|
On+P=R+Ok, bu erdan R=On+P-Ok
|
| bet | 2/5 | | Sana | 16.02.2024 | | Hajmi | 45,94 Kb. | | #157795 |
Bog'liq Mavzu 11-мактаб шашка мусобакаси, НамДУ амалиёт низоми 2008, 5-siniflar uchun ona tili va adabiyot fanidan III chi chorak kesimida tuzilgan test savollari, 6-SINFLAR UCHUN ONA TILI VA ADABIYOT FANIDAN TUZILGAN TEST SAVOLLARI, УМУРТКА ПОГОНАСИНИНГ ЖАРОХАТЛАНИШИ., ZAFAR DIYOR, Xurshid Davron, Абдулла Алавий, Zebra, Yordamchi tarixiy fanlar. Is\'hoqjv M. Xudaunazarov I, HIKOYANI O\'QISH METODIKASI, Методика преподавание занятий по математике в разных возрастных, 2-mavzu 2 (2), Mavzu, biomexanika 7On+P=R+Ok, bu erdan R=On+P-Ok
Mutlaq miqdorlar ifodalanishiga qarab individual va umumiy miqdorlarga bo’linadi. Birinchi tur miqdorlar boshlang’ich hujjatlarda qayd qilinadi. To’plam birligi va yakka (individual) miqdorlar soni bir-biriga tengdir. Masalan, respublikadagi har bir menedjer, futbolist, har bir fermerning oladigan daromad summasi yakka (individual) miqdorlarga misol bo’la oladi. Ikkinchi tur, ya’ni umumiy miqdorlar to’plam birliklarining yig’indisini ta’riflaydi. Oldingi misolimizdagi barcha menejerlar, futbolistlar soni va h.k. Umumiy mutlaq miqdorlar o’rganilayotgan jarayon va hodisalarning umumiy sonini, hajmini, qiymatini o’zida aksettiradi.
Mutlaq miqdorlar natural, shartli natural va qiymat (pul) o’lchov birliklarida ifodalanadi.
Natural o’lchov birliklari deganda hodisalarning tabiiy va iste’mol xususiyatlariga mos keladi. Masalan, sotilgan go’sht – kilogrammda , suyuq mahsulotlar – litrda, poyafzal – juftda, masofa – metr yoki kilometrda o’lchanadi. Ayrim paytlarda bitta natural o’lchov birligi hodisani to’liq xarakterlay olmaydi. Shu sababli o’lchov birliklarining birikmasini qo’llash kerak bo’ladi. Masalan, ish vaqti – kishi – soat yoki kishi-kun, transportning bajargan ishi tonna – kilometr, iste’mol qilingan elektr energiya kilovatt – soat va h.k. Bular statistikada kompleks o’lchov birliklari deb nomolgan.
Natural o’lchov birliklarini qo’llash ayrim paytlarda noto’g’ri xulosalarga olib keladi. Masalan, ikkita konserva zavodini olaylik. Ularni har biri 100 ming bankadan konserva ishlab chiqargan. Tashqi ko’rinishdan ikkala zavod bir xil ishlagan. Lekin,
bizga ma’lumki, bankaning og’irligi (ichidagi mahsulot nazarda tutilmoqda) turlicha bo’lishi mumkin. Konserva sanoatida shartli banka og’irligi 353,4 sm3 qabul qilingan. Bizning misolimizda, birinchi zavodda bankaning og’irligi 350 sm3, ikkinchi zavodda
500 sm3 ekanligi aniqlandi. Bularni shartli bankalarga aylantirsak: birinchi zavod uchun uning soni (350:353,4)•100=99 mingta kelib chiqadi. Ikkinchi zavodda (500:353,4)•100=141mingta.
Demak, oldingi xulosa noto’g’ri bo’lib chiqmoqda. Chunki, shartli natural o’lchov birligida hisob-kitobni amalga oshirsak, ikkinchi zavod birinchi zavodga nisbatan 1,4 barobar ko’p mahsulot ishlab chiqarganligi kelib chiqadi. Shunday qilib, shartli natura o’lchov birligi turlicha iste’mol qiymatiga ega bo’lgan bir xil hodisalarni umumlashtirish qudratigaega.
Natural va shartli natural o’lchov birliklari qanday qulay va foydali bo’lmasin, ular mohiyati jihatdan bir xil bo’lmagan hodisalarni bir o’lchovga keltira olmaydi. Ishlab chiqarilgan gazmol, ko’mir va yog’ning miqdorlarini qo’shib bo’lmaydi. Bu tovarlar turli o’lchov birliklarida o’lchanadi va turli iste’mol qiymatiga ega. Bu muammo qiymat (pul) o’lchov birliklarini qo’llash bilan echiladi. Qiymat o’lchov birligi deyilganda har hil turdagi va turlicha iste’mol qiymatiga ega bo’lgan hodisalarni bir xil birlikka keltiruvchi o’lchov birliklari tushuniladi.
|
| |
