|
Kompyuter turlari va xususiyatlari
|
| bet | 4/6 | | Sana | 02.01.2024 | | Hajmi | 283,63 Kb. | | #129520 |
Bog'liq Kampyuter tarmoqlari va ularning elementlari2. Kompyuter turlari va xususiyatlari
Kompyuterlarning turlari sifatida esa, quyidagilarni ko‘rsatib o‘tish mumkin:
1. Shaxsiy kompyuterlar (ishchi stansiyalar).
2. Serverlar.
3. O‘rnatiladigan kompyuterlar - mikrokontrollerlar (rus tilida - vstraivayemыye kompyuterы).
4. Ishchi stansiyalardan iborat komplekslar - klasterlar.
5. Meynfreymlar.
6. O‘yinlar uchun modjallangan kompyuterlar (rus tilida - igrovыye kompyuterы) PS-3, PS-4. «Bir marotaba qodlaniladigan» kompyuterlar (rus tilida - odnorazovыye kompyuterы).
Kompyuterlar bir nechta turdagi bo'lishi mumkin va har bir turning o'ziga xos kórsatkichlari va xususiyatlari mavjud. Quyidagi turdagi kompyuterlarni ko'rib chiqamiz:
Personal kompyuterlar (PC): Bu tur kompyuterlar oddiy foydalanuvchilar uchun mo'ljallangan va odatda uyda yoki ofisda ishlatiladi. Ular orqali ma'lumotlarni yaratish, tahrirlash va saqlash mumkin. PC lar kompyuter kasbi bo'lmagan odamlar uchun ham osonlik bilan o'rganishga imkon beradi. Ularning kórsatkichlari quyidagilardan iborat bo'lishi mumkin:
- Mikroprotsessor: Mikroprotsessor, kompyuterning ahamiyatli qismlaridan biridir. Ushbu qisim kompyuterdagi ma'lumotlarni hisoblash va bajarish uchun ishlatiladi. Mikroprotsessorning kórsatkichlari, uni yaratgan kompaniya (masalan, Intel yoki AMD), to'plam (masalan, Intel Core i5 yoki AMD Ryzen 7) va taklif etilayotgan takliflar (masalan, hajmi, kuchi va boshqalar) asosida o'zgaradi.
- Operativ xotira (RAM): Operativ xotira, kompyuterda joriy ishlash uchun ma'lumotlarni saqlash uchun ishlatiladi. RAM hajmi, kompyuterda bir vaqtda qancha ma'lumotni saqlash mumkinligini ta'minlayadi. Ko'p RAM, kompyuterda kuchli va tezkor ishlashga imkon beradi.
- Xotira (Hard disk yoki SSD): Xotira, kompyuterda ma'lumotlarni saqlash uchun ishlatiladi. Hard disk odatda katta ma'lumotlar uchun ishlatiladi, SSD esa tezkor yuklash vaqti va ishga tushirish vaqti uchun yaxshi bo'ladi.
Ekran (monitor): Monitor, kompyuterda tasvir va ma'lumotlarni ko'rsatish uchun ishlatiladi. Kórsatkichlaridan biri ekran hajmi, ekran tarkibi (masalan, Full HD yoki 4K), rang tarmoqlari va qayta ishlab chiqarish tezligi (masalan, 60 Hz yoki 144 Hz) bo'ladi.
Klaviatura va sichqoncha: Bu tizimlar kompyuterni boshqarish uchun ishlatiladi. Klaviatura, matn va buyruqlarni kiritish uchun ishlatiladi, sichqoncha esa buyruqlarni bajarish uchun ishlatiladi.
2. Noutbuklar: Noutbuklar, portable (portativ) kompyuterlar deyiladi va ularga elektr energiyasi bilan ishlaydigan batareyalar o'rnatilgan. Ular odatda mobil foydalanish uchun mo'ljallangan va ish, o'qish yoki shaxsiy maqsadlar uchun ishlatiladi. Noutbuklarning kórsatkichlari PC lar bilan o'xshash bo'lishi mumkin, ammo ularga o'ziga xos xususiyatlar ham mavjud. Misol uchun, noutbuklar kichik hajmdagi SSD larni o'z ichiga oladilar va kuchli batareyaga ega bo'lishi mumkin.
