilinadigan har qanday ma'lumot.
Keng tarqalgan bo'lsa-da, axborot tushunchasi fandagi eng munozarali tushunchalardan biri bo'lib qolmoqda va bu atama inson faoliyatining turli sohalarida turli ma'nolarga ega bo'lishi mumkin.
Axborot materiya yoki energiya emas, axborot axborotdir.(Norbert Viner).
AMALIY TOPSHIRIQ
1-topshiriq. Mustaqil matn tayyorlang. Matnning hajmi taxminan 50-100 so'z, yozish vaqti 10 daqiqa. Qayta hikoya qilishda asosan og'zaki so'zlar va so'zlashuv uslubidan foydalaning.
1- Matn. Telefoningiz (2-variant: mushukingiz) inson tilida gaplasha olishini tasavvur qiling. Bugungi tongni va o'zingizni uning nomidan tasvirlab bering. Birovning narsalarga bo'lgan nuqtai nazarini iloji boricha aniqroq tiklashga harakat qiling. Qayta o'qing.
Mustahkamlash uchun savollar:
Qaysi ob'ektlar yoki hodisalar bu nuqtai nazardan boshqacha ko'rinadi?
Ta'rifda idrok organlaridagi farqni hisobga oldingizmi?
2. Qanday tushunchalar tushuntirishlarni, vaqtinchalik yechimlarni talab qildi? Nima deb o'ylaysiz, siz uchun tabiiy bo'lgan tushuncha va baholarning qaysi biri boshqa odamlarga to'liq yoki darhol tushunarli bo'lmasligi mumkin?
3. Ta'rif tili dunyo haqidagi tasavvurni qanchalik shakllantiradi?
MUSTAQIL ISH UCHUN TOPSHIRIQ
1-topshiriq. Mustaqil matn tayyorlang. Matnning hajmi taxminan 50-100 so'z, yozish vaqti 10 daqiqa. Qayta hikoya qilishda asosan og'zaki so'zlar va so'zlashuv uslubidan foydalaning.
Matn 1. Academic skills fenomeni hozirgi paytda mashhurlik cho'qqisida, ammo hozirgi kunga qadar O'zbekistonning akademik muhitida ushbu kontseptsiyadan foydalanish to'g'risida yakdil fikr mavjud emas — terminologiyadan boshlab akademik ko'nikmalarning o'quv jarayonidagi o'rni bilan yakunlanadi. G'arbiy oliy ta'lim tizimida biz uchun nisbatan yangi bo'lgan ushbu tushuncha boy tadqiqot va qo'llash tarixiga ega. Shunday qilib, ushbu kontseptsiyaning mohiyatini tahlil qilish, uning modelini ishlab chiqish va uni O'zbekistonda oliy ta'lim bosqichida o'quv amaliyotiga joriy etish tajribasini tavsiflash uchun academic skills - akademik ko'nikmalar tushunchasini o'zbek tilidagi pedagogika fanidagi mavjud analoglari bilan bog'lash zarurati mavjud.
2-topshiriq.Qayta hikoya qilishda deyarli faqat ilmiy uslub terminologiyasidan foydalaning.
Matn 2. [Lola, ayol, xoreograf] Xo'sh, agarda iste'dod bo'lsa. Ha? Mana bizning Zaynab biz bilan / menimcha / u xoreografik daho / ya'ni u hamma narsani sahnalashtira oladi / nima xohlasangiz / miyasi qaynab ketgan / u yaxshi bola / xoreograf. Xoreograf bu bema'nilik. Va u erda / gimnastikada ham xuddi shunday. Esimda / Men Karmen ostida to'p bilan mashq qildim - fr / fr - u buni men uchun qildi. Bu yaxshi edi.
Matningizni qayta o'qing.
O'z-o'zini tekshirish uchun savollar:
1. Sizningcha, manba matn mazmunini qanchalik to‘g‘ri yetkaza oldingiz?
2. Taqdimotni bajarishda matn mazmuni haqida qanday yangilikni tushundingiz?
3. Taqdimot jarayonida sintaksis o‘zgarganmi va qanday leksik almashtirishlar qilingan? Mini-lug'at yarating.
|
| |
