Mavzu: Gaz sarfini o'lchash uskunalarini urganib chiqish
Sarf bu — vaqt birligi ichida oqim yoʻnalishi boʻyicha oʻtgan moddaning vazn
yoki xajm miqdori. Sarfni oʻlchash tushunchasida ikki xil sarf farqini ajratib olish
kerak: Xajmli sarf va vaznli sarf. Xajmli sarf oʻlchash usulida
odatda suyuqliklar
va gazlarning vaqti birligi ichida oʻtgan xajmi oʻlchanadi. Vaznli sarf oʻlchashda
esa moddaning vaqt birligi ichida oʻtgan vazn miqdori oʻlchanadi. Oʻlchash usulini
oʻzi xam ikki xil turga ega: birinchisida vaqt birligi ichida oʻtgan moddaning vazn
midori yoki xajmi, yaʼni bu xolda sarf bevosita xajm yoki ogʻirlik birliklari bilan
ifodalanadi; ikkinchi usulda joriy oqim tezligiga koʻra vaqt birligi ichida qancha
miqdorda modda oʻtishi, yaʼni oniy (mgnovenniy) sarf oʻlchanadi. Sarfni
1. Doimiy perepadli (rotametr);
2. Oʻzgaruvchan perepadli (Diafragma);
3. tezlik xisoblagichlari;
4. Induksion sarf oʻlchagichlar;
5. Xajm oʻlchagichlar yordamida aniqlash mumkin.
S xarorat qabul qilinadi.
Sarfi oʻlchanayotgan moddaning agregat xolatiga koʻra,
ushbu modda uchun faqat oʻziga xos boʻlgan xususiyatlari yuzasidan korreksiya
xisobi yuritib boriladi. Chunki texnologik jarayon taqozo etadigan bosim va
xaroratga bogʻliq xolda oʻlchangan sarf bilan standart qabul qilingan sharoitda
oʻlchanadigan sarf qiymat koʻrsatikich bir biridan katta farq qiladi. Yaʼni
texnologik jarayonlarda odatda yuqori xarorat va bosim ositdagi reaksiyalar
natijasidan keyingi xolat sarfi oʻlchanishi mumkin, ammo xar
bir modda uchun
uning solishtirma zichligi, molekulyar massasi kabi xossalari faqat oʻziga
xos va
takrorlanmas boʻladi. Shuningdek xar modda uchun meʼyoriy xarorat va bosim
xam aloxida xisoblanishi mumkin. Odatda gazlar xarorat oshgan sari xajmi ortib
boradi. Bu xolatda xajmiy sarf oʻlchash jarayonida chalkashliklar kelib chiqishini
oldini olish uchun shu gazning kimyoviy va fizik noyob xossalaridan kelib chiqib,
uning sarf xisobini meʼyorlanadi. Yaʼni texnologik jarayondagi bosim va xaroratga
koʻra oʻlchangan sarf, meʼyoriy sharoitdagi sarf xisobiga oʻgiriladi. Odatda gazlar
uchun meʼyoriy sharoit deb bir atmosfera bosimi va 20
Bunday uskunalar tarkibiga bosim farqi hosil qiluvchi toraytiruvchi moslama,
differensial monometr va tutashtiruvchi
naychalar kiradi. Bunday qurilmalarda gaz bosimini
pasaytirish maqsadida diafragmalar, qo‘llaniladi. Bunda gaz yoki
suyuqlik toraytiruvchi moslamadan o‘tganda, uning dinamik bosimi oshadi,
statik bosimi kamayadi.
Uyni isitish uchun gaz iste'moli 250 m2. Xususiy uyni isitish uchun gaz
sarfini
qanday hisoblash mumkin. Xususiy uyni tarmoqdan isitish uchun gaz sarfini
hisoblash misoli.
Aslida, ishlaydigan isitish tizimiga ega bo'lgan uyni isitish uchun o'rtacha gaz
sarfini
hisoblash
juda
oddiy.
Dalillarni
aniqlash
uchun
etarli
gaz
hisoblagichi
oyning birinchi va oxirgi kunida. Ammo yozgi uy yoki yozgi turar-
joyni
loyihalash bosqichida, hech bo'lmaganda energiya tashuvchisini,
keyin esa
isitish uskunalarini tanlash uchun ushbu hisob-kitoblarni amalga oshirish kerak.
Ushbu maqolada biz ma'lum bir hudud uchun xususiy uyni isitish uchun o'rtacha
gaz sarfini qanday to'g'ri aniqlashni ko'rsatamiz.
