Mavzu: elektrokimyoviy korroziya

Mavzu: elektrokimyoviy korroziya

Reja

1. Elektrokimyoviy korroziyaning ichki omillari.

2. Quymaning tarkibi va strukturasi.

3. Korrozion muhit tarkibi.

Elektrokimyoviy korroziyaning ichki omillari.

• Metallning quyidagi tasniflari elektrokimyoviy korroziyaning ichki omillariga kiradi: termodinamik barqarorlik, metallning Mendeleev davriy sistemasidagi tutgan o‘rni, qotishma strukturasi va tipi, qotishma tarkibida qo‘shimchalarning mavjudligi, ichki kuchlanish. Metallning o‘z – o‘zidan yemirilish imkoniyatini baholash uchun jarayonning izobar-izotermik potensialini o‘zgarishini aniqlash yoki anod yoki katod jarayonlarini asl holiga qaytuvchi potensiallar qiymatini solishtirish kerak.

Quymaning tarkibi va strukturasi.

• Metall qotishmalarni strukturasi bo‘yicha ikki guruxga ajratiladi:
• -geterogen (ikkifazali, ortiqcha fazalar qo‘shilishi bilan);
• -gomogen (qattiq eritma, intermetallidlar, amorf qotishmalar).
• Qotishmani strukturasi sezilarli darajada korrozion jarayonni amalga oshish jarayonini tasniflaydi. “Mexanik aralashma” turidagi qotishma korrozion yemirilishi atomlar (massaviy) nisbati bilan va anod hamda katod vazifasini bajaruvchi fazalarni o‘zaro joylashuvi bilan aniqlanadi.
• Agarda fazalar teng taqsimlangan bo‘lsa va anod xissasi katta bo‘lmasa, korroziya yoppasiga bir tekkis bo‘ladi. Anod faza bir tekkis taqsimlanmagan bo‘lsa korroziya maxalliy bo‘ladi va korroziya o‘chog‘i chuqurlashadi. Geterogen ikki fazali qotishmadagi elektrokimyoviy korroziyada ko‘proq struktura bo‘yicha tanlama korroziya kuzatiladi

Korrozion tizim elektrod potensialining korroziya jarayoniga ta’siri

• Ikkita misol ko‘ramiz: birinchi holatda temirdagi qo‘shimchaning elektrod potensiali temirning elektrod potensialiga nisbatan musbatroq boshqasida temirdagi qo‘shimchaning elektrod potensiali temirning elektrod potensialidan pastroq

Korrozion muxit tarkibi.

• Korrozion muxitdagi vodorod ionlari konsentratsiyasining korroziya tezligiga ta’siri quyidagilarda aniqlanadi:
• -vodorod ionlarining elektrod jarayonlarda bevosita ishtirok etishi bilan;
• -vodorod ionlarining korroziya maxsulotlarining eruvchanligiga ta’sir qilish layoqati bilan;
• - rN eritmani o‘zgarishi natijasida himoyalovchi oksid plyonkalarini hosil qilish imkoniyati bilan.

Harorat, bosim va aralashtirish.

• Harorat metall va qotishmalardagi korroziya tezligiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. Odatda qizdirish korroziyani quyidagilar natijasida tezlashtiradi:
• -metall yuzasiga qutibsizlantiruvchi diffuziyasi tezligini va metal yuzasidan korroziya mahsulotlari diffuziyasini ortiradi;
• -qayta kuchlanishni pasayishi va elektrokimyoviy reaksiyalar tezligining ortishi;
• -korroziya mahsulotlari eruvchanligining ortishi.
• Neytral muhitlardagi korroziyada haroratning ortishi kislorod eruvchanligining pasaytiradi va natijada korroziya tezligi pasayishi mumkin. Odatda bu 70...80 0S dan yuqori bo‘lgan haroratda atmosfera bilan tutash muhitda (aks holda kislorod chiqib keta olmaydi.

Tashqi elektr toki, radiatsiya, mikroorganizmlar.

• Tashqi doimiy elektr toki korroziyani tezlashtirishi yoki sekinlashtirishi mumkin. Tashqi qutiblanishda metalni o‘z–o‘zini eritish tezligini ortishi har hillik samarasi, tezlikning kamayishi esa himoya samarasi deyiladi. Har hillilik samarasi tashqi anod qutiblanishda, himoya samarasi esa katod qutiblanishda paydo bo‘ladi.
• Tashqi o‘zgaruvchan tok bilan qutiblanish korroziyani kuchaytiradi, modomiki anod yarim davr vaqtida metalni ionlanishi (erishi) kuchayadi, katod davrida esa teskari jarayon (metal ionlari razryadi) ro‘y bermaydi. Daydi toklar korroziyani kuchaytiradi, ularning manbai elektrlashtirilgan transport vositasi bo‘lib hisoblanadi. Bunda yer osti inrshootlari yaqinida (kuvuro‘tkazgichlarda) metallokonstruksiya korroziyasini initsirlovchi elektr maydoni beriladi.