Mavzu: Elektr zanjirlarni hisoblash usullari,Elektr zanjirlarga sinusoidal signal ta’siridagi xususiyatlarini hisoblash Topshirdi: N. To’xtayeva Tekshirdi: Z. Ro’ziyeva

Toshkent Axborot Texnalogiyalari Universiteti Samarqand filiali Kompyuter injiniring fakulteti DI 21_10 guruh talabasi To’xtayeva Nozimaning Elektronika va sxemalar 1 fanidan Mustaqil ishi Mavzu:Elektr zanjirlarni hisoblash usullari,Elektr zanjirlarga sinusoidal signal ta’siridagi xususiyatlarini hisoblash Topshirdi:N.To’xtayeva Tekshirdi:Z.Ro’ziyeva

Reja:

• 
  Sinusoidal kaltaliklarni tasvirlash. Elektr zanjiri elementlarda sinusoidal tok. Kompleks shakldagi Om va Kirxgof qonunlari.
  
• 
  Parallel va kelma-ket RLC-zanjirlarida garmonik tok. Garmonik tok zanjirlarida quvvat.
  
• 
  Elektr zanjirlarning chastota xususiyatlari. Rezistiv va reaktiv zanjirlardagi quvvatlarni taqqoslash.
  

Matematika kursidan ma’lumki, ωt argumentli sinusoidal funksiya soat mili harakatiga qarama-qarshi yo’nalishda ωt radianga buriluvchi birlik radiusning ordinata o‘qidagi proyeksiyasi bilan aniqlanadi. Sinusoidal tok i ga soat mili harakatiga teskari yo‘nalishda ω = const burchak tezlik bilan uzluksiz aylanuvchi Im radiusli vektor mos keladi. Sinusoidani dekart koordinatalar sistemasida aylanuvchi vektor bilan tasvirlash mumkin.

Parallel va ketma-ket RLC-zanjirlarida garmonik tok. Garmonik tok zanjirlarida quvvat.

• 
  Quvvatning oniy qiymati p = U * I va o’rtacha quvvat P = p tushunchalari qo’shimcha izohlar talab etilmaydi.Oddiy garmonik tok bo’lganda aktiv quvvat quyidagicha aniqlanadi:
  
• 
  Zanjirlarni tahlil qilganda, quvvatga taalluqli bo‘lgan boshqa tushunchalar ham ahamiyatlidir - bular to‘la, reaktiv hamda kompleks quvvatlardir.
  
• 
  U kuchlanish va tokning effektiv (ta’sir etuvchi) qiymatlari ko‘paytmasiga teng:
  
• 
  S = U *I
  

• 
  O‘zgarmas tok zanjirlaridan farqli o’laroq, sinusoidal tok zanjirlarida rezistordan tashqari induktiv g‘altak va kondensator kabi elementlardan keng foydalaniladi. Sinusoidal tok zanjirlarida energiyani issiqlik energiyasiga aylantiruvchi elementlar aktiv qarshiliklar deb ataladi. Elektr zanjirlarining energiya davriy ravishda elektr yoki magnit maydoni energiyasi ko‘rinishida to‘planib turuvchi elementlari reaktiv elementlar, ularni o‘zgaruvchan tokka ko‘rsatadigan qarshiliklari esa reaktiv qarshiliklar deb ataladi. Induktiv g‘altak va kondensator zanjirning reaktiv elementlari hisoblanadi. Ushbu elementlardan tashkil topgan sinusoidal tok zanjirlarini hisoblashdan oldin bu elementlarda tok va kuchlanishlar o‘rtasidagi munosabatlarni o‘rganib chiqamiz.