Mavzu: Korxona Ishlab chiqarish harajatlari

.

• 
  .
  
• 
  Mahsulot tannarxi xarajat elementlari bo’yicha klassifikasiyalanadi.
  
• 
  Xarajatlarning iqtisodiy elementlari quyidagilardan iborat:
  
• 
  Xom ashyo va asosiy materiallar (chiqindilar kirmaydi);
  
• 
  Yordamchi va boshqa materiallar;
  
• 
  Yoqilgi;
  
• 
  Energiya;
  
• 
  Asosiy va qo’shimcha ish haqi;
  
• 
  Ijtimoiy sug’urta ajratmalari;
  
• 
  Asosiy fondlar amortizasiyasi;
  
• 
  Boshqa pul xarajatlari.
  

Mehnat unumdorligini oshirish, xomashyo va material, yoqilg’i va elektroenergetika xarajatlarini kamaytirish, xizmat ko’rsatish va boshqarish sarflarini qisqartirish, ishlab chiqarishdan tashqari, xarajatlarni tejash sanoat mahsuloti tannarxini pasaytirishning eng muhim manbalari hisoblanadi.

• 
  Mehnat unumdorligini oshirish, xomashyo va material, yoqilg’i va elektroenergetika xarajatlarini kamaytirish, xizmat ko’rsatish va boshqarish sarflarini qisqartirish, ishlab chiqarishdan tashqari, xarajatlarni tejash sanoat mahsuloti tannarxini pasaytirishning eng muhim manbalari hisoblanadi.
  
• 
  Mehnat unumdorligini oshirish uchun yangi texnika, texnologiya jarayonlarini va ishlab chiqarishni o’stirish yoki tashkil etishning ilg’or usullarini joriy qilish orqali har bir mehnatchi tomonidan tayyorlanayotgan mahsulotni ko’paytirish kerak bo’ladi. Bu holda har bir mahsulot birligiga sarflanadigan ish haqi qisqaradi, ammo ishchining umumiy ish haqi esa ortib boradi. Mehnat unumdorligi ish haqiga nisbatan jadal o’sgandagina tannarx pasayadi.
  

Mahsulot tannarxini rejalashtirish mehnat, moddiy va moliyaviy mablag’’lardan oqilona foydalanish asosida ishlab chiqarishning yuqori samaradorligiga erishishga qaratilgandir. Tannarx rejasi quyidagi bo’limlarni o’z ichiga oladi:

• 
  Mahsulot tannarxini rejalashtirish mehnat, moddiy va moliyaviy mablag’’lardan oqilona foydalanish asosida ishlab chiqarishning yuqori samaradorligiga erishishga qaratilgandir. Tannarx rejasi quyidagi bo’limlarni o’z ichiga oladi:
  
• 
  1. Mahsulot tannarxini pasaytirish rejasi;
  
• 
  2. Mahsulot tannarxini kalkulyasiya etish;
  
• 
  3. Ishlab chiqarish xarajatlari smetasi;
  
• 
  4. Tovar va sotiladigan mahsulot tannarxining hisobi.
  
• 
  Tannarx rejasi, ikki bosqichda ishlab chiqiladi. Birinchi bosqichda, eng avvalo, hisobot yilida rejalarning bajaralishi tahlil etiladi, mahsulot tannarxini pasaytirish, foyda va rentabellikni oshirish rezervlari aniqlanadi va aniqlangan rezervlardan foydalanish tadbirlari belgilanadi, reja loyihasi ishlab chiqiladi. Ikkinchi bosqichda esa rejaning uzil-kesil loyihasi ishlab chiqiladi va bu reja topshiriqlari korxona bo’limlariga etkaziladi.