,2:2 mm sohada paydo bo‘lsa, og‘ir molekulalarga xos spektrlar uzun to‘lqinli sohaga siljiydi

0,2:2 mm sohada paydo bo‘lsa, og‘ir molekulalarga xos spektrlar uzun to‘lqinli sohaga siljiydi.

Tebranish spektrlari.

Tebranishdagi o‘tishlar aylanishdagi o’tishlarga ko‘ra ko'proq energiya talab etadi. Shuning uchun ham tebranish spektrlari qisqa to‘lqinli yaqin infraqizil (2,5:50mkm yoki 4000:2sm-1) sohaga joylashadi. Ikkita tebranish holati orasidagi o‘tishlar bir necha aylanishdagi o‘tishlami o‘z ichiga olganligi uchun spektr chiziqlar shaklida emas, balki yo‘lak shaklida bo‘ladi. Bu tebranish spektrlarining o ‘z mohiyati bilan tebranma-aylanma spektrlar ekanligini ko‘rsatadi.

Molekuladagi tebranish turlari

Molekuladagi juda murakkab tebranishlar ham bir necha normal tebranishlar kombinatsiyalaridan iborat bo’ladi. Molekuladagi atomlaming normal tebranishlarini asosan valent va deformatsion tebranishlarga bo‘lish mumkin.

Valent (stretching – inglizcha cho’zilish, garmonik harakat) tebranishlar. Molekuladagi normal tebranishlar natijasida kimyoviy bog’larning uzunligi o’zgaradi va bu xildagi tebranishlar n (nyu) harfi bilan ifodalanadi. Ular simmetrik (ns) yoki antisimmetrik (nas) tebranish chastotalariga bo’linadi.

Valent (stretching – inglizcha cho’zilish, garmonik harakat) tebranishlar. Molekuladagi normal tebranishlar natijasida kimyoviy bog’larning uzunligi o’zgaradi va bu xildagi tebranishlar n (nyu) harfi bilan ifodalanadi. Ular simmetrik (ns) yoki antisimmetrik (nas) tebranish chastotalariga bo’linadi.

Valent tebranishlaming qo‘zg‘alish energiyasi deformatsion tebranishlarnikidan katta bo‘ladi. Shuning uchun ham valent tebranishlaming yo'laklari infraqizil spektrning qisqa to’lqinli sohasida paydo bo‘ladi. Agar valent tebranishlar bir vaqtning o‘zida (sinxron) qisqarsa yoki uzaysa, tebranish simmetrik yoki, aksincha, bir bog’lanish qisqarib, ikkinchisi uzaysa, tebranish asimmetrik bo'ladi.

Valent tebranishlaming qo‘zg‘alish energiyasi deformatsion tebranishlarnikidan katta bo‘ladi. Shuning uchun ham valent tebranishlaming yo'laklari infraqizil spektrning qisqa to’lqinli sohasida paydo bo‘ladi. Agar valent tebranishlar bir vaqtning o‘zida (sinxron) qisqarsa yoki uzaysa, tebranish simmetrik yoki, aksincha, bir bog’lanish qisqarib, ikkinchisi uzaysa, tebranish asimmetrik bo'ladi.