3. Planshetlar: Planshetlar, kichik ekranga ega bo'lgan kompyuterlardir. Ular o'qish, video ko'rish va o'yinlar uchun ishlatiladi. Planshetlarda kórsatkichlar odatda noutbuklarga o'xshash bo'lib, batareya va ekran kórsatkichlari, ekran tarkibi, kamera va planshetning yuklanishi mumkin bo'lgan ilovalar uchun xususiy joy mavjud.
4. Ultrabuklar: Ultrabuklar, noutbuklarga o'xshash portable kompyuterlar hisoblanadi, lekin ularga o'ziga xos xususiyatlar ham mavjud. Ultrabuklar odatda juda yengil va yuqori tezkorlikda ishlaydigan, kichik hajmdagi SSD larni o'z ichiga olgan va uzun ish vaqti ta'minlaydigan kuchli batareyaga ega bo'lishi bilan ajralib turadi.
5. İsh stantsiyalari: İsh stantsiyalari kuchli va katta hisoblash vositalaridir, ular odatda murakkab grafik ishlash, dizayn, animatsiya va video tahrirlash kabi vazifalar uchun ishlatiladi. Bu kompyuterlar kuchli mikroprotsessorlar, ko'p RAM, yuqori tezkorlikdagi xotira va grafikka ega bo'lgan xotiralar bilan ajralib turadi.
6. Serverlar: Serverlar, ma'lumotlarni saqlash, batafsil hisobotlarni boshqarish va tarmoq xizmatlari taqdim etish uchun mo'ljallangan kuchli kompyuterlardir. Ular katta ma'lumotlar bazalarini yuritish, veb saytlarni ko'rsatish va tartibga solish uchun ishlatiladi. Serverlar katta miqdordagi xotira, tezkorlik va iste'nchlar bilan ajralib turadi.
7. Superkompyuterlar: Superkompyuterlar, jiddiy hisoblash amallarini bajarish uchun mo'ljallangan va katta miqdordagi xotira, tezkorlik va paralellikka ega bo'lgan kompyuterlardir. Ular odatda ilmiy tadqiqotlar, ma'muriy tizimlar va intensiv hisoblash uchun ishlatiladi.
Bu turdagi kompyuterlar kórsatkichlari va xususiyatlari bo'yicha o'zgarishliklar ko'rsatishi mumkin va har bir turinga o'ziga xos xususiyatlar va foydalanish sohalari mavjud. Ishlatuvchining talablari va maqsadlari kompyuter turini tanlashda muhim ahamiyatga ega.
Shaxsiy kompyuterlar. Shaxsiy kompyuterlarning ikki xili mavjud: bular - statsionar, ya’ni bir joyda turadigan (rus tilida - nastolnыye kompyuterы) va ko‘tarib olib yursa bo‘ladigan, portativ kompyuterlar, ya’ni noutbuklardir. Noutbuklar, statsionar kompyuterlardan, o‘zlarining kichik o‘lchamlari bilangina farqlanadilar. Noutbuklarda ham, statsionar kompyuterlarda ishlatilishi mumkin bo‘lgan dasturiy vositalardan foydalaniladi. Hozirgi paytda ikkala xildagi shaxsiy kompyuterlar tarkibi - bir necha gigabit hajmga ega tezkor xotira, bir necha yuz gigabit hajmga ega qattiq diskli tashqi xotira, CD-ROM/DVD qurilmalari, modem, tovush kartasi, tarmoq interfeysi, yuqori tiniqlikdagi monitor va boshqa tashqi qurilmalardan iboratdir. Ushbu shaxsiy kompyuterlarda imkoniyatlari kengaytirilishi va ular bilan ishlashda juda ko‘p turli dasturiy vositalardan foydalanilishi mumkin bo‘lgan, operatsion tizimlar o‘matilgan bo‘ladi. Ba’zi mutaxassislar Intel protsessorlari o‘matilgan kompyuterlarni - shaxsiy kompyuterlar deb ataydilar. Bu bilan ular shaxsiy kompyuterlarni, yuqori unumdorlikka ega RISC protsessorlariga mansub, Sun UltraSPARC kabi protsessorlar o‘matilgan «ishchi stansiyalardan» farq qilishini ta’kidlashmoqchi bo‘lishadi. Aslida esa ushbu xildagi kompyuterlar orasidagi farq unchalik katta emasdir. Har qanday shaxsiy kompyuterning asosiy tashkil etuvchisi bo‘lib - tarkibida protsessor, xotira va ma’lumotlami kiritish-chiqarish modullari, klaviatura va sichqoncha, disk yurituvchi qurilma, tarmoq platasi va boshqa tashqi qurilmalar interfeyslari hamda qo‘shimcha platalar o‘matish uchun modjallangan ulanish nuqtalariga ega bo‘lgan asosiy bosma plata hisoblanadi.
