• Iqtisodiy model
  • Ekonometrik model tushunchasi, turlari va undagi o‘zgaruvchilar




    Download 40,38 Kb.
    bet4/6
    Sana30.05.2024
    Hajmi40,38 Kb.
    #257876
    1   2   3   4   5   6
    Bog'liq
    Ekonometrikaning tabiati va iqtisodiy ma\'lumotlar

    3. Ekonometrik model tushunchasi, turlari va undagi o‘zgaruvchilar.
    Kuzatilayotgan ob’ektlarni chuqur va har tomonlama o‘rganish maqsadida tabiatda va jamiyatda ro‘y beradigan jarayonlarning modellari yaratiladi. Buning uchun ob’ektlar hamda ularni xossalari kuzatiladi va ular to‘g‘risida dastlabki tushunchalar hosil bo‘ladi. Bu tushunchalar oddiy so‘zlashuv tilida, turli rasmlar, sxemalar, belgilar, grafiklar orqali ifodalanishi mumkin. Ushbu tushunchalar model deb aytiladi.
    Model so‘zi lotincha modulus so‘zidan olingan bo‘lib, o‘lchov, me’yor degan ma’noni anglatadi.
    Keng ma’noda model biror ob’ektni yoki ob’ektlar sistemasini namunasidir. Model tushunchasi biologiya meditsia, fizika va boshqa fanlarda ham qo‘llaniladi.
    Jamiyatdagi va iqtisodiyotdagi ob’ektlarni matematik modellar yordamida kuzatish mumkin. Bu tushuncha modellashtirish deyiladi.
    Iqtisodiy model - iqtisodiy ob’ektlarning soddalashtirilgan nusxasidir. Bunda modelning hayotiyligi, uning modellashtiriladigan ob’ektga aynan mos kelishi muhim ahamiyatga egadir. Lekin yagona modelda o‘rganilayotgan ob’ektning hamma tomonini aks ettirish mumkin emas. SHunda jarayonning eng xarakterli va eng muhim belgilari aks ettiriladi.
    Modellashtirishning universal usul sifatida boshqa usullarga qaraganda afzalliklari mavjud. Ushbu afzalliklar esa quyidagilardan iborat:
    I. Avvalo, modellashtirish katta va murakkab sistemani oddiy model yordamida ifodalashga imkoniyat beradi. Masalan, xalq xo‘jaligi bu o‘ta murakkab sistemadir. Uni oddiy qora yashik sxemasi orqali ifodalash mumkin.
    II. Model tuzilishi bilan kuzatuvchiga eksperimentlar qilish uchun keng maydon tug‘iladi. Modelning parametrlarini bir necha marta o‘zgartirib, ob’ektni faoliyatini eng optimal holatini aniqlab, undan keyin hayotda qo‘llash mumkin. Real ob’ektlar ustida eksperiment qilish ko‘plab xatolarga va katta xarajatlarga olib kelishi mumkin.
    III. Model, noshakl sistemani, matematik formulalar yordamida shakllantirishga imkoniyat beradi va EHMlar yordamida sistemani boshqarishga yordam beradi.
    IV. Modellashtirish o‘rganish va bilish jarayonini kengaytiradi. Model hosil qilish uchun ob’ekt har tomonlama o‘rganiladi, tahlil qilinadi. Model tuzilganidan so‘ng, uning yordamida ob’ekt to‘g‘risida yangi ma’lumotlar olish mumkin. SHunday qilib, ob’ekt to‘g‘risidagi bilish jarayoni to‘xtovsiz jarayonga aylanadi.

    Моддий моделлар реал объ-ектларни табиий ва сунъий материаллар ёрдамида акс эттиради: мел билан доскага ёзиш, картон билан макет тузиш, қалам билан формула ёзиш, металлдан авиамодел ясаш.


    Идеал моделлар одамни фикрлаш жараёни билан чамбарчас боғлангандир. Бундай моделлар билан операциялар мияда амалга оширилади.

    Download 40,38 Kb.
    1   2   3   4   5   6




    Download 40,38 Kb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Ekonometrik model tushunchasi, turlari va undagi o‘zgaruvchilar

    Download 40,38 Kb.