Statsionar modellar uchun modelni identifikatsiyalash aniq ko‘rinishdagi F funksional operatomi yoki dinamik modellar uchun Fx operatorini aniqlashga keltiriladi

Statsionar modellar uchun modelni identifikatsiyalash aniq ko‘rinishdagi F funksional operatomi yoki dinamik modellar uchun Fx operatorini aniqlashga keltiriladi:

• Statsionar modellar uchun modelni identifikatsiyalash aniq ko‘rinishdagi F funksional operatomi yoki dinamik modellar uchun Fx operatorini aniqlashga keltiriladi:
• y E = F { X , a )
• bu yerda, t - vaqtni bog‘liq bo‘lmagan o‘zgaruvchisi; X - kirish ta’sirlarining vektori; a - matematik modelning koeffitsiyentlari. Identifikatsiyalash masalasi tenglamalar sistemasini matematik tavsifini strukturasini va jarayonni bir xil kirish ta’sirlarida {X) va modelni chiqish o‘zgaruvchilarini eng yaxshi mos kelishini ta’minlaydigan ulaming koeffitsiyentlami aniqlashdan iborat. Identifikatsiyalash protsedurasi modelni modellanayotgan obyektga monandligini (mosligini) ta’minlaydi.

Identifikatsiyalash protsedurasi

bu yerda, у - chiqish o‘zgaruvchilarining vektori;

• bu yerda, у - chiqish o‘zgaruvchilarining vektori;
• A y - chiqish o‘zgaruvchilari vektorining hisoblangan qiymati;
• y«>- NO‘A yordamida chiqish o‘zgaruvchilarini kuzatish vektori;
• - obyekt shovqini;
• - asboblar shovqini;
• - nazorat o‘lchash asboblari NO‘A.

Modeilarning monandligini tekshirish

• Modeilarning monanadlik mezonlari. Obyektning matematik modeli uni qabul qilingan taxminiy o‘xshashlik doirasida aniqlash hisoblanadi. Shuning uchun ham model va obyektda olinadigan o‘zgaruvchilaming qiymatlari bir - biridan farq qiladi. Bu yerda modellami haqiqiy obyektga yaqinligini o‘rnatish (modeilarning monandlini o‘matish) masalasi yuzaga keladi. Avvalo, monandlikka tekshirish va o‘rnatishga yaqinlashish uchun obyekt va modellaming mosligi haqida xulosa qilishga imkon beruvchi mezonlarni ishlab chiqish zarur. Ular asosan dispersiyaviy tahlil va qoldiqlar tahlili usullariga asoslanadi.

Modeilarning dispersiyaviy tahlili usuli qoldiq kattaliklarini o‘lchash xatoliklarini tavsiflovchi eu kattaliklar bilan solishtirish uchun ishlatiladi. Bunday solishtirishdan foydalanib, tadqiqodchi modelning umumiy monandligini o'matgani kabi keyinchalik ham modelning ahamiyatsiz a’zolarini o‘chirish yordamida uni soddalashtiradi. Buning uchun javobning qiymatlari model bo‘yicha hisoblanadigan yoyilma va tajriba ma’lumotlarining yoyilmasiga muvofiq tavsiflanuvchi kvadratiar yig‘indisi kattaliklari hisoblanadi:

• Modeilarning dispersiyaviy tahlili usuli qoldiq kattaliklarini o‘lchash xatoliklarini tavsiflovchi eu kattaliklar bilan solishtirish uchun ishlatiladi. Bunday solishtirishdan foydalanib, tadqiqodchi modelning umumiy monandligini o'matgani kabi keyinchalik ham modelning ahamiyatsiz a’zolarini o‘chirish yordamida uni soddalashtiradi. Buning uchun javobning qiymatlari model bo‘yicha hisoblanadigan yoyilma va tajriba ma’lumotlarining yoyilmasiga muvofiq tavsiflanuvchi kvadratiar yig‘indisi kattaliklari hisoblanadi:

Foydalanilgan adabiyotlar

• 1. Юсупбеков H.P. Математическое моделирование технологических процессов.-Учебное пособие. ТашГТУ, 1989, 8° с. ’ ‘ ‘
• 2. Комиссаров Ю.А., Глебов М.Б., Гордеев J1.C., Вент Д.П. Химико-технологические процессы. Теория и эксперимент. - М.: Химия, 2002, 238 с
• 3. Yusupbekov N.R., Muxitdinov D.P., Bazarov М.В., Xalilov A.J. Boshqarish sistemalarini kompyuterli modellashtirish asoslari.- Navoiy: Navoiy Gold Servis, 2008.
• 4.Интернет маълумотлари: wwvv^books.rostepio.rtt