|
Mavzu: linux operatsion tizimida lokal tarmoq kompyuterlarini boshqarish
|
| bet | 6/18 | | Sana | 21.05.2024 | | Hajmi | 0,83 Mb. | | #248567 |
Bog'liq AMRULLOYEV FIRDAVS KURS ISHI Linux distributivalari.
Linuxning dastlabki versiyalari ikkita floppi-disklarga to'g'ri kelardi. Birinchi disket yuklovchi va yadroni o'z ichiga olgan bo'lsa, ikkinchisida GNU loyihasi tomonidan ishlab chiqilgan root fayl tizimi va asosiy yordam dasturlari mavjud edi. Tizimni o’rnatish va sozlash jarayoni qo'lda amalga oshirilardi va ko’p bilimlarni talab qilardi. Linuxni nafaqat mutaxassislarga taqdim etish, balki uni ko’pchilik foydalanuvchilarga taqdim etish uchun uning distributivlari ishlab chiqila boshlandi.
Linux distributivi- bu operatsion tizimning asosiy qismlarini o'z ichiga olgan dasturiy ta'minotlar to'plami bo’lib, foydalanuvchi kompyuterida Linux operatsion tizimini o'rnatishga imkon beruvchi o'rnatish dasturi va tizimning to’g’ri ishlashi uchun zarur bo'lgan dasturlar to'plamidir.
Foydalanuvchilarning ko’p qismi Linuxni o’rnatish uchun distributivlardan foydalanishadi. Distributiv – bu nafaqat programmalar to’plamidir, balki foydalanuvchilarning bir qator masalalarining yechimi, birlashtirilgan yakka sistemalar markaziy o’rnatgichi, boshqarish va yangilash paketlari, moslashtirishlar va texnik yordamlar majmuasidir.
Distributivlar juda ko'p mustaqil dasturchilar guruhlari tomonidan ishlab chiqilganligi sababli, hozirda dunyoda yuzlab turli xil Linux distributivlari mavjud va doimo yangilari paydo bo'lmoqda. Yangi distributivlar asosan noldan emas, balki mavjud distributivlardan biriga asoslanib yaratiladi . Distributivlar bir-biridan quyidagi jihatlar bilan farq qiladi:
• o'rnatish dasturi;
• dasturiy ta'minot paketlarini o'rnatish uchun ishlatiladigan vosita (paketlarni boshqarish tizimi);
• distributivga kiritilgan xizmatlar va dasturlarning tarkibi;
• yuklash skriptlari;
• apparat talablari.
Dunyoda eng ko’p tarqalgan distributivlar:
amerikaliklarning Red Hat va uninig bepul vorisi Fedora Core;
nemislarning SuSE;
frantsuzlarning Mandriva (eski nomi Mandrake);
ayni bir xalqqa ta’luqli bo’lmagan Debian GNU/Linux;
keksa distributivlardan biri bo’lmish Slackware;
nisbatan yosh va aktiv rivojlanuvchi Gentoo;
juda yosh, lekin istiqbolli Ubuntu Linux.
Internetda turli nashrlardan Linux distributivlarining ko'plab reytinglarini topishingiz mumkin.
Umuman olganda, ma'lum bir distributivni tanlash bizga kerak bo'lgan narsaga bog'liq: Windows yoki macOSga o'xshash grafik interfeysi? Xavfsizlik yaxshiroqmi? Yadro va tizimning barcha jihatlarini nozik sozlash qobiliyati?
Turli xil Linux distributivlari ma'lum turdagi foydalanuvchilar uchun mo'ljallangan. Masalan, Ubuntudan foydalanish oson, chunki u yangi boshlovchilar uchun mo'ljallangan. Boshqa tomondan, Arch Linux konsolga buyruq yozishni yaxshi ko'radigan foydalanuvchilar uchun mo'ljallangan.
Yangi boshlovchilar uchun eng yaxshi distributivlar:
Ubuntu
Linux Mint
Boshlang'ich OS
Manjaro
Zorin OS
Tajribali mutaxassislar uchun eng yaxshi distributivlar:
Gentoo Linux
Linux Linux
Debian
Fedora
Slackware
Linux operatsion tizimining asosiy qismi odatda yadro deb ataladi. Yadro operatsion tizim funktsiyalarining eng past darajasini o'z ichiga oladi, masalan, apparatni boshqarish, qurilma drayverlarini boshqarish, fayl tizimlarini boshqarish, jarayonlarni yaratish, xotirani boshqarish va boshqa asosiy funktsiyalar. Linux yadrosi UNIX yadrosiga juda o'xshaydi.
Linux - xuddi shu nomdagi yadroga asoslangan Unix-ga o'xshash tizim. Yadro ochiq manbali, bepul dasturiy ta'minotni ishlab chiqishga mos ravishda yaratilgan. Umumiy nom hech qanday paketni anglatmaydi; foydalanuvchilarning ehtiyojlariga moslashtirilgan o'zlarining amaliy dasturlari bilan asosan bepul tarqatiladi.
Dastlab, Linux ixlosmandlari tomonidan bepul ishlab chiqilgan, ammo Linuxning muvaffaqiyati va uning keng qo'llanilishi bilan turli kompaniyalar takomillashtirishga o'z hissalarini qo'sha boshladilar. Dağıtımdaki dasturlarning aksariyati hozir ham mavjud. 73 ming kishi-yiliga teng bo'lgan Linux tizimlarida mehnat aks ettirilgan.
Hozirda Linux smartfonlar bozorida etakchilik qilmoqda. Linux uy kompyuterlari bozori 3-o'rinni egallaydi, tegishli qurilmalar orasida Linux ulushi taxminan 43% ni tashkil qiladi.
Linux yadrosi x86 kompyuterlari uchun yaratilganidan beri u ko'plab platformalarda o'rnatildi. Linux televizorlarda, routerlarda, o'yin konsollarida o'rnatiladi. OS yaxshilanishda davom etmoqda, masalan, yadroning yangi versiyasi har 2-3 oyda paydo bo'ladi.
Linux yadrosi mutlaqo noyob bo'lgan bir nechta xususiyatlarga ega:
yadro modul asosida qurilgan bir vaqtning o'zida bitta kompyuterga bir nechta yadrolarni o'rnatish mumkin;
linux yadrosi rivojlanishi markazlashgan holda boshqariladi.
Linux yadrosi monolitik birlik emas, uning ba'zi qismlari ishlash paytida yuklanishi mumkin, bunday qismlar modullar deb ataladi. Agar hozirda ba'zi funktsiyalar talab qilinmasa, unda ular uchun mas'ul modullar yuklanmaydi va xotirani egallamaydi.Bir vaqtning o'zida bitta kompyuterga bir nechta yadrolarni o'rnatish mumkin, ammo ularning bittasi bir vaqtning o'zida ishlaydi.
|
| |