Serverlar. Unumdorligi yuqori bo‘lgan shaxsiy kompyuterlar va ishchi stansiyalar - odatda bir korxona chegarasida ishlaydigan lokal kompyuter tarmoqlarda hamda Internet tarmog‘ida - tarmoq serverlari sifatida ishlatiladilar. Bunday kompyuterlar, ya’ni serverlar - bitta protsessorli va ko‘p protsessorli konfiguratsiyalarga ega bo‘lishlari mumkin. O‘rnatilgan kompyuterlar - mikrokontrollerlar. O‘rnatilgan kompyuterlar - turli xildagi qurilmalarni boshqarish va ushbu qurilmalar bilan ulardan foydalanuvchilar o‘rtasidagi aloqalarni, ya’ni interfeyslarni tashkil qilish vazifalarini bajaradilar. O‘rnatilgan kompyuterlar yoki mikrokontrollerlar yordamida ishlaydigan qurilmalarga misol qilib quyidagilarni keltirish mumkin: nusxa ko‘chiruvchi qurilmalar, video kameralar, raqamli fotokameralar, printerlar, skanerlar, modemlar, CD- ROM disk yuritgichlari, telefonlar, kir yuvish mashinalari, mikro to‘lqinli pechlar, televizorlar, avtomobillar, meditsina sohasida qo‘llanilayotgan turli xil qurilmalar va boshqa-boshqa ko‘pgina sohalarda ishlatilib kelinayotgan turli xil o‘lchamlarga ega qurilmalar. Ishchi stansiyalardan iborat komplekslar(Klasterlar). Oxirigi yillarda shaxsiy kompyuterlarni va ishchi stansiyalarni o‘zaro bog‘lab ishlatish amaliyoti keng qo‘llanilmoqda. Kompyuterlardan iborat bunday komplekslar - ishchi stansiyalardan iborat klasterlar (Clusters Of Workstations, COW) yoki oddiy qilib «klasterlar» deb atalmoqda. Klasterlar - yuqori tezlikda ishlovchi tarmoqlar yordamida o‘zaro bog‘langan shaxsiy kompyuterlar yoki ishchi stansiyalardan iborat bo‘ladi. Klasterlar - ularning tarkibiga kirgan kompyuterlaming resurslarini yagona masalani yechish uchun yo‘naltira oladigan maxsus dasturiy vositalar bilan ta’minlangan bo‘ladi. Meynfremlar. Meynfremlar deganda 60-yillarda ishlab chiqarilgan kompyuterlarni eslatuvchi, katta-katta xonalarni egallaydigan katta o‘lchamlarga ega bo‘lgan kompyuterlar tushuniladi.
Bunday kompyuterlarning unumdorligi tezkor serverlarning unumdorligidan uncha katta emas, ammo ularda ma’lumotlarni kompyuterga kiritish-chiqarish jarayonlari juda katta tezliklarda amalga oshirilishi mumkin. Ular juda katta-katta terabaytlarda (1 terabayt = 1012 bayt) o‘lchanadigan diskli xotiralarga egadir. Shuning uchun meynfreymlardan Internet serverlari sifatida foydalanilmoqda. Meynfreymlarga o‘xshash bo‘lgan kompyuterlarning yana bir xili, bu – superkompyuterlardir.
Superkompyuter va ularning funksional ko`rinishi..
Superkompyuterlar protsessorlarining unumdorligi ancha katta bo‘lib, ularda bir necha o‘n gigabaytlarga ega tezkor xotira modullari, yuqori tezliklarda ishlovchi disklar va tarmoq interfeyslari o‘matilgandir. Superkompyuterlardan murakkab bo‘lgan hisoblashlar talab qilinadigan, ilmiy va texnik masalalarni echishda foydalanilmoqda. Ular yordamida - to‘qnashuvchi galaktikalarni modellashtirish, yangi dori vositalarini sintez qilish, yangi loyihalanayotgan uchish apparatlari atrofidagi havo oqimini modellashtirish kabi masalalar yechilmoqda.
|
| |